#Poznaj się na spółkach
Czy warto zakładać spółki jawne?
W ostatnich latach największą popularnością, jeśli chodzi o formę prowadzenia działalności gospodarczej cieszyły się spółki komandytowe oraz spółki z ograniczoną odpowiedzialnością. Jedną z głównych zalet działania w ramach tych spółek było i jest wyłączenie odpowiedzialności osobistej oraz – co istotne po Nowym Ładzie także ograniczenia/wyłączenia w w zakresie składek na ubezpieczenie zdrowotne. Czy jednak nie opłaca się już działać w formule spółki jawnej?
Spółki jawne a Nowy Ład
Przez wiele lat spółka jawna była typową formą prowadzenia działalności gospodarczej. Poza minusem w postaci odpowiedzialności wspólników w stosunku do podmiotów trzecich za zaległości spółki – warto przy tym zaznaczyć że jest to odpowiedzialność subsydiarna, ta forma funkcjonowania miała także kilka zalet. Było to przede wszystkim jednokrotne opodatkowanie podatkiem dochodowym – tj. wyłącznie na poziomie samych wspólników. Inaczej kształtowała się sytuacja w spółkach kapitałowych gdzie najpierw opodatkowany był dochód spółki a następnie odrębnie także środki wypłacane na rzecz wspólników tytułem dywidendy. Wskazać też trzeba na znacznie mniej sformalizowany sposób działania takich spółek w porównaniu np. właśnie ze spółkami kapitałowymi, w tym swoboda w wypłacie zysku czy zaliczek na poczet zysku. Spółki jawne osób fizycznych mogły także do pewnych limitów ujmować swoje rozliczenia w podatkowej księdze przychodów i rozchodów, co z kolei powodowało, że były one tańsze w utrzymaniu.
Istotna zmiana dla zarówno firm jednoosobowych jak i spółek cywilnych czy właśnie spółek jawnych pojawiła się z dniem 1 stycznia 2022 r za sprawą nowych zasad naliczania składki zdrowotnej. Wspólnicy spółek jawnych, wybierający do tej pory opodatkowanie działalności gospodarczej realizowanej w ramach tej spółki – czy to podatkiem liniowym czy też wg skali podatkowej zostali postawieni w trudnej sytuacji. Do obowiązkowych obciążeń działalności doszła generalnie nieodliczalna składka zdrowotna uzależniona od dochodu liczona jako 9% przy skali podatkowej oraz 4,9% przy podatku liniowym.
W takiej sytuacji wiele spółek jawnych podjęło decyzję co do zmiany formy prowadzenia działalności i przekształceniu w spółkę komandytową (od 1.01.2021 r także podatnika CIT) lub w spółkę z o.o.
Spółka jawna – do czego można ją wykorzystać dzisiaj?
Mimo zmiany przepisów wydaje się, że spółka jawna może być nadal dość atrakcyjną formą prowadzenia działalności. Szczególnie polecić można spółkę jawną dla osób fizycznych zamierzających prowadzić działalność opodatkowaną zryczałtowanym podatkiem od niektórych przychodów osiąganych przez osoby fizyczne. Ten model opodatkowania wiąże się z opodatkowaniem generalnie przychodów spółki bez możliwości rozliczenia kosztów uzyskania przychodów, ale w niektórych przypadkach stawki ryczałtu mogą zachęcać do tej formuły opodatkowania. Stawki podatkowe, zależnie generalnie od PKWiU wynoszą od 1% do 17%. Nadto korzystając z ryczałtu od przychodów można stosować przepisy limitujące wartość składek zdrowotnych, co daje możliwość większego planowania kosztów stałych działalności.
Po zmianie przepisów w roku 2023 składka miesięcznego ubezpieczenia zdrowotnego ryczałtowców wynosi :
- przy przychodzie do 60 000 zł – 376,16 zł miesięcznie(4 179,56 zł x 9%),
- przy przychodzie od 60 000 do 300 000 zł – 626,93 zł miesięcznie(6 965,94 zł x 9%),
- przy przychodzie powyżej 300 000 zł – 1 128,48 zł miesięcznie(1 128,48 zł (12 538,69 zł x 9%).
Więcej na ten temat w artykule pt. W 2023 roku wzrosła składka zdrowotna dla ryczałtowców
Mimo zmiany przepisów spółka jawna może być nadal atrakcyjna dla wspólników dla których ważne jest proste jednokrotne opodatkowanie prowadzonej działalności gospodarczej. Mowa tutaj o wspólnikach decydujących się – ze względu na możliwość rozliczenia kosztów działalności na opodatkowanie wg skali podatkowej lub podatkiem liniowym. Ważne jest, że spółka jawna w dalszym ciągu daje swobodę w zakresie wypłaty zysku czy zaliczek na poczet zysku. Taka możliwość jest też wprawdzie w spółkach komandytowych, jednakże tutaj wchodzą w grę nadal różnie interpretowane przepisy dotyczące chociażby podatku od zysku wypłacanego komplementariuszom.
O tym pisaliśmy np. w artykule pt. Zaliczki na poczet udziału w zysku komplementariusza w spółce komandytowej – czy jest podatek (1).
Warto też pamiętać, że wspólnicy decydujący się na spółkę jawną dalej mogą korzystać z przepisów wprowadzających neutralność podatkową pod kątem podatku dochodowego w zakresie wnoszenia do spółki wkładów niepieniężnych np. w postaci nieruchomości. Inaczej sytuacja przedstawia się w spółkach opodatkowanych CIT, ponieważ aporty do tych podmiotów są opodatkowane na wstępie przy ich wniesieniu.
Założenie spółki jawnej może być także pewnym rozwiązaniem dla przedsiębiorców prowadzących jednoosobową działalność gospodarczą zainteresowanych zmianą formuły działania. Możliwe jest oczywiście przekształcenie takiego przedsiębiorcy w jednoosobową spółkę kapitałową. Warto przeczytać na ten temat publikację pt. „Przekształcenie przedsiębiorcy w spółkę kapitałową – jako wstęp do podatku estońskiego”. Jednakże dla niezdecydowanych pierwszym krokiem może być wniesienie swojej firmy jako wkładu niepieniężnego do spółki jawnej, co jest o tyle korzystne, że z mocy art. 93a § 5 Ordynacji podatkowej zapewnia spółce jawnej sukcesję w zakresie uprawnień podatkowych przedsiębiorcy jednoosobowego, co dotyczy np. zaliczenia do kosztów podatkowych czyli odliczenia VAT naliczonego.
Więcej informacji na temat założenia, funkcjonowania, opodatkowania, wreszcie zakończenie działalności spółki jawnej znajdziecie Państwo w naszym nowym e-booku z cyklu #Poznaj się na spółkach. Zapraszamy również do kontaktu w razie pytań czy wątpliwości. Służymy wsparciem prawnym i podatkowym zarówno dla spółek jawnych już działających jak i dla podmiotów dopiero przymierzających się do wyboru odpowiedniej dla siebie formy prowadzenia działalności.
Stan prawny na dzień 31 marca 2023
Małgorzata Gach
