Pomoc publiczna w celu ratowania lub restrukturyzacji przedsiębiorców – wybrane zagadnienia (1)

Obraz autorstwa freepik

Przypomnijmy

Zgodnie z Komunikatem Komisji – Wytyczne dotyczące pomocy państwa na ratowanie i restrukturyzację przedsiębiorstw niefinansowych znajdujących się w trudnej sytuacji (Dz.Urz.UE.C.2014.249.1) (dalej: Wytyczne) przedsiębiorstwo, które znajduje się w restrukturyzacji może otrzymać pomoc publiczną.

Stosowanie Wytycznych zostało przedłużone do końca grudnia 2025 r. Powyższe wynika z Komunikatu Komisji z dnia 29 listopada 2023 r. [1]. Na podstawie Wytycznych  powstał polski program pomocowy na restrukturyzację przedsiębiorców. Znajduje się on w ustawie o udzielaniu pomocy publicznej w celu ratowania lub restrukturyzacji przedsiębiorców [2]. Prawodawca określa w niej warunki, tryb i formy udzielania pomocy publicznej przedsiębiorcom na ich: ratowanie, tymczasowe wsparcie restrukturyzacyjne, restrukturyzację.

Dla kogo jest przeznaczona pomoc publiczna na ratowanie i restrukturyzację ?

Pomoc publiczną na ratowanie i restrukturyzację mogą otrzymać przedsiębiorcy, którzy znajdują się w trudnej sytuacji ekonomicznej oraz:

a) są zagrożeni niewypłacalnością i

• • prowadzą działalność gospodarczą w okresie co najmniej trzech lat przed dniem złożenia wniosku restrukturyzacyjnego,
  • nie prowadzą działalności gospodarczej w sektorach hutnictwa żelaza i stali, górnictwa węgla lub w sektorze finansowym,\
  • nie prowadzą działalności na rynku, na którym występuje lub może występować długookresowa strukturalna nadprodukcja [3],
  • nie należą do grupy kapitałowej [4] ani nie jest przejmowani przez żadnego przedsiębiorcę należącego do takiej grupy (art. 141 ust. 1 ustawy – Prawo restrukturyzacyjne)

b) albo niewypłacalnemu, czyli takiemu, który „(-) utracił zdolność do wykonywania swoich wymagalnych zobowiązań pieniężnych” (art. 11 ust. 1 ustawy – Prawo upadłościowe).

Na temat  restrukturyzacji pisałyśmy w artykule: Restrukturyzacja firmy: Kto i kiedy może z niej skorzystać

Istotne!

W Sekcji 2.2. pkt 20 Wytycznych prawodawca unijny wyjaśnia, że przedsiębiorstwo znajduje  się w trudnej  sytuacji „(-) jeżeli bez interwencji państwa prawie na pewno będzie skazane na zniknięcie z rynku w perspektywie krótko- lub średnioterminowej”.

Pomoc publiczna na ratowanie – dla kogo i kiedy może  zostać udzielona

Jak wskazuje ustawodawca unijny w Sekcji 2.3 pkt 26 Wytycznych pomoc na ratowanie ma:

„(-) przede wszystkim umożliwić przetrwanie niewydolnego przedsiębiorstwa przez krótki czas konieczny do opracowania planu restrukturyzacji lub likwidacji. (-) Takie tymczasowe wsparcie powinno pozwolić na przeanalizowanie okoliczności, które przyczyniły się do powstania problemów, oraz na opracowanie odpowiedniego planu, aby rozwiązać te problemy”.

O wsparcie na ratowanie  mogą ubiegać się wszyscy przedsiębiorcy. Zgodnie z art. 15 ust. 1 ustawy pomoc na ratowanie może być udzielana przedsiębiorcy znajdującemu się w trudnej sytuacji ekonomicznej w celu umożliwienia mu wykonywania działalności gospodarczej przez okres niezbędny do: opracowania planu restrukturyzacji, likwidacji działalności gospodarczej – oraz przeprowadzenia koniecznych w tym zakresie analiz. Chodzi tutaj o to, żeby:

„(-) przedsiębiorca szybko uzyskał środki pieniężne, które pozwolą mu chwilowo uratować płynność finansową i w takich stosunkowo spokojnych warunkach opracować najlepszy z punktu widzenia wierzycieli i rynku plan – a mianowicie, czy ratować się i przetrwać na rynku czy też minimalizować stratę własną oraz stratę kontrahentów i swoich właścicieli poprzez wdrożenie planu likwidacji” – podkreśla piśmiennictwo [5].

Zobacz: Restrukturyzacja firmy: Plan restrukturyzacyjny – co zawiera

Pomoc na ratowanie – w jakiej formie może  być  udzielona?

Pomoc na  ratowanie ma  formę oprocentowanej pożyczki. Jest ona zabezpieczona m.in. hipoteką, zastawem cywilnym lub rejestrowym albo cesją wierzytelności. Pożyczka może  zostać udzielona na okres nie dłuższy niż 6 miesięcy. W składanym wniosku przedsiębiorca powinien podać kwotę pożyczki oraz uzasadnić wysokość „(-) planowanych wydatków mieszczących się w granicach celu udzielenia tej pomocy” [6]. Jej wysokość ostatecznie ustala organ, który ją przyznaje.

Jakie informacje powinien zawierać wniosek o udzielenie pomocy na  ratowanie ?

Pomoc na ratowanie jest udzielana ze środków budżetu państwa na pisemny wniosek o udzielenie pomocy kierowany do Agencji  Rozwoju  Przemysłu  S.A.  Wniosek o udzielenie pomocy na ratowanie, zawiera:

1) oznaczenie przedsiębiorcy znajdującego się w trudnej sytuacji ekonomicznej, adres stałego wykonywania działalności albo siedziby, a w przypadku ich braku – adres do doręczeń, numer NIP albo numer w Krajowym Rejestrze Sądowym, oznaczenie formy prawnej wykonywanej działalności, a także, jeżeli przedsiębiorcą znajdującym się w trudnej sytuacji ekonomicznej jest spółka osobowa, osoba prawna albo inna jednostka organizacyjna nieposiadająca osobowości prawnej, której odrębna ustawa przyznaje zdolność prawną – imiona i nazwiska reprezentantów spółki, osoby prawnej albo jednostki organizacyjnej, w tym likwidatorów, jeżeli zostali ustanowieni,

2) określenie wykonywanej działalności gospodarczej i działalności operacyjnej poprzez wskazanie odpowiednich numerów Polskiej Klasyfikacji Działalności (PKD),

3) oświadczenie przedsiębiorcy znajdującego się w trudnej sytuacji ekonomicznej o:

a) posiadaniu statusu mikro-, małego, średniego albo dużego przedsiębiorcy,

b) o tym, że znajduje się w trudnej sytuacji ekonomicznej oraz spełnia przesłanki podane w art. 2 niniejszej ustawy,

4) określenie wysokości wnioskowanej pomocy na ratowanie;

5) opis trudnej sytuacji ekonomicznej albo wyjątkowych i nieprzewidzianych okoliczności wymagających pilnego wsparcia płynności finansowej,

6) okres, na który ma zostać udzielona pomoc na ratowanie, czyli „(-) przedsiębiorca określa termin zwrotu krótkoterminowej pożyczki, który nie może być dłuższy niż sześć miesięcy liczonych od daty udzielenia pożyczki” [7],

7) opis przewidywanych skutków ekonomiczno-społecznych „(-) jakie taka pomoc winna wywołać”, czyli „(-) przedstawić jasne dowody potwierdzające, że pomoc przyczynia się do osiągnięcia celu leżącego we wspólnym interesie, ponieważ ma zapobiec trudnościom społecznym lub zaradzić niedoskonałości rynku (sekcja 3.1.1 Wytycznych) poprzez przywrócenie długoterminowej rentowności przedsiębiorstwa (sekcja 3.1.2 Wytycznych)”  [8] .

Tymczasowe wsparcie restrukturyzacyjne w jakim celu może być udzielone?

Drugim rodzajem pomocy publicznej podanym w ustawie z dnia 16 lipca 2020 r. jest tymczasowe wsparcie restrukturyzacyjne.  Zgodnie z Sekcją 2.3 pkt 28 Wytycznych jego celem jest:

„(-) wsparcie restrukturyzacji przedsiębiorstwa poprzez stworzenie warunków niezbędnych beneficjentowi do zaplanowania i wdrożenia odpowiedniego działania na rzecz przywrócenia jego długoterminowej rentowności”.

Na podstawie art. 26 ustawy z dnia 16 lipca 2020 r. tymczasowe wsparcie restrukturyzacyjne może być udzielane mikro-, małemu lub średniemu przedsiębiorcy znajdującemu się w trudnej sytuacji ekonomicznej. Tymczasowe wsparcie restrukturyzacyjne może być także udzielane mikro-, małemu lub średniemu przedsiębiorcy spełniającemu przesłanki określone w art. 141 ust. 1 ustawy – Prawo restrukturyzacyjne, który nie znajduje się w trudnej sytuacji ekonomicznej, jednak z powodu zaistnienia wyjątkowych i nieprzewidzianych okoliczności wymaga pilnego wsparcia płynności finansowej.

Powyższe wsparcie umożliwia temu przedsiębiorcy wykonywanie działalności gospodarczej przez czas niezbędny do wdrożenia działań restrukturyzacyjnych mających na celu przywrócenie długookresowej zdolności do konkurowania na rynku.

Na podstawie art. 27 powyższej ustawy tymczasowe wsparcie restrukturyzacyjne może być udzielone, jeżeli zapobiega trudnościom społecznym lub prowadzi do przezwyciężenia niedoskonałości rynku.

Formę pomocy stanowi zabezpieczona i oprocentowana pożyczka udzielona na okres 18 miesięcy.

Konieczny wniosek przedsiębiorcy

Warunkiem otrzymania tymczasowego wsparcia  restrukturyzacyjnego  jest złożenie  wniosku do Agencji Rozwoju Przemysłu S.A.  Wniosek o tymczasowe wsparcie restrukturyzacyjne powinien zawierać elementy podane w art. 29  ust. 1 niniejszej ustawy. Do wniosku o tymczasowe wsparcie restrukturyzacyjne należy załączyć uproszczony plan restrukturyzacji, zawierający wstępny opis i harmonogram planowanych środków restrukturyzacyjnych i związanych z nimi kosztów.

„Dokument ten powinien zawierać informacje nt. działań, które przedsiębiorca zamierza podjąć w celu naprawy przedsiębiorstwa po uzyskaniu tymczasowego wsparcia restrukturyzacyjnego. (…) Należy przez to rozumieć, że uproszczony plan restrukturyzacji powinien opierać się na prawdopodobnych założeniach co do przyszłych warunków społeczno-gospodarczych, a prognozowane działania powinny być osiągalne” – wyjaśnia piśmiennictwo [9].

O pomocy publicznej udzielonej na  restrukturyzację napiszemy w kolejnym artykule.

Podstawa prawna:

1. Komunikat  Komisji – Wytyczne dotyczące pomocy państwa na ratowanie i restrukturyzację przedsiębiorstw niefinansowych znajdujących się w trudnej sytuacji (Dz.Urz.UE.C.2014.249.1) https://eur-lex.europa.eu/legal-content/PL/TXT/?uri=CELEX%3A52014XC0731%2801%29
2. Art. 2, art. 11, art. 12, art. 13, art. 15, art. 17, art. 18 , art. 26 – 29 Ustawy z dnia 16 lipca 2020 r. o udzielaniu pomocy publicznej w celu ratowania lub restrukturyzacji przedsiębiorców (Dz. U. z 2020 r. poz. 1298) https://www.dziennikustaw.gov.pl/DU/2020/1298.
3. Art. 141 ust. 1 – 2 Ustawy z dnia 15 maja 2015 r. Prawo restrukturyzacyjne ( tj. Dz.U. z 2022 r. poz. 2309) https://www.dziennikustaw.gov.pl/DU/2022/2309.
4. Art. 11 Ustawy z dnia 28 lutego 2003 r. Prawo upadłościowe  ( t.j. Dz.U. z 2024 r. poz. 794) https://www.dziennikustaw.gov.pl/DU/2024/794

Objaśnienie:

[1] Komunikat Komisji z dnia 29 listopada 2023 r.:  Komunikat  Komisji  zmieniający w odniesieniu do okresu stosowania wytyczne dotyczące pomocy państwa na ratowanie i restrukturyzację przedsiębiorstw niefinansowych znajdujących się w trudnej sytuacji (Dz.U. UE. C.2023.1212) (dostęp w dniu 8 lipca 2024 r.).

[2] ustawa o udzielaniu pomocy publicznej w celu ratowania lub restrukturyzacji przedsiębiorców:  Ustawa z dnia 16 lipca 2020 r. o udzielaniu pomocy publicznej w celu ratowania lub restrukturyzacji przedsiębiorców (Dz.U. z 2020 r. poz. 1298) (dostęp w dniu 8 lipca 2024 roku)

[3] W przypadku przedsiębiorców, którzy nie prowadzą działalności na rynku, na którym występuje lub może występować długookresowa strukturalna nadprodukcja piśmiennictwo wyjaśnia, że „(-) tu wchodzą w grę rynki regulowane z przyczyn dotyczących ochrony sektora (mleczarstwo, cukrownictwo), ochrony środowiska (rybołówstwo) czy inne charakteryzujące się nadprodukcją” – tak Sierakowski B., Zimmerman P., Ustawa o udzielaniu pomocy publicznej w celu ratowania lub restrukturyzacji przedsiębiorców  Komentarz, Warszawa 2020, wyd. 1, [w:] Komentarzu  do art. 2 ustawy jw.

[4] Piśmiennictwo wyjaśnia: „Przez grupę kapitałową należy rozumieć kilku lub więcej przedsiębiorców będących przedsiębiorstwami partnerskimi i powiązanymi, o których mowa w art. 3 ust. 2 i 3 załącznika I do rozporządzenia Nr 651/2014” – tak  Zimmerman P, Prawo upadłościowe. Prawo restrukturyzacyjne. Komentarz. Wyd. 7, Warszawa 2022 [w:] Kom. do art. 141 ust 1 ustawy – Prawo restrukturyzacyjne .

[5] Tak Sierakowski B., Zimmerman P., Ustawa o udzielaniu pomocy publicznej w celu ratowania lub restrukturyzacji przedsiębiorców  Komentarz, Warszawa 2020, wyd. 1, [w:] Komentarzu  do art. 15 niniejszej ustawy .

[6], [7] [8] Tamże w  Komentarzu do art. 18 ust. 1 ustawy  o udzielaniu pomocy publicznej w celu ratowania lub restrukturyzacji przedsiębiorców.

[9] Tamże w Komentarzu do art. 29  ust.6 ustawy  o udzielaniu pomocy publicznej w celu ratowania lub restrukturyzacji przedsiębiorców.

Stan prawny na dzień 25 lipca 2024 roku

Małgorzata Gach, Wanda Książek