Przedsiębiorca ma prawo do ulgi w spłacie zobowiązań podatkowych – najważniejsze informacje (3)

Image by user6702303 on Freepik

Przypomnijmy

Na podstawie art. 67a § 1 i art. 67b § 1 Ordynacji podatkowej (O.p.) organy podatkowe [1] w drodze decyzji administracyjnej mogą udzielać ulg w spłacie zobowiązań podatkowych. Przedsiębiorca, który chce starać się o taką ulgę powinien złożyć stosowny wniosek uzasadniony „ważnym interesem podatnika” lub /i „interesem publicznym” oraz wskazać w nim, czy stanowi ona pomoc de minimis, albo jest lub nie jest pomocą publiczną .

Jak wskazuje orzecznictwo:

„Ulgi, o których mowa w art. 67a § 1 Ordynacji podatkowej, w przypadku osób prowadzących działalność gospodarczą mogą być przyznane jedynie wtedy, gdy nie stanowią pomocy publicznej (art. 67b § 1 pkt 1), a jeżeli taką pomoc publiczną stanowią, to mogą być przyznane jedynie wówczas, gdy pomoc taka jest dopuszczalna w świetle prawa unijnego (art. 67b § 1 pkt 2 i 3) (…)” – tak wynika z tezy wyroku NSA z dnia 10 stycznia 2020 r. (sygn. akt II FSK 247/18, Legalis nr 2394321).

Stąd też:

„Każdy przedsiębiorca (…) powinien wraz z wnioskiem o udzielenie takiej pomocy przedstawić (…) zaświadczenia o pomocy de minimis lub informację o otrzymanej pomocy publicznej. W przypadku natomiast niekorzystania z przedmiotowej pomocy, informację o jej nieotrzymaniu. Bez znaczenia jest okoliczność, czy podatnik z pomocy publicznej korzystał, czy też nie” – wyrok NSA z dnia 5 kwietnia 2012 r. (sygn. akt II FSK 1817/10, Legalis nr 491577).

Pisałyśmy o tym w artykułach:

• Przedsiębiorca ma prawo do ulgi w spłacie zobowiązań podatkowych – najważniejsze informacje (1)
• Przedsiębiorca ma prawo do ulgi w spłacie zobowiązań podatkowych – najważniejsze informacje (2)

Istotne!

Przedsiębiorca, który zawiesił działalność gospodarczą, może składać wniosek o udzielenie ulgi w spłacie zobowiązań podatkowych. W orzecznictwie sądowo-administracyjnym  przyjęto, że:

„(…) zawieszenie działalności gospodarczej to nadal formalne istnienie przedsiębiorstwa, czyli wypełnianie obowiązków związanych z postępowaniami sądowymi, podatkowymi i administracyjnymi, związanymi z działalnością gospodarczą, a także poddanie się kontroli na zasadach przewidzianych dla przedsiębiorców prowadzących działalność gospodarczą” – wyrok WSA w Poznaniu z dnia 12 kwietnia 2022 r. (sygn. akt  I SA/Po 847/21, Legalis nr 2690390).

Organ podatkowy sprawdza poprawność złożonego wniosku

Po otrzymaniu wniosku podatnika organ podatkowy sprawdza, czy odpowiada on wymogom formalnym podanym w  art. 168 § 2 O.p. Jeżeli wniosek zawiera braki formalne, wówczas  organ podatkowy wzywa wnioskodawcę do ich usunięcia w terminie 7 dni, z pouczeniem, że niewypełnienie tego warunku spowoduje pozostawienie podania bez rozpatrzenia (art. 169 § 1 O.p.).

Ważne!

W przypadku gdy o ulgę w spłacie zobowiązań podatkowych występuje podatnik prowadzący działalność gospodarczą jego wniosek rozpoznawany jest dwuetapowo.

„W pierwszym etapie organ podatkowy zobligowany jest do oceny możliwości zastosowania omawianej ulgi uznaniowej poprzez kryteria uzasadnionego ważnego interesu podatnika lub interesu publicznego. Jeżeli zaistnieje któraś z przesłanek tu opisanych oraz organ zdecyduje o udzieleniu danej ulgi, to dopiero wówczas może przejść do drugiego etapu procedowania, tj. oceny spełniania przesłanek określonych przez ustawodawcę w przepisie art. 67b Ordynacji podatkowej”. Tak WSA w Lublinie w wyroku wydanym w dniu 17 maja 2023 r. (sygn. akt I SA/Lu 149/23, Legalis nr 2932155).

Tożsamy pogląd został wyrażony w wyroku WSA w Gliwicach z dnia 13 kwietnia 2017 r. (sygn. kt I SA/Gl 6/17 , Legalis nr 1633356) oraz w wyroku WSA w Szczecinie z dnia 29 czerwca 2017 r. (sygn. akt I SA/Sz 363/17, Legalis nr 1649943).

Organ podatkowy ocenia spełnienie przez podatnika przesłanek ustawowych

Jeżeli wniosek jest poprawny, wówczas organ podatkowy prowadzący postępowanie administracyjne ustala przesłankę „ważnego interesu podatnika” lub /i „interesu publicznego”.

W judykatura wyjaśnia:

„(…) za ważny interes podatnika należy uznać zarówno taką sytuację, w której z powodu nadzwyczajnych zdarzeń losowych, podatnik nie jest w stanie spłacić należności podatkowych, jak i normalną sytuację ekonomiczną podatnika, z uwzględnieniem wysokości osiąganych dochodów, wydatków, możliwości spłaty innych zobowiązań finansowych. Właściwy organ prowadząc postępowanie administracyjne na podstawie art. 67a § 1 OrdPU ustala zatem czy z przedstawionych przez wnioskodawcę dokumentów wynika jego ważny interes, tj. czy zaszły nadzwyczajne zdarzenia losowe lub wnioskodawca znajduje się w trudnej sytuacji ekonomicznej” [2].

Przykład z orzecznictwa:

W wyroku z dnia 5 kwietnia 2023 r., (sygn.. akt III FSK 1824/21, Legalis nr 2912349 NSA uznał:

„że nie stanowią uzasadnienia dla zastosowania ulgi w postaci rozłożenia na raty zaległości podatkowej takie okoliczności, które stanowią bieżące problemy finanse związane z koniecznością regulowania zaciągniętych kredytów, czy będące konsekwencją decyzji podatnika o remoncie biura, jak również te, które są związane ze specyfiką profilu działalności tego podatnika”.

Z kolei przesłanka „interesu publicznego”,:

„to sytuacja, gdy zapłata zaległości podatkowej spowoduje konieczność sięgania przez podatnika do środków pomocy państwa, gdy nie będzie w stanie zaspokoić podstawowych, koniecznych potrzeb materialnych” [3] .

Sprawdź: Ważny interes podatnika lub interes publiczny jako warunek przyznania ulg w spłacie zobowiązań podatkowych (3)

Organ podatkowy musi przestrzegać obowiązków ustawowych

W toczącym się postepowaniu administracyjnym organ podatkowy:

„(…) zobligowany jest (…) wskazać, jak (zwłaszcza w kontekście istniejącego stanu faktycznego) należy postrzegać rozumienie przesłanki „ważny interes podatnika” oraz „interes publiczny”. W tym zakresie granice obowiązków organu wyznaczają normy prawne zawarte w art. 122 OrdPU (dokładne wyjaśnienie stanu faktycznego), art. 187 § 1 OrdPU (zgromadzenie i wyczerpujące rozpatrzenie całego materiału dowodowego), oraz art. 191 OrdPU (dokonanie oceny na podstawie całego materiału dowodowego co do udowodnienia danej okoliczności) oraz właściwa wykładnia art. 67a § 1 OrdPU”. Tak NSA w wyroku z dnia z dnia 19 października 2023 r. (sygn. akt III FSK 3075/21, Legalis nr 3001594).

Przykład z orzecznictwa:

W wyroku z dnia z dnia 29 czerwca 2023 r. (sygn. akt  I SA/Po 61/23, Legalis nr 2956495) WSA w Poznaniu:

„(…) zauważa, że w praktyce organów podatkowych właściwych do orzekania w zakresie ulg w spłacie zaległości podatkowych w podatku dochodowym od osób prawnych i podatku od towarów i usług, organy te dokonują wszechstronnej, wnikliwej oceny kondycji finansowej (gospodarczej) podatnika będącego spółką kapitałową, odnosząc się nie tylko do takich podstawowych danych jak przychody netto ze sprzedaży oraz ponoszonych strat, ale biorą także pod uwagę wartość aktywów obrotowych, kapitał własny oraz kwoty zobowiązań krótkoterminowych. Ponadto organy podatkowe uwzględniają wysokość wskaźnika bieżącej płynności finansowej i wskaźnik rentowności. Organy analizują także wielkość zadłużenia, aby uzyskać informację o wiarygodności i bezpieczeństwie finansowym przedsiębiorstwa, w kontekście wskaźnika ogólnego zadłużenia. Oceny wyników finansowych organy dokonują w ujęciu kilku lat podatkowych. (…) Celem tak przeprowadzonej wszechstronnej analizy jest ustalenie, czy przyznanie podatnikowi wnioskowanej pomocy pozwoli na rozwiązanie przejściowych problemów przedsiębiorcy oraz uniknięcie sytuacji, w której u podatnika wystąpią problemy finansowe”.

Organ skarbowy prowadzi dalsze postepowanie z uwzględnieniem przepisów regulujących pomoc publiczną

Zgodnie z kierunkiem w orzecznictwie:

„Jeżeli organ stwierdzi istnienie ważnego interesu podatnika lub interesu publicznego, w kolejnym etapie ustala, czy wnioskodawca jest podmiotem prowadzącym działalność gospodarczą. Ustalenie, że wniosek pochodzi od takiego podmiotu, skutkuje tym, że dalsze postępowanie w sprawie udzielenia ulgi w spłacie powinno być prowadzone z uwzględnieniem przepisów regulujących pomoc publiczną. (…) Jeżeli wnioskodawca prowadzi działalność gospodarczą, a udzielenie mu ulgi będzie pomocą publiczną, organ ustala rodzaj tej pomocy. Może to być pomoc de minimis albo jeden z rodzajów pomocy wymienionych w art. 67b § 1 pkt 3 OrdPU” – tak NSA w wyroku z dnia z dnia 12 października 2017 r. (sygn.. akt II FSK 1592/17, Legalis nr 1689659) [4].

Charakter uznaniowy w udzieleniu ulgi w spłacie zobowiązań podatkowych – co oznacza

Ulga w spłacie zobowiązań podatkowych przyznawana podatnikom w drodze decyzji administracyjnej ma charakter uznaniowy.

„Stąd też w przypadku stwierdzenia, że w sprawie występuje którakolwiek z przesłanek określonych w art. 67a § 1 OrdPU (ważny interes podatnika lub interes publiczny albo obie przesłanki łącznie), organ w sposób uznaniowy podejmuje decyzję o wyborze rozwiązania – przyznaje podatnikowi ulgę w spłacie zobowiązań podatkowych lub też odmawia jej zastosowania” – wyjaśnia orzecznictwo  Wyrok NSA  z dnia 19 października 2023 r. (sygn. akt  III FSK 3075/21, Legalis nr 3001594

Dzieje się tak dlatego, że:

„Ustawodawca nie wskazał bowiem sytuacji, w której organ podatkowy miałby obowiązek zastosowania ulgi (wyrok NSA z 30 listopada 2011 r., II FSK 1026/10)” – tak WSA w Krakowie w wyroku z dnia 24 lutego 2023 r. (sygn. akt I SA/Kr 1239/22, Legalis nr 2898386).

Natomiast:

„Kontrola sądowa legalności decyzji wydawanych w ramach tzw. uznania administracyjnego sprowadza się do oceny, czy organ podatkowy uwzględnił całokształt okoliczności faktycznych mających wskazywać na ważny interes podatnika lub interes publiczny oraz czy w ramach swego uznania, nie naruszył on zasady swobodnej oceny dowodów. Kontroli sądu nie podlega zatem uznanie samo w sobie, ale sposób, w jaki nastąpiło zebranie i rozpatrzenie materiału dowodowego, uzasadnienie stanowiska organu, a także to czy uznanie organu podatkowego nie przekształciło się w uznanie dowolne” – wyrok NSA z dnia 12 stycznia 2024 r. (sygn. akt III FSK 3904/21, Legalis nr 3040841).

Podstawa prawna:

Art. 67a § 1 , art. 67b § 1, art. 168 § 2, art. 169 § 1 Ordynacji podatkowej (t.j. Dz.U. z 2023 r. poz. 2383)

Objaśnienie :

[1] Zgodnie z art. 13 § 1 pkt 1 Ordynacji podatkowej , organem podatkowym, stosownie do swojej właściwości, jest naczelnik urzędu skarbowego, naczelnik urzędu celno-skarbowego, wójt, burmistrz (prezydent miasta), starosta albo marszałek województwa – jako organ pierwszej instancji.

[2] Wyrok NSA z dnia 12 stycznia 2024 r. (sygn. akt III FSK 3665/21, Legalis nr 3040835).

[3] Wyrok WSA w Gdańsku z dnia 6 czerwca 2023 r.(sygn. akt I SA/Gd 63/23, Legalis nr 2936272).

[4] Pogląd wyrażony w wyroku NSA z dnia z dnia 12 października 2017 r. (sygn.. akt II FSK 1592/17, aprobuje WSA w Bydgoszczy w wyroku z dnia 3 marca 2020 r. (sygn. akt I SA/Bd 462/19, Legalis nr 2296044) oraz WSA we Wrocławiu w wyroku z dnia 29 czerwca 2023 r. (sygn. akt I SA/Wr 684/22, Legalis nr 2973229).

Stan prawny na dzień 31 maja 2024 roku

Małgorzata Gach, Wanda Książek