Prawo pracy
Wypadek przy pracy – jakie świadczenia Ci się należą i kiedy ZUS może odmówić ich wypłaty
Każdy z nas słyszał nie raz i zna zapewne powiedzenie, że „wypadki chodzą po ludziach”. Nietrudno jest ulec jakiemukolwiek wypadkowi przy pracy, zwłaszcza gdy charakter pracy wymaga styczności ze skomplikowanymi narzędziami i maszynami, które wprawdzie usprawniają proces pracy, ale stanowią też potencjalne źródło zagrożeń dla pracownika. Tak naprawdę bardzo często chwila nieuwagi wystarczy do tego, aby doszło do wypadku przy pracy.
Obraz Steve Buissinne z Pixabay
Zacznijmy od definicji wypadku przy pracy…
O tym, że miałeś w pracy wypadek możesz powiedzieć wówczas, gdy w wyniku nagłego zdarzenia, które wywołane zostało przyczyną zewnętrzną doznałeś urazu, a zarazem zdarzenie powodujące ten uraz nastąpiło w związku z pracą:
1) podczas lub w związku z wykonywaniem przez pracownika zwykłych czynności lub poleceń przełożonych;
2) podczas lub w związku z wykonywaniem przez pracownika czynności na rzecz pracodawcy, nawet bez polecenia;
3) w czasie pozostawania pracownika w dyspozycji pracodawcy w drodze między siedzibą pracodawcy a miejscem wykonywania obowiązku wynikającego ze stosunku pracy [1].
Przywołana definicja pozwala wyróżnić cztery zasadnicze elementy konstrukcyjne pojęcia wypadku przy pracy. Są to:
1. nagłość zdarzenia,
2. zewnętrzność przyczyny,
3. szkoda w postaci urazu lub śmierci oraz
4. związek zdarzenia z pracą [2].
Jeśli więc wszystkie cztery przesłanki wystąpią łącznie, to wtedy daną sytuację będziesz mógł uznać za wypadek przy pracy.
Jakie świadczenia Ci przysługują?
W zależności od okoliczności i charakteru konkretnego zdarzenia z tytułu wypadku przy pracy zgodnie z art. 6 ustawy o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych, przysługują ci następujące świadczenia:
1) ,,zasiłek chorobowy” – dla ubezpieczonego, którego niezdolność do pracy spowodowana została wypadkiem przy pracy lub chorobą zawodową;
2) ,,świadczenie rehabilitacyjne” – dla ubezpieczonego, który po wyczerpaniu zasiłku chorobowego jest nadal niezdolny do pracy, a dalsze leczenie lub rehabilitacja lecznicza rokują odzyskanie zdolności do pracy;
3) ,,zasiłek wyrównawczy” – dla ubezpieczonego będącego pracownikiem, którego wynagrodzenie uległo obniżeniu wskutek stałego lub długotrwałego uszczerbku na zdrowiu;
4) ,,jednorazowe odszkodowanie” – dla ubezpieczonego, który doznał stałego lub długotrwałego uszczerbku na zdrowiu;
5) ,,jednorazowe odszkodowanie” – dla członków rodziny zmarłego ubezpieczonego lub rencisty;
6) ,,renta z tytułu niezdolności do pracy” – dla ubezpieczonego, który stał się niezdolny do pracy wskutek wypadku przy pracy lub choroby zawodowej;
7) ,,renta szkoleniowa” – dla ubezpieczonego, w stosunku do którego orzeczono celowość przekwalifikowania zawodowego ze względu na niezdolność do pracy w dotychczasowym zawodzie spowodowaną wypadkiem przy pracy lub chorobą zawodową;
8) ,,renta rodzinna” – dla członków rodziny zmarłego ubezpieczonego lub rencisty uprawnionego do renty z tytułu wypadku przy pracy lub choroby zawodowej;
9) ,,dodatek do renty rodzinnej” – dla sieroty zupełnej;
10) dodatek pielęgnacyjny;
11) pokrycie kosztów leczenia z zakresu stomatologii i szczepień ochronnych oraz zaopatrzenia w przedmioty ortopedyczne w zakresie określonym ustawą [3].
Kiedy nie otrzymasz żadnego z przysługujących Ci świadczeń?
Do częstych należą sytuacje kiedy ZUS odmawia w rzeczywistości przyznania świadczeń z ubezpieczenia wypadkowego. Być może sam miałeś okazję, aby się o tym przekonać.
Zgodnie z obowiązującym prawem pierwszą z wskazanych w tym artykule sytuacją, kiedy ZUS odmówi ci świadczenia jest przypadek, w którym umyślnie lub wskutek rażącego niedbalstwa dopuściłeś się naruszenia, które było wyłączną przyczyną wypadku. Przy czym ustawa wymaga, aby tego typu naruszenie zostało Ci udowodnione (art. 21 ust. 1).
Po drugie świadczenia z ubezpieczenia wypadkowego nie będą ci przysługiwać również wtedy, gdy będziesz w stanie nietrzeźwości lub pod wpływem środków odurzających lub substancji psychotropowych i w ten sposób przyczynisz się w znacznym stopniu do spowodowania wypadku (art. 21 ust 2). Co więcej, w takiej sytuacji, gdy pracodawca uzna, że zachodzi uzasadnione przypuszczenie, iż znajdujesz się w stanie nietrzeźwości, pod wpływem środków odurzających lub substancji psychotropowych, to wówczas może skierować Cię na badanie niezbędne do ustalenia zawartości alkoholu, środków odurzających lub substancji psychotropowych w organizmie. Wtedy masz obowiązek poddać się temu badaniu. Odmowa poddania się takiemu badaniu pozbawia cię prawa do świadczeń, chyba że udowodnisz, że miały miejsce przyczyny, które uniemożliwiły poddanie się temu badaniu (art. 21 ust.3).
Jeżeli wyniki badać wykażą, że momencie, gdy doszło o wypadku znajdowałeś się w stanie nietrzeźwości lub pod wpływem środków odurzających lub substancji psychotropowych, to będziesz zobowiązany do pokrycia kosztów takiego badania (art. 21 ust. 5).
Warto nadmienić też, że z odmową przyznania ci świadczenia przez ZUS spotkasz się także w sytuacji nieprzedstawienia protokołu powypadkowego lub karty wypadku; nieuznania w protokole powypadkowym lub karcie wypadku zdarzenia za wypadek przy pracy w rozumieniu ustawy; a także wówczas, gdy protokół powypadkowy lub karta wypadku zawierać będą stwierdzenia bezpodstawne (art. 22 ust. 1).
Z uwagi na to warto tym aspekcie zadbać, a w miarę możliwości dopilnować tego, aby protokołów powypadkowy został wypełniony prawidłowo, rzetelnie, a przede wszystkim zgodnie z zaistniałym stanem faktycznym.
Reasumując
Jak widać katalog świadczeń do jakich możesz być uprawniony ty lub członek twojej rodziny jest dosyć szeroki. Przy czym szeroki jest również katalog sytuacji, w których organ może odmówić wypłaty świadczenia. Należy mieć więc na uwadze, że w pewnych okolicznościach nawet jeśli dojdzie do wypadku przy pracy i to bez twojej winy, to i tak nie otrzymasz należnego świadczenia. Nie każde też zdarzenie wypełni znamiona wypadku przy pracy
[1] – Art. 3 ustawy o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych, tj. z dnia 14 września 2022 r. (Dz.U. z 2022 r. poz. 2189).
[2] – Ustawa o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych. Komentarz, K. Walczak (red.), 2022, Legalis.
[3] – Art. 6 ustawy o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych, tj. z dnia 14 września 2022 r. (Dz.U. z 2022 r. poz. 2189).
Stan prawny na dzień 08 maja 2024 r.
Natalia Korczak
