Nowelizacja Kodeksu spółek handlowych – niektóre ze zmian

„Polscy przedsiębiorcy, prowadzący aktywność biznesową w formie spółek kapitałowych, to nie tylko producenci towarów i dostawcy usług rozpoznawanych w kraju, lecz również (-) doceniani za granicą eksporterzy zróżnicowanych produktów zaliczanych do rozlicznych branż (-). Stąd też nowelizacja Kodeksu spółek handlowych (k.s.h.) ma na celu unowocześnienie przepisów „zmierzających do poprawienia efektywności funkcjonowania spółek (-)” – czytamy w projekcie niniejszej ustawy.

Jakie najistotniejsze zmiany wprowadza ustawa nowelizująca w Kodeksie spółek handlowych?

Do k.s.h ustawa nowelizująca wprowadza:

1. Prawo holdingowe (prawo grupy spółek)
2. Rozszerzenie katalogu przestępstw wykluczających sprawowanie funkcji w spółkach kapitałowych
3. Zasady odpowiedzialności członków organów spółek kapitałowych – „Business judgement rule”
4. Zmiany w radach nadzorczych spółek kapitałowych (zadania rady nadzorczej i jej kompetencje)

Czym jest „grupa spółek” ?

Regulacja prawa holdingowego znajduje się w art. 21(1)-21(16) k.s.h. Zgodnie z definicją zawartą w art. 4 § 1 pkt 5(1) k.s.h. grupa spółek oznacza:

„spółkę dominującą i spółkę albo spółki zależne, będące spółkami kapitałowymi, kierujące się zgodnie z uchwałą o uczestnictwie w grupie spółek wspólną strategią w celu realizacji wspólnego interesu (interes grupy spółek), uzasadniającą sprawowanie przez spółkę dominującą jednolitego kierownictwa nad spółką zależną albo spółkami zależnymi”.

„Każdy uczestnik grupy spółek ma własną podmiotowość prawną (a uczestnicy grupy spółek będący spółkami kapitałowymi – osobowość prawną)” – wyjaśnia piśmiennictwo [1].

W świetle art. 21(2) § 1 k.s.h. spółka dominująca może wydać spółce zależnej uczestniczącej w grupie spółek wiążące polecenie dotyczące prowadzenia spraw spółki (wiążące polecenie), jeżeli jest to uzasadnione interesem grupy spółek oraz przepisy szczególne nie stanowią inaczej.

Przykłady wiążących poleceń podanych w literaturze prawniczej:

„(-) 1)

zabezpieczenie zobowiązań członków grupy. Spółka dominująca może nakazać spółce zależnej zabezpieczenie zobowiązań spółki dominującej albo innej spółki z grupy spółek czy to osobiste (poręczenie, awal wekslowy, kumulatywne przystąpienie do długu), czy to rzeczowe (ustanowienie hipoteki, zastawu rejestrowego);

(-) 5) udział w polityce wspólnych zakupów i wspólnej sprzedaży;

(-) 7) podwykonawstwo usług, dostaw;

(-) 9) inwestycja w prace badawczo-rozwojowe w ramach grupy;

10) finansowanie kosztów wspólnych kampanii reklamowych, sponsoringowych, promocyjnych;

Advertisement

(-) 13) powierzenie prowadzenia ksiąg rachunkowych określonemu usługodawcy;

14) transformacja spółki zależnej. Wiążące polecenie może polegać na wdrożeniu procedury transformacji spółki: podziału, łączenia, przekształcenia; (-)” [2].

Przeczytaj także:

• W jaki sposób powinny być oznaczone pisma spółek handlowych?
• NOWY ŁAD – spółka holdingowa – korzystne opodatkowanie dywidendy oraz dochodów ze zbycia udziałów i akcji

Rozszerzenie katalogu przestępstw uniemożliwiających sprawowanie funkcji w spółkach kapitałowych

Rozszerzenie katalogu przestępstw stwierdzonych prawomocnym wyrokiem skazującym, wykluczające sprawowanie funkcji w spółkach kapitałowych zawiera art. 18 § 2 k.s.h. Ustawodawca podaje w nim:

„Nie może być członkiem zarządu, rady nadzorczej, komisji rewizyjnej, likwidatorem albo prokurentem osoba, która została skazana prawomocnym wyrokiem za przestępstwo określone w art. 587–5872, art. 590 i art. 591 ustawy oraz art. 228–231 i rozdziałach XXXIII-XXXVII ustawy z dnia 6 czerwca 1997 r. – Kodeks karny (Dz.U. z 2021 r. poz. 2345 i 2447)”.

Zasada biznesowej oceny sytuacji – Business judgement rule

Do przepisów o sp. z o.o. i spółce akcyjnej prowadzona została zasada biznesowej oceny sytuacji – „Business judgement rule” Zmiana została wprowadzona w art. 293 § 3 i w art. 483 § 3 ks.h.

Z tych przepisów wynika, że:

„Członek zarządu, rady nadzorczej, komisji rewizyjnej oraz likwidator nie narusza obowiązku dołożenia staranności wynikającej z zawodowego charakteru swojej działalności, jeżeli postępując w sposób lojalny wobec spółki, działa w granicach uzasadnionego ryzyka gospodarczego, w tym na podstawie informacji, analiz i opinii, które powinny być w danych okolicznościach uwzględnione przy dokonywaniu starannej oceny”.

Projektodawca niniejszej ustawy uzasadnia:

„Wprowadzenie zasady biznesowej oceny sytuacji pozwoli definitywnie przesądzić o wyłączeniu odpowiedzialności za szkodę wyrządzoną spółce wskutek decyzji organów, które okażą się błędne, o ile były one podejmowane w granicach uzasadnionego ryzyka biznesowego w oparciu o adekwatne do okoliczności informacje”.

Zadania rady nadzorczej w spółkach kapitałowych – wybrane przepisy

W świetle art. 219(1) § 1 oraz art. 390(1) § 1 k.s.h rada nadzorcza może „ustanowić doraźny lub stały komitet rady nadzorczej, składający się z członków rady nadzorczej, do pełnienia określonych czynności nadzorczych (komitet rady nadzorczej)”

Piśmiennictwo wskazuje, że:

„Ustanowienie komitetu następuje w drodze uchwały. (-) Komitety mogą składać się wyłącznie z członków rady nadzorczej. Minimalna liczba członków rady nadzorczej to trzy osoby. Można dopuścić istnienie komitetu jednoosobowego” [3] .

Na podstawie art. 219(2) § 1. k.s.h.:

„Jeżeli umowa spółki tak stanowi, rada nadzorcza może podjąć uchwałę w sprawie zbadania na koszt spółki określonej sprawy dotyczącej działalności spółki lub jej majątku przez wybranego doradcę (doradca rady nadzorczej). Doradca rady nadzorczej może zostać wybrany również w celu przygotowania określonych analiz oraz opinii”.

„Doradcą rady nadzorczej w praktyce nie będzie ani pracownik spółki, ani inna osoba zatrudniona przez spółkę, choć nie można wykluczyć takiego doboru eksperta” – podkreśla piśmiennictwo [4] .

Advertisement

Kompetencje rady nadzorczej w spółkach kapitałowych – wybrane przepisy

Kompetencje rady nadzorczej w spółkach kapitałowych określają art. 219 § 1-3, art. 300(6) § 1- 3 i art. 382 § 1, § 3 k.s.h.

Z powyższych przepisów wynika, że :

1. Rada nadzorcza sprawuje stały nadzór nad działalnością spółki we wszystkich dziedzinach jej działalności.

2. Rada nadzorcza nie ma prawa wydawania zarządowi wiążących poleceń dotyczących prowadzenia spraw spółki.

3. Do szczególnych obowiązków rady nadzorczej należą:

1) ocena sprawozdania zarządu z działalności spółki oraz sprawozdania finansowego za ubiegły rok obrotowy w zakresie ich zgodności z księgami, dokumentami i ze stanem faktycznym;

2) ocena wniosków zarządu dotyczących podziału zysku albo pokrycia straty;

3) sporządzanie oraz składanie zgromadzeniu wspólników corocznego pisemnego sprawozdania z wyników ocen, sprawozdań spółki i wniosków ws. dyspozycji finansowej podziału zysku lub pokrycia straty oraz pisemnego sprawozdania z działalności rady nadzorczej za ubiegły rok obrotowy (sprawozdanie rady nadzorczej).

Na podstawie art. 390(1) § 1 k.s.h:

„Rada nadzorcza może również:

1) delegować swoich członków do samodzielnego pełnienia określonych czynności nadzorczych;

Advertisement

2) ustanawiać doraźny lub stały komitet rady nadzorczej, składający się z członków rady nadzorczej, do pełnienia określonych czynności nadzorczych (komitet rady nadzorczej)”.

Źródło: Sejm RP.

Podstawa prawna: Ustawa z 9 lutego 2022 r. o zmianie ustawy – Kodeks spółek handlowych oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. 2022. 807)

Objaśnienie: [1], [2], [3] , [4] Adamus R., (red.), Kodeks spółek handlowych. Komentarz do nowelizacji. Prawo holdingowe. Zmiany w funkcjonowaniu organów spółek kapitałowych, Warszawa 2022, Legalis

Stan prawny na dzień 13 października 2022 roku

Małgorzata Gach

Wanda Książek