Odpłatne zbycie ogółu praw i obowiązków wspólnika w spółce osobowej nie zawsze jest opodatkowane PCC

Przypomnijmy …

Kwestia przeniesienia ogółu praw i obowiązków wspólnika w spółce osobowej została uregulowana w art. 10 Kodeksu spółek handlowych (k.s.h.).

Zgodnie z jego treścią, ogół praw i obowiązków wspólnika spółki osobowej może być przeniesiony na inną osobę tylko wówczas, gdy wynika to z postanowień zawartych w umowie spółki oraz po uzyskaniu na niniejszą czynność prawną pisemnej zgody wszystkich pozostałych wspólników, chyba, że umowa spółki stanowi inaczej.

Zobacz: Kiedy można sprzedać spółkę jawną? 

Decyduje nazwa umowy

Podatek od czynności cywilnoprawnych (PCC) przy odpłatnym zbyciu tzw. „udziałów spółkowych” zależy od nazwy umowy przeniesienia ogółu praw i obowiązków wspólnika w spółce osobowej np. spółce jawnej czy komandytowej.

Przykłady to: Umowa przeniesienia ogółu praw i obowiązków wspólnika, Umowa zbycia ogółu praw i obowiązków wspólnika, Umowa sprzedaży ogółu praw i obowiązków wspólnika.

Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej (KIS) w interpretacji indywidualnej z dnia 27 stycznia 2022 r. (sygn. 0111-KDIB2-2.4014.336.2021.1.PB) wyjaśnił, że:

„(…) przeniesienie ogółu praw i obowiązków wspólnika spółki osobowej, o którym mowa w art. 10 Kodeksu spółek handlowych może zostać przeprowadzone w dowolnej formie prawnej (umowa nazwana, np. umowa sprzedaży lub umowa nienazwana), gdyż przepisy Kodeksu spółek handlowych nie określają rodzaju umowy w oparciu, o którą powinno dojść do przeniesienia członkostwa.”

Tożsame stanowisko zawiera także interpretacja indywidualna wydana w dniu 4 czerwca 2021 r. (sygn. 0111-KDIB2-2.4014.58.2021.2.MZ).

Kiedy zbycie ogółu praw i obowiązków w spółce jawnej nie podlega opodatkowaniu PCC – stanowisko organu interpretacyjnego?

Zgodnie z dyspozycją art. 1 ust. 1 pkt 1 Ustawy z dnia 9 września 2000 r. o podatku od czynności cywilnoprawnych , t.j. Dz.U.2022.111 (u.p.c.c.) podatkowi temu podlega: umowa sprzedaży oraz zamiany rzeczy i praw majątkowych, umowa pożyczki pieniędzy lub rzeczy oznaczonych tylko co do gatunku, umowa darowizny – w części dotyczącej przejęcia przez obdarowanego długów i ciężarów albo zobowiązań darczyńcy, umowa dożywocia, umowa o dział spadku oraz umowy o zniesienie współwłasności – w części dotyczącej spłat lub dopłat, ustanowienie hipoteki, ustanowienie odpłatnego użytkowania, w tym nieprawidłowego, oraz odpłatnej służebności, umowy depozytu nieprawidłowego, umowa spółki. Jest to katalog zamknięty. Powyższe oznacza, że czynności prawne, które ustawodawca nie wymienił w tym katalogu nie podlegają opodatkowaniu.

Zobacz także: Zbycie udziału w spółce osobowej a podatek od czynności cywilnoprawnych

W interpretacji indywidualnej z dnia 11 marca 2022 r. (sygn. 0111-KDIB2-2.4014.337.2021.2.PB) Dyrektor KIS zgodził się z Wnioskodawcą, że:

„Umowa Przeniesienia stanowi umowę przeniesienia ogółu praw i obowiązków komandytariusza, która jako podstawę prawną wskazuje wyłącznie art. 10 KSH i nie zawiera w treści słowa «sprzedaż». W związku z powyższym, w ocenie Wnioskodawcy należy uznać, że Umowa Przeniesienia powinna być zakwalifikowana jako szczególna umowa przeniesienia ogółu praw i obowiązków wspólnika, o której mowa w art. 10 KSH, która nie mieści się w zamkniętym katalogu czynności podlegających opodatkowaniu PCC – nie zaś jako umowa sprzedaży (-)”.

We wcześniejszej interpretacji indywidualnej wydanej w dniu 27 stycznia 2022 r. (sygn.0111-KDIB2-2.4014.336.2021.1.PB) czytamy:

„Mając na uwadze powyższe okoliczności, stwierdzić należy, że skoro podatnik nabył ogół praw i obowiązków wspólnika spółki jawnej na podstawie umowy, o której mowa w art. 10 Kodeksu spółek handlowych, zatytułowanej «umowa zbycia ogółu praw i obowiązków wspólnika spółki jawnej» za określoną kwotę pieniężną, to stwierdzić należy, że umowa ta jako nie mieszcząca się w zamkniętym katalogu czynności podlegających podatkowi od czynności cywilnoprawnych – nie jest czynnością podlegającą opodatkowaniu tym podatkiem. Na nabywcy nie ciążył więc obowiązek podatkowy w podatku od czynności cywilnoprawnych, a tym samym nie był zobowiązany do złożenia deklaracji podatkowej dotyczącej tego podatku”.

W dawniejszej interpretacji indywidualnej z dnia 7 maja 2019 r. (sygn. 0111-KDIB4.4014.67.2019.1.BB) Dyrektor KIS uznał stanowisko Wnioskodawcy za prawidłowe:

„(-) Przyjmując za Wnioskodawcą (-), że przeniesienie ogółu praw i obowiązków nie nastąpiło na podstawie umowy sprzedaży (w związku z odpłatnością tegoż przeniesienia właśnie tę umowę należy brać pod uwagę), zasadnym jest podzielić jego zdanie, że czynność ta nie mieści się w katalogu czynności podlegających opodatkowaniu podatkiem od czynności cywilnoprawnych”.

Kiedy zbycie ogółu praw i obowiązków w spółce jawnej podlega opodatkowaniu PCC – stanowisko organu interpretacyjnego

Na podstawie art. 1 ust. 1 pkt 1 lit. a) u.p.c.c., podatkowi temu podlegają czynności cywilnoprawne dotyczące umowy sprzedaży oraz zamiany rzeczy i praw majątkowych Piśmiennictwo wskazuje, że „(-) k.c. nie wprowadza znaczącego rozróżnienia określeń «sprzedaż» i «umowa sprzedaży». Podatkiem od czynności cywilnoprawnych objęto zarówno umowy sprzedaży rzeczy, jak i umowy sprzedaży praw majątkowych” (tak W. Modzelewski, R. Janiec-Modzelewska [red.], Komentarz do ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych, wyd. 4, Warszawa 2022).

Umowa sprzedaży ogółu praw i obowiązków wspólnika podlega PCC

Zgodnie z art. 535 § 1 Kodeksu cywilnego (tj. Dz.U.2022.1360) przez umowę sprzedaży sprzedawca zobowiązuje się przenieść na kupującego własność rzeczy i wydać mu rzecz, a kupujący zobowiązuje się rzecz odebrać i zapłacić sprzedawcy cenę.

Przy umowie sprzedaży ogółu praw i obowiązków wspólnika podstawę opodatkowania stanowi wartość rynkową prawa majątkowego (art. 6 ust. 1 pkt 1 u.p.c.c.). Stawka podatku wynosi 1% wartości rynkowej nabytego prawa majątkowego tj. ogółu praw i obowiązków wspólnika spółki osobowej (art.7 ust. 1 pkt 2 lit.b) u.p.c.c.). Jest ona ustalana na podstawie art. 6 ust. 2- 4 u.p.c.c.”.

Z art. 6 ust. 2 u.p.cc. wynika, że wartość rynkowa w obrocie prawami majątkowymi określana jest na podstawie przeciętnych cen jakie są stosowane „w obrocie prawami majątkowymi tego samego rodzaju, z dnia dokonania tej czynności, bez odliczania długów i ciężarów”.

Jakie są skutki podatkowe zawarcia umowy sprzedaży ogółu praw i obowiązków w spółce jawnej?

Z przedstawionego stanu faktycznego podanego w interpretacji indywidualnej wydanej przez Dyrektora KIS w dniu 29 maja 2019 r. (sygn.: 0111-KDIB2-2.4014.64.2019.1.SK) wynika, że wnioskodawczyni nabyła ogół praw i obowiązków w spółce jawnej w zamian za wynagrodzenie w formie pieniężnej (przelew). Jej:

„(-) umowa nabycia praw i obowiązków w spółce jawnej zatytułowana jest: «umowa sprzedaży ogółu praw i obowiązków w spółce jawnej». (-) Podstawą prawną zawarcia tej umowy jest art. 10 ustawy z dnia 15 września 2000 r. Kodeks Spółek Handlowych”

Wnioskodawczyni zapytała organ skarbowy: Czy wyżej opisana umowa, której przedmiotem jest przeniesienie ogółu praw i obowiązków w spółce jawnej jest czynnością podlegającą opodatkowaniu podatkiem od czynności cywilnoprawnych?

Dyrektor KIS stwierdził, że:

„(…) skoro z wniosku wynika, że Wnioskodawczyni nabyła ogół praw i obowiązków w spółce jawnej na podstawie umowy sprzedaży zawartej w dniu 27 lutego 2019 r., to stwierdzić należy, że umowa ta jako mieszcząca się w zamkniętym katalogu czynności podlegających podatkowi od czynności cywilnoprawnych – jest czynnością podlegającą opodatkowaniu tym podatkiem”.

Podsumujmy

W wydawanych interpretacjach indywidualnych przepisów prawa podatkowego organ interpretacyjny uznaje, że od przeniesienia ogółu praw i obowiązków wspólnika na podstawie art. 10 k.sh. nabywca (kupujący ) nie płaci się podatku od czynności cywilnoprawnych wtedy, gdy zawarta przez strony umowa (nazwa) nie mieści się w zamkniętym katalogu czynności podlegających PCC. Sytuacja wygląda inaczej, gdy jest to „Umowa sprzedaży ogółu praw i obowiązków wspólnika”.

W takim przypadku nabywca musi zapłacić podatek od czynności cywilnoprawnych według stawki 1% wartości rynkowej nabytego ogółu praw i obowiązków wspólnika. Każda wydana interpretacja indywidualna dotyczy przedstawionego przez wnioskodawcę przyszłego zdarzenia prawnego i stanu prawnego, który się do niego odnosi. W celu upewnienia się co do zapłaty podatku od czynności cywilnoprawnych warto uzyskać od Dyrektora KIS interpretacje indywidualną (art. 14b § 1 – 2 Ordynacji podatkowej).

Podstawa prawna:

1. Art. 10 Kodeksu spółek handlowych,
2. Art. 535 § 1 Kodeksu cywilnego (tj. Dz.U.2022.1360),
3. Art. 1 ust. 1 pkt 1, art. 6 ust. 1 pkt 1, art. 6 ust. 2-4 , art.7 ust. 1 pkt 2 lit.b) Ustawy z dnia 9 września 2000 r. o podatku od czynności cywilnoprawnych (t.j. Dz.U.2022.111),

Stan prawny na dzień 11 października 2022 roku

Małgorzata Gach

Wanda Książek