Kiedy można sprzedać spółkę jawną?

Czy można sprzedać spółkę jawną?

Z przepisów Kodeksu spółek handlowych wynika, że nie ma czegoś takiego jak „sprzedaż spółki”, niezależnie czy dotyczy to spółki osobowej czy kapitałowej. Można sprzedać jedynie tzw. „prawa udziałowe”. Przykładowo w spółce z o.o. będą to udziały, zaś w spółce akcyjnej – akcje. Generalnie spółka jawna nie posiada udziałów, tak jak spółka kapitałowa, stąd też możliwe jest jedynie zbycie ogółu praw i obowiązków wspólnika tejże spółki, które wynikają z faktu bycia wspólnikiem.

Wspólnicy spółki jawnej mogą także sprzedać przedsiębiorstwo spółki, ale nie spółkę. Innej możliwości nie ma.

Zobaczmy regulację prawną

Z art. 10 § 1- 2 Kodeksu spółek handlowych (k.s.h.) wynika, że wspólnik spółki jawnej może przenieść ogół praw i obowiązków t.j. wszystkie swoje prawa i obowiązki w spółce na osobę, która wejdzie do spółki w jego miejsce. Powyższą czynność prawną musi dopuszczać umowa spółki, a w celu jej skuteczności pozostali wspólnicy powinni wyrazić zgodę w formie pisemnej.

Przykładowe postanowienie w umowie spółki jawnej:

1. Ogół praw i obowiązków wspólnika może być przeniesiony na inną osobę.

„Na ogół praw i obowiązków wspólnika, o którym mowa w art. 10 k.s.h. składają się wszystkie przysługujące mu prawa (prowadzenie spraw spółki, reprezentacja, udział w zyskach, prawo kontroli, prawo osobistego zasięgania o stanie majątku spółki, prawo do osobistego przeglądania ksiąg i dokumentów spółki itd.) jak również obowiązki (prowadzenie spraw spółki, udział w stratach, powstrzymanie się od działalności konkurencyjnej itd.)” – podkreśla orzecznictwo [1].

ISTOTNE!

Wspólnik spółki jawnej zawsze posiada jeden ogół praw i obowiązków w spółce. Nie może zatem sprzedać jego części tylko całość.

Przykładowo dwie osoby fizyczne prowadzą firmę XY sp.j. i chcą przenieść odpłatnie swoje udziały na dwóch nowych wspólników.

Zobacz także: Zbycie udziału w spółce osobowej a wystąpienie wspólnika ze spółki (1)

Co należy podać w treści umowy przenoszącej ogół praw i obowiązków wspólnika w spółce jawnej ?

Umowa przeniesienia ogółu praw i obowiązków wspólnika w spółce jawnej może być odpłatna. W tym „(…) przypadku dotychczasowy wspólnik nie otrzymuje zwrotu majątku spółki przypadającego mu z tytułu udziału, lecz zapłatę od osoby trzeciej za zbycie ogółu praw i obowiązków w spółce” – podkreślił Wojewódzki Sąd Administracyjny w Krakowie w uzasadnieniu wyroku z dnia 25 lipca 2017 r. w sprawie o sygn. akt I SA/Kr 577/17.

W treści pisemnej umowy przenoszącej ogół praw i obowiązków wspólnika w spółce jawnej należy podać, że zbywca (imię i nazwisko) przenosi na nabywcę (imię i nazwisko) swój ogół praw i obowiązków w spółce jawnej (nazwa firmy spółki) za kwotę (kwota podana liczbowo oraz słownie w zł) płatnej na rachunek bankowy zbywcy (nazwa banku i nr rachunku). Nabywca natomiast oświadcza, że nabywa ogół praw i obowiązków zbywcy w spółce jawnej za kwotę podaną przez zbywcę i zobowiązuje się do jej zapłaty na rachunek bankowy zbywcy.

Przeczytaj także: Spółka jawna: Przeniesienie udziału w spółce jawnej na inną osobę – w jakiej formie (2)

Jakie są skutki podatkowe PIT związane z odpłatnym zbyciem ogółu praw i obowiązków w spółce jawnej?

Jak wyjaśnia organ interpretacyjny:

„przeniesienie ogółu praw i obowiązków wspólnika spółki osobowej, o którym mowa w art. 10 Kodeksu spółek handlowych może zostać przeprowadzone w dowolnej formie prawnej (umowa nazwana, np. umowa sprzedaży, umowa darowizny lub umowa nienazwana), gdyż przepisy Kodeksu spółek handlowych nie określają rodzaju umowy w oparciu, o którą powinno dojść do przeniesienia członkostwa” [2].

Na gruncie podatku dochodowego od osób fizycznych przychód z tytułu sprzedaży ogółu praw i obowiązków w spółce jawnej zaliczany się do przychodów z tytułu zbycia praw majątkowych (art. 10 ust. 1 pkt 7 ustawy o PIT).

„Prawa majątkowe to, najogólniej rzecz ujmując, prawa podmiotowe pozostające w ścisłym związku z ekonomicznym interesem uprawnionego, związane z jego majątkiem charakteryzujące się dwoma podstawowymi cechami, tj.:

– zbywalnością (mogą być przedmiotem obrotu),

–  posiadaniem określonej wartości majątkowej.”

Stąd też:

„(…) Wnioskodawca przychód ze zbycia ogółu praw i obowiązków w Spółce jawnej, w której był wspólnikiem, winien rozpoznać jako przychód ze zbycia praw majątkowych, zgodnie z art. 18 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Natomiast do kosztów uzyskania przychodów, zgodnie z art. 22 ust. 1 ww. ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, ze sprzedaży ogółu praw i obowiązków Wnioskodawca może zaliczyć wszystkie udokumentowane wydatki, które zostały poniesione w celu uzyskania przychodu z odpłatnego zbycia praw majątkowych, i które mają związek ze źródłem tego przychodu. W szczególności będą to wydatki poniesione uprzednio przez Wnioskodawcę na nabycie tego udziału, rozumianego jako ogół praw i obowiązków” – wyjaśnił Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej w interpretacji indywidualnej (sygn. 0113-KDIPT2-1.4011.23.2019.2.AP) wydanej w dniu 22 marca 2019 r.

Przykład:

Do kosztów uzyskania przychodów można zaliczyć wartość wkładu pieniężnego wspólnika wnoszonego do spółki, a w przypadku jego braku, np. wydatki poniesione na nabycie przedmiotu będącego wkładem niepieniężnym np. cena samochodu.

Dochód uzyskany ze sprzedaży należy wykazać łącznie z innymi dochodami osiągniętymi w danym roku podatkowym i rozliczyć na formularzu PIT-36, który składa się do 30 kwietnia roku następującego po roku podatkowym za który jest składane zeznanie podatkowe.

Przeczytaj także: Zbycie udziału w spółce osobowej a podatek od czynności cywilnoprawnych

Podstawa prawna:

• Art. 10 Kodeksu spółek handlowych (tj. Dz.U.2022.1467),
• Art. 10 ust. 1 pkt 7, art. 18, art. 22 ust. 1 Ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (tj. Dz.U. 2021.1128)

Objaśnienie: [1] Tak wynika z uzasadnienia wyroku Sądu Okręgowego w Olsztynie z dnia 8 marca 2021 r. (sygn. akt V GC 279/18) (dostęp w dniu 26 września 2022 r.).

[2] Powyższe wynika z interpretacji indywidualnej wydanej przez Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej z dnia 15 lutego 2022 r. (sygn.0111-KDIB2-3.4015.215.2021.1.ASZ), Legalis.

Stan prawny na dzień 6 października 2022 roku

Małgorzata Gach

Wanda Książek