Pomoc publiczna dla przedsiębiorców – na co może być przeznaczona (2)

Obraz autorstwa freepik

Przypomnijmy …

Od dnia przystąpienia Polski do UE w zakresie udzielania pomocy publicznej stosuje się unijne regulacje prawne. Należą do nich przykładowo rozporządzenia oraz wytyczne wydawane przez Komisję Europejską. Na ich podstawie wydawane są krajowe akty prawne. W Polsce pomoc publiczna udzielana jest z programów pomocowych lub jako pomoc indywidualna.

Pierwszym rodzajem pomocy publicznej jest pomoc regionalna. Mogą ją otrzymać przedsiębiorcy, którzy prowadzą swoją działalność gospodarczą w regionach (województwach) słabo rozwiniętych pod względem gospodarczym. Jak wskazuje piśmiennictwo:

„pomoc ta ma przede wszystkim doprowadzić do zrównania poziomu życia w tych regionach z pozostałymi regionami UE, a także pobudzać inwestycje w celu utworzenia nowych miejsc pracy. Pomoc regionalna może zostać przyznana we wszystkich sektorach gospodarki, za wyjątkiem sektora żelaza, stali i włókien syntetycznych” [1] .

Zobacz: Pomoc publiczna dla przedsiębiorców – na co może być przeznaczona (1)

Horyzontalna pomoc publiczna – dla kogo jest skierowana i na co może zostać przeznaczona

Pomoc horyzontalna jest  udzielana „(…) przedsiębiorcom niezależnie od tego w jakich regionach i w jakich sektorach prowadzą oni swoją działalność gospodarczą”- tak WSA w  Rzeszowie w uzasadnieniu wyroku z dnia 28 maja 2013 r.(sygn. akt I SA/Rz 230/13,  Legalis nr 801634. W tym przypadku istotny jest cel gospodarczy na jaki zostanie udzielona.

Pomoc horyzontalna może być przeznaczona  m.in.:

• na rozwój małych i średnich przedsiębiorstw,
• na badania, rozwój i innowacje,
• na ochronę środowiska,
• na zatrudnienie,
• na szkolenia,
• na ratowanie i restrukturyzację przedsiębiorstw.

Sprawdź: Restrukturyzacja firmy: Kto i kiedy może z niej skorzystać

Ważne!

Pomoc w ramach wyłączeń grupowych być udzielana na podstawie rozporządzenia Rady (UE) nr 2015/1588 w sprawie stosowania art. 107 i 108 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej do niektórych kategorii horyzontalnej pomocy państwa [3].

Pomoc horyzontalna  na  działalność badawczo- rozwojową

Na podstawie art. 25 ust. 1- 2 rozporządzenia Komisji Europejskiej nr 651/2014 [2] (dalej: rozporządzenie  GBER)  przedsiębiorcom prowadzącym działalność gospodarczą udzielana jest pomoc horyzontalna na działalność badawczą, rozwojową i innowacyjną. Powyższa pomoc obejmuje: badania podstawowe, badania przemysłowe, eksperymentalne prace rozwojowe, studia wykonalności.

W rozporządzeniu Komisji  (UE) nr 2023/1315 z dnia 23 czerwca 2023 r. nowelizującym rozporządzenie GBER opublikowanym w Dz.Urz. UE L2023.167/1  prawodawca unijny w art. 2 rozporządzenia GBER pkt 85 i 86 wyjaśnia:

„85) »badania przemysłowe« oznaczają badania planowane (…) celem opracowania nowych produktów, procesów lub usług lub mające na celu wprowadzenie znaczących ulepszeń do istniejących produktów, procesów lub usług, w tym produktów, procesów lub usług cyfrowych, w dowolnej dziedzinie, dowolnej branży lub dowolnym sektorze (…)”.

86) »eksperymentalne prace rozwojowe« oznaczają zdobywanie, łączenie, kształtowanie i wykorzystywanie dostępnych aktualnie umiejętności i wiedzy oraz innych stosownych umiejętności i wiedzy w celu opracowania nowych lub ulepszonych produktów, procesów lub usług, w tym produktów, procesów lub usług cyfrowych, w dowolnej dziedzinie, dowolnej branży lub dowolnym sektorze (w tym między innymi w branżach i technologiach cyfrowych, takich jak obliczenia superkomputerowe, technologie kwantowe, technologie blockchain, sztuczna inteligencja, cyberbezpieczeństwo, duże zbiory danych i technologie związane z chmurą lub technologie przetwarzania brzegowego). (…)”.

Advertisement

Sprawdź: Zasady ramowe pomocy państwa na działalność badawczą, rozwojową i innowacyjną (zasady ramowe BRI)

Zobacz także nasz e- book: Ulga badawczo-rozwojowa – koszty kwalifikowane – interpretacje podatkowe

Istotne!

Od dnia 27 czerwca 2024 r. Polska  Agencja  Przedsiębiorczości  rozpoczęła przyjmowanie wniosków do „Ścieżki SMART” z programu Fundusze Europejskie dla Nowoczesnej Gospodarki na lata 2021–2027. W module B+R (jednym z dwóch modułów obligatoryjnych) wnioskodawca może uzyskać dofinansowanie kosztów procesu badawczego – badań przemysłowych i prac rozwojowych (są to m.in. koszty wynagrodzeń personelu B+R, koszty aparatury i sprzętu, nabycia wartości niematerialnych i prawnych).

Więcej informacji tutaj: PARP uruchamia kolejne nabory w ramach „Ścieżki SMART”. Zapoznaj się z dokumentacją

Pomoc na zatrudnienie i szkolenie pracowników

Horyzontalną  pomoc publiczną  na szkolenie i zatrudnianie pracowników reguluje art. 31 – 32 rozporządzenia  GBER. Pomoc na szkolenie pracowników obejmuje m.in.  koszty zatrudnienia wykładowców poniesione za godziny, podczas których wykładowcy uczestniczą w szkoleniu, koszty operacyjne wykładowców i uczestników szkolenia bezpośrednio związane z projektem szkoleniowym, takie jak koszty podróży, koszty zakwaterowania, materiały bezpośrednio związane z projektem, koszty usług doradczych związanych z projektem szkoleniowym.

Natomiast：

„Przepisy o pomocy na zatrudnienie stosuje się do pomocy przyznawanej na tworzenie nowego zatrudnienia, pomocy w rekrutacji pracowników znajdujących się w niekorzystnej sytuacji lub niepełnosprawnych bądź pomocy na pokrycie dodatkowych kosztów zatrudnienia osób niepełnosprawnych (…)  Zatwierdzana jest pomoc na tworzenie zatrudnienia, gdy odnosi się do pracowników, którzy nigdy nie byli zatrudnieni lub stracili poprzednią pracę” – wyjaśnia piśmiennictwo [4].

Pomoc horyzontalna na ochronę  środowiska – na co może zostać udzielona

Horyzontalna pomoc publiczna jest na ochronę środowiska została uregulowana w  art. 36 rozporządzenia  GBER.  Może zostać udzielona m.in. na:

• inwestycje umożliwiające redukcję emisji zanieczyszczeń,
• inwestycje polegające na zakupie pojazdów ekologicznie czystych lub pojazdów bezemisyjnych lub na doposażeniu pojazdów,
• inwestycje wspierające efektywność energetyczną w budynkach,
• inwestycje dotyczące naprawy szkód wyrządzonych środowisku, ochrony przyrody oraz łagodzenia zmian klimatu,
• badania i usługi doradcze dotyczące ochrony środowiska i kwestii energetycznych.

Szczegółowy ich wykaz zawiera § 4 Rozporządzenia  Ministra  Klimatu i Środowiska z dnia 15 lutego 2024 r. w sprawie szczegółowych warunków udzielania przez wojewódzkie fundusze ochrony środowiska i gospodarki wodnej horyzontalnej pomocy publicznej na cele z zakresu ochrony środowiska (Dz.U. z 2024 r. poz. 213). Pomoc może zostać udzielona w formie: dotacji lub pożyczek, lub częściowych umorzeń pożyczek (§ 6  niniejszego rozporządzenia) .

Więcej informacji na stronie Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki  Wodnej

Z Raportu UOKiK wynika, że w 2022 r. wartość pomocy na ochronę środowiska i cele związane z energią wyniosła 8 964,5 mln zł.

Pomoc na ratowanie i restrukturyzację przedsiębiorstw – w jakiej formie jest udzielana  

Zgodnie z Komunikatem  Komisji – Wytyczne dotyczące pomocy państwa na ratowanie i restrukturyzację przedsiębiorstw niefinansowych znajdujących się w trudnej sytuacji (Dz.U.UE.C.2014.249.1) przedsiębiorstwo, które znajduje się w restrukturyzacji może  otrzymać pomoc publiczną. Będzie to pomoc na ratowanie, pomoc na restrukturyzację i tymczasowe wsparcie restrukturyzacyjne.

Ważne!

Stosowanie  Wytycznych zostało przedłużone  do końca  grudnia 2025 r. Wynika to z Komunikatu Komisji z dnia 29 listopada 2023 r. [6].

Polski program pomocowy – ustawa

Polski program pomocowy oparty na  Wytycznych zawarty został w ustawie o udzielaniu pomocy publicznej w celu ratowania lub restrukturyzacji przedsiębiorców [7] .

W świetle art. 13 i art. 28 ustawy jw. pomoc na ratowanie i tymczasowe wsparcie restrukturyzacyjne udzielane są w formie pożyczki. Zgodnie z art. 39 tejże ustawy pomoc na restrukturyzację może być udzielona m.in. w formie: pożyczki, objęcia obligacji, zmiany terminów spłaty pożyczki wobec podmiotu udzielającego pomocy na restrukturyzację, konwersji pożyczki, udzielonej jako pomoc na ratowanie lub jako tymczasowe wsparcie restrukturyzacyjne, na udziały lub akcje przedsiębiorcy, ulgi w wykonaniu administracyjnej kary pieniężnej:

„która polega na: (i) odroczeniu terminu wykonania administracyjnej kary pieniężnej/zaległej administracyjnej kary pieniężnej lub rozłożeniu jej na raty; (ii) umorzeniu administracyjnej kary pieniężnej w całości lub w części lub (iii) umorzeniu odsetek za zwłokę w całości lub części” [8].

Przeczytaj także: Pomoc publiczna dla przedsiębiorców – programy pomocowe i pomoc indywidualna

Podsumujmy

Horyzontalna pomoc publiczna jest udzielana „ze względu na realizację ważnych dla gospodarki celów”, stąd też „(-) może przyczynić się do szybszego rozwoju działalności przedsiębiorstwa” , gdyż „jest ukierunkowana na jej unowocześnianie oraz wspieranie wzrostu gospodarczego”- wskazuje piśmiennictwo [9]. Warto zatem skorzystać z tego rodzaju pomocy.

Z Raportu o pomocy publicznej w Polsce udzielonej przedsiębiorcom w 2022 r. wynika, że:

„W 2022 roku wartość udzielonej pomocy publicznej na działalność badawczą, rozwojową i innowacyjną wyniosła 910,0 mln zł, (-). Największa część tej pomocy została przeznaczona na eksperymentalne prace rozwojowe (-) oraz badania przemysłowe (-)”. Pomoc publiczna  na  „(-) na zatrudnienie wyniosła 3 542,7 mln zł” „ Prezes Zarządu Agencji Rozwoju Przemysłu S.A. udzielił w 2022 roku pomocy horyzontalnej na ratowanie i restrukturyzację o wartości 152,9 mln zł (w tym 5,9 mln zł na ratowanie, 132,4 mln zł na restrukturyzację i 14,6 mln zł tymczasowej pomocy na restrukturyzację). Wsparcie to zostało udzielone jako pomoc indywidualna”.

Podstawa prawna:

• Art. 25 ust. 1- 2 , art. 31- 32, art. 36 Rozporządzenia Komisji (UE) nr 651/2014 z dnia 17 czerwca 2014 r. uznające niektóre rodzaje pomocy za zgodne z rynkiem wewnętrznym w zastosowaniu art. 107 i 108 Traktatu (Tekst mający znaczenie dla EOG) , publ. Dz.Urz. UE L 2014.187.1.
• Komunikat  Komisji – Wytyczne dotyczące pomocy państwa na ratowanie i restrukturyzację przedsiębiorstw niefinansowych znajdujących się w trudnej sytuacji (Dz.Urz. UE.C.2014.249.1).
• § 4  Rozporządzenia  Ministra  Klimatu i Środowiska z dnia 15 lutego 2024 r. w sprawie szczegółowych warunków udzielania przez wojewódzkie fundusze ochrony środowiska i gospodarki wodnej horyzontalnej pomocy publicznej na cele z zakresu ochrony środowiska (Dz.U. z 2024 r. poz. 213).
• Art. 13, art. 28, art. 39 Ustawy z dnia 16 lipca 2020 r. o udzielaniu pomocy publicznej w celu ratowania lub restrukturyzacji przedsiębiorców (Dz. U. z 2020 r. poz. 1298).

Objaśnienie:

[1] Tak Maziarz A. , Reguły konkurencji Unii Europejskiej, Warszawa 2019, wyd. 1 , [w:] Rozdział IX. § 3. Pomoc publiczna,  publ. Legalis.

[2] rozporządzenie Komisji Europejskiej nr 651/2014: Rozporządzenie Komisji (UE) nr 651/2014 z dnia 17 czerwca 2014 r. uznające niektóre rodzaje pomocy za zgodne z rynkiem wewnętrznym w zastosowaniu art. 107 i 108 Traktatu (Tekst mający znaczenie dla EOG) , publ. Dz.Urz.UE L 2014 nr 187/1 (dostęp w dniu 6 lipca 2024 r.).

[3] rozporządzenie Rady (UE)  nr 2015/1588 : Rozporządzenie Rady (UE) nr 2015/1588 z dnia 13 lipca 2015 r. w sprawie stosowania art. 107 i 108 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej do niektórych kategorii horyzontalnej pomocy państwa (tekst jednolity) (Tekst mający znaczenie dla EOG), publ. Dz.Urz.UE.L 2015 nr 248/1  (dostęp w dniu 6 lipca 2024 r.).

[4] Tak Cieśliński A., Wspólnotowe prawo gospodarcze. Tom II,  Warszawa 2007, wyd. 1 [w:] Część VI, § 75. Pomoc publiczna, publ. Legalis.

[5] Tamże

[6] Komunikat Komisji z dnia 29 listopada 2023 r.:  Komunikat  Komisji  zmieniający w odniesieniu do okresu stosowania wytyczne dotyczące pomocy państwa na ratowanie i restrukturyzację przedsiębiorstw niefinansowych znajdujących się w trudnej sytuacji (Dz.U. UE. C.2023.1212) (dostęp w dniu 6 lipca 2024 r.).

[7] ustawa o udzielaniu pomocy publicznej w celu ratowania lub restrukturyzacji przedsiębiorców : Ustawa z dnia 16 lipca 2020 r. o udzielaniu pomocy publicznej w celu ratowania lub restrukturyzacji przedsiębiorców (Dz. U. z 2020 r. poz. 1298) (dostęp w dniu 6 lipca 2024 r.).

[8] Tak Sierakowski B., Zimmerman P., Ustawa o udzielaniu pomocy publicznej w celu ratowania lub restrukturyzacji przedsiębiorców  Komentarz, Warszawa 2020, wyd. 1 [w:] Komentarzu do art. 39 niniejszej ustawy, publ.  Legalis

[9] Czarnecka  – Mazurek A., Pomoc publiczna dla przedsiębiorców rozpoczynających  prowadzenie  własnej działalności gospodarczej [w:] Kożuch M. (red.) POMOC PUBLICZNA. DOŚWIADCZENIA WYBRANYCH SEKTORÓW GOSPODARKI, Kraków 2017 (dostęp w dniu 6 lipca 2024 roku .

Stan prawny na dzień 19 lipca 2024 roku

Małgorzata Gach, Wanda Książek