Przekazanie darowizny środków pieniężnych w najbliższej rodzinie – wybór interpretacji indywidualnych (2)

Obraz TomaszSupel z Pixabay

Pierwsza część artykułu dostępna TUTAJ.

Przypomnijmy

Darowizna o wartości nieprzekraczająca kwoty wolnej od podatku, która wynosi  36 120 zł – dla osób należących do I grupy podatkowej nie podlega podatkowi od  spadków i darowizn. W przypadku, gdy kwota darowizny przekracza kwotę wolną od podatku, wówczas podatnik podlega obowiązkowi podatkowemu. Może  skorzystać ze zwolnienia z opodatkowania. Taką możliwość  daje mu art. 4a ust. 1 ustawy o podatku od spadków i darowizn (upsd).

Z dyspozycji przepisu art. 4a ust. 1 pkt 2 upsd wynika, że  w przypadku gdy przedmiotem darowizny są środki pieniężne, jednym z warunków do skorzystania ze zwolnienia z opodatkowania jest udokumentowanie przekazania środków pieniężnych na rachunek płatniczy nabywcy, na jego rachunek, inny niż płatniczy, w banku lub spółdzielczej kasie oszczędnościowo-kredytowej lub przekazem pocztowym przez darczyńcę dla obdarowanego .

Spory podatników z organem podatkowym dotyczące zwolnienia darowizny środków pieniężnych z podatku od  spadków i darowizn rozstrzygnął  NSA w mającej moc zasady prawnej Uchwale składu 7 sędziów  z dnia 20 marca 2023 roku  (sygn. akt III FPS 3/22).

Sprawdź:Darowizna pieniężna a podatek od darowizny – uchwała NSA z dnia 20.03.2023 r. sygn. III FPS 3/22

Dokumentowanie przekazania darowizny pieniężnej – dlaczego jest ważne

W uzasadnieniu Uchwały z 20 marca 2023 r. sygn. akt III FPS 3/22 NSA wyjaśnił, że:

 „(-) kluczowe jest udokumentowanie transferu pieniężnego składnika majątku darczyńcy do majątku obdarowanego. Tylko w ten sposób zapewni się bowiem bezpieczeństwo obrotu, przez wyeliminowanie prób dokonania wpłaty na rzecz samego siebie środków niewiadomego pochodzenia i nadania tej czynności pozoru wykonania umowy darowizny. Z tego względu w art. 4a ust. 3 u.p.s.d. prawodawca postanowił, że w przypadku niespełnienia warunków, o których mowa w ust. 1 i 2, nabycie własności rzeczy lub praw majątkowych podlega opodatkowaniu na zasadach określonych dla nabywców zaliczonych do I grupy podatkowej”.

Darowizna przekazana w gotówce i wpłacona przez nabywcę na własny rachunek bankowy – skutki podatkowe

W przypadku, gdy obdarowany członek rodziny chce uniknąć podatku od spadków i darowizn, powinien otrzymać darowiznę środków pieniężnych powyżej kwoty wolnej od podatku przelewem bankowym albo przekazem pocztowym na swój rachunek bankowy, a nie gotówką. Tak było w przypadku  podatnika, który otrzymał od  swojej siostry  darowiznę w gotówce , którą wpłacił na swoje konto. W urzędzie skarbowym postanowił złożyć formularz SD-Z2 i dowiedział się, „(-) że darowizna zostanie opodatkowana na 7%, bo nie można przyjąć darowizny w postaci gotówki”.

Podatnik chciał wiedzieć:  „Czy w zaistniałej sytuacji jest możliwość zwolnienia z podatku od darowizny otrzymanej z zaskoczenia w gotówce, lub dostarczenia np. oświadczenia wypisanego przez darczyńcę w celu potwierdzenia darowizny?”.

W interpretacji indywidualnej wydanej w dniu  10 października 2023 r. (sygn. 0111-KDIB2-3.4015.168.2023.2.MD) Dyrektor  Krajowej Informacji Skarbowej (KIS) wyjaśnił:

„Jak wynika z opisu sprawy środki pieniężne zostały Panu przekazane w gotówce. Dopiero później zostały wpłacone na konto przez Pana. Dowodem – dla celów skorzystania ze zwolnienia otrzymanej darowizny – nie może być także oświadczenie darczyńcy o przekazaniu Panu darowizny. (-) Z opisu stanu faktycznego wprost wynika, że darowiznę otrzymał Pan «do ręki», (-). W konsekwencji, otrzymana od siostry darowizna środków pieniężnych nie będzie korzystała ze zwolnienia określonego w art. 4a ust. 1 ustawy o podatku od spadków i darowizn”.

W sprawie darowizny pieniędzy w gotówce tożsame  stanowisko zawiera ostatnio wydana przez Dyrektora KIS interpretacja indywidualna z dnia 22 listopada 2024 r. (sygn. 0111-KDIB2-3.4015.239.2024.2.BD) w której organ skarbowy nie uznał:

„(-) udokumentowania otrzymania przez Panią środków pieniężnych w sposób określony w art. 4a ust. 1 pkt 2 ustawy o podatku od spadków i darowizn (-). Jak wynika z opisu sprawy środki pieniężne zostały Pani przekazane w gotówce, które następnie wpłaciła Pani na swoje konto, tym samym dokonała Pani wpłaty własnej. Taki sposób działania nie wyczerpuje norm omawianego przepisu. Z opisu stanu faktycznego wprost wynika, że darowiznę otrzymała Pani «do ręki», w gotówce, a nie w sposób wskazany w ww. przepisie”.

Podobnie  wypowiedział się organ skarbowy w interpretacji indywidualnej z dnia  24 maja 2024 r. (sygn.  0111-KDIB2-3.4015.56.2024.3.JKU) oraz z dnia 25 września 2024 r. (sygn. 0111-KDIB2-2.4015.137.2024.1.PB).

Istotne!

Nie może być również tak, że darowizna pieniężna została przekazana podatnikowi przez matkę w gotówce, a dopiero później jego żona w obecności darczyńcy (matka) udają  się do banku  w celu dokonania jej wpłaty na  rachunek  bankowy podatnika.

„To, że przy dokonywaniu wpłaty była obecna matka nie jest dowodem, że w banku to ona dokonywała wpłaty. Tym samym takiego dowodu nie można uznać za wystarczający fakt udokumentowania, skoro na potwierdzeniu wpłaty gotówki to żona została wskazana jako osoba wpłacająca, a w tytule transakcji zostało wpisane, iż jest to wykonanie umowy darowizny” – uznał  organ skarbowy w interpretacji indywidualnej z dnia  7 sierpnia 2023 r. (sygn. 0111-KDIB2-3.4015.92.2023.4.JKU).

Darowizna środków pieniężnych przekazana bezpośrednio na rachunek sprzedawcy nieruchomości – skutki podatkowe

Darczyńca nie może przekazywać darowizny środków pieniężnych bezpośrednio na  rachunek osoby trzeciej z pominięciem  obdarowanego. Tak było w  sytuacji podatniczki, która środki na zakup  mieszkania od dewelopera otrzymała w darowiźnie od  rodziców. Byli oni  „(-) obecni przy podpisywaniu umowy sprzedaży i przelali środki pieniężne bezpośrednio na rachunek sprzedającego. (-). Spółka do sprzedaży mieszkań zawsze podaje konto, na które Pani rodzice dokonali wpłaty, ponieważ jest to konto przeznaczone do transakcji kupna-sprzedaży mieszkań”. Wnioskodawczyni chciała wiedzieć, czy w takiej sytuacji zostanie  zwolniona  z podatku od  spadków i darowizn ?

W interpretacji indywidualnej z dnia 26 czerwca 2024 r. (sygn. 0111-KDIB2-2.4015.61.2024.2.MM) Dyrektor  KIS stwierdził, że:

„(-) W przypadku darowizny środków pieniężnych, dla zastosowania przedmiotowego zwolnienia z podatku, o którym mowa w art. 4a ust. 1 ustawy o podatku od spadków i darowizn, środki pieniężne muszą zostać przekazane w sposób ściśle w przepisie określony, (-). W Pani przypadku środki pieniężne nie zostały przekazane na Pani rachunek płatniczy lecz bezpośrednio na konto sprzedającego mieszkanie.

(-) Jeżeli więc przedmiot darowizny został przekazany bezpośrednio przez darczyńcę na rachunek wierzyciela osoby obdarowanej (w tym przypadku sprzedającego lokal mieszkalny), zwolnienie określone w art. 4a ustawy od spadków i darowizn nie będzie miało zastosowania.

Nie można bowiem odstąpić od jednoznacznego brzmienia ww. przepisu i stosować go z pominięciem warunków wprost w nim wyrażonych, czyli z pominięciem fragmentu przepisu (określającego wprost jak darowane środki mają być przekazane) (-)”.

Taki sam pogląd przedstawia interpretacja indywidualna z  dnia  2 maja 2024 r. (sygn. 0111-KDIB2-3.4015.49.2024.1.BD) w której czytamy:

„Użyte w art. 4a ust. 1 pkt 2 ustawy o podatku od spadków i darowizn wyrażenie «udokumentowanie – w przypadku gdy przedmiotem nabycia tytułem darowizny lub polecenia darczyńcy są środki pieniężne (…) (-) »  należy rozumieć w ten sposób, że dowód ten dokumentuje dokonanie wpłaty lub przelewu środków pieniężnych, będących przedmiotem czynności prawnej darowizny (art. 888 § 1 Kodeksu cywilnego), przez darczyńcę na konto obdarowanego, a nie wpłatę lub przelew na konto innego podmiotu”.

Zobacz także :

Interpretację indywidualną wydaną :

• w dniu 2 lipca 2024 r., (sygn. 0111-KDIB2-3.4015.109.2024.1.AG),
• w dniu 16 stycznia 2024 r. (sygn. 0111-KDIB2-3.4015.240.2023.2.MD),
• w dniu  7 września 2023 r. (sygn. 0111-KDIB2-3.4015.133.2023.1.BD).

Podsumujmy

Darowizna środków pieniężnych przekazana obdarowanemu członkowi  rodziny z I grupy podatkowej w gotówce „(-) nie podlega opodatkowaniu podatkiem od spadków i darowizn i nie wiąże się z żadnym obowiązkiem zgłoszenia tego nabycia właściwemu naczelnikowi urzędu skarbowego lub jej udokumentowania – jeżeli istotnie wartość darowizny doliczona do wartości majątku nabytego dotychczas od tej samej osoby (Pani babci) w roku, w którym nastąpiło ostatnie nabycie, i w okresie 5 lat poprzedzających ten rok nie przekroczyła kwoty określonej w art. 9 ust. 1 pkt 1 ustawy o podatku od spadków i darowizn” – wskazuje organ interpretacyjny w interpretacji indywidualnej z dnia 5 maja 2024 r. (sygn. 0111-KDIB2-2.4015.35.2024.1.PB). W przypadku przekroczenia kwoty 36 120 zł dla osób z I grupy podatkowej darowizna pieniężna podlega już opodatkowaniu.

Zwolnienie darowizny środków pieniężnych od najbliższej rodziny z podatku od spadków i darowizn nie będzie możliwe, jeżeli obdarowany otrzyma ją w gotówce, a następnie sam dokona wpłaty na własny rachunek bankowy (interpretacja indywidualna  Dyrektora KIS z dnia 7 listopada 2024 r. (sygn. 0111-KDIB2-3.4015.236.2024.1.MD).

Podatnik nie  skorzysta z powyższego zwolnienia podatkowego również w sytuacji, gdy darowizna przeznaczona dla członka rodziny zostanie wpłacona przez darczyńcę bezpośrednio na rachunek bankowy wierzyciela osoby obdarowanej  np. dewelopera, a nie na subkonto obdarowanego „(-) wyodrębniane są w ramach rachunków prowadzonych dla deweloperów” – tak interpretacja indywidualna z dnia 2 maja 2024 r. (sygn. 0111-KDIB2-3.4015.49.2024.1.BD).

W takim przypadku otrzymana darowizna podlega opodatkowaniu na zasadach ogólnych określonych dla nabywców zaliczonych do I grupy podatkowej. W świetle art. 17a ust. 1 i 2 upsd  podatnicy podatku są obowiązani, z zastrzeżeniem ust. 2, złożyć, w terminie miesiąca od dnia powstania obowiązku podatkowego, właściwemu naczelnikowi urzędu skarbowego zeznanie podatkowe o nabyciu rzeczy lub praw majątkowych według ustalonego wzoru. Do zeznania podatkowego dołącza się dokumenty mające wpływ na określenie podstawy opodatkowania. Obowiązek składania zeznań podatkowych nie dotyczy przypadków, w których podatek jest pobierany przez płatnika.

Podstawa prawna:

1. 888 § 1, art. 890 § 1 Kodeksu cywilnego (t.j. Dz.U. z 2024 r. poz. 1061).
2. 1 ust. 1 pkt 2 , art. 4a ust. 1 i ust. 4 pkt 1 , art. 9 ust. 1 pkt 1, Ustawy o podatku od spadków i darowizn (t.j. Dz.U. z 2024 r. poz. 596).

Stan prawny na dzień 9 stycznia 2025 roku

Małgorzata Gach, Wanda  Książek