NOWY ŁAD – istotne zmiany dla wspólników i spółek (1) – inwestowanie w akcje i udziały

Zwolnienie z podatku PIT dochodów ze sprzedaży akcji z pierwszej oferty publicznej

Do art. 21 ust. 1 ustawy o PIT zawierającego katalog przychodów, które mają być wolne od podatku, planuje się dodanie pkt. 105a w brzmieniu:

„Wolne od podatku dochodowego są: (…) 105a) dochody uzyskane z odpłatnego zbycia akcji objętych lub nabytych przez podatnika lub spadkodawcę podatnika w wyniku pierwszej oferty publicznej, w rozumieniu art. 4 pkt 5 ustawy z dnia 29 lipca 2005 r. o ofercie publicznej i warunkach wprowadzania instrumentów finansowych do zorganizowanego systemu obrotu oraz o spółkach publicznych (Dz. U. z 2020 r. poz. 2080), jeżeli:

a) odpłatne zbycie tych akcji nastąpiło po upływie trzech lat od dnia, w którym akcje te zostały dopuszczone do obrotu na rynku regulowanym albo wprowadzone do alternatywnego systemu obrotu w rozumieniu przepisów ustawy z dnia 29 lipca 2005 r. o obrocie instrumentami finansowymi oraz 

b) podatnik albo spadkodawca podatnika, którzy objęli lub nabyli te akcje, nie byli ze spółką podmiotami powiązanymi, w rozumieniu art. 23m ust. 1 pkt 4, w okresie dwóch lat poprzedzających dzień objęcia lub nabycia tych akcji odpowiednio przez podatnika albo spadkodawcę podatnika”.

Zatem wolne od podatku PIT powinny być dochody ze sprzedaży przez osobę fizyczną akcji objętych lub nabytych w ramach pierwszej oferty publicznej na giełdzie lub na NewConnect pod warunkiem, że:

• Sprzedaż taka zostanie dokonana po upływie 3 lat od daty dopuszczenia tych akcji do obrotu a jednocześnie podatnik – osoba fizyczna, który objął lub nabył akcje tej spółki nie był podmiotem powiązanym (zgodnie z definicją z art. 23m ust. 1 pkt. 4 ustawy o PIT) – z tą spółką w okresie 2 lat poprzedzających nabycie lub objęcie ww. akcji,
• zwolnienie podatkowe ma zastosowanie nie tylko do samego podatnika lecz także wówczas kiedy akcje te zostały objęte lub nabyte przez spadkodawcę podatnika, a następnie uzyskane przez podatnika w drodze dziedziczenia.

Ważne jest tutaj zastrzeżenie, że projektowane zwolnienie od podatku ma mieć zastosowanie do dochodów ze sprzedaży akcji, które zostały objęte lub nabyte w ramach pierwszej oferty po dniu 1 stycznia 2022 r. Uzyskanie akcji przed tą datą nie da zatem oczekiwanych korzyści podatkowych. Ponadto w art. 9 ust. 3a pkt 4 ustawy o PIT dopuszczona została możliwość rozliczania strat powstałych w wyniku odpłatnego zbycia ww. akcji. Oczywiście i w tym przypadku liczy się objęcie lub nabycie w ramach pierwszej oferty po 1 stycznia 2022 r.

Nowe zwolnienie podatkowe o ile wejdzie w życie może spowodować wzrost zainteresowania rynkiem kapitałowym i wprowadzaniem spółek na Giełdę lub a NwerConnect. Po stronie bowiem emitentów w ustawie o podatku CIT planuje się m.in. możliwość zaliczenia do kosztów uzyskania przychodów 150% wydatków poniesionych bezpośrednio na wejście na giełdę, emitenci będą mogli także odliczyć dodatkowo 50% wydatków na usługi doradcze, prawne czy finansowe z tym związane (max. 50.000 zł. bez VAT).

Alternatywne Spółki Inwestycyjne

Z tematem korzyści podatkowych w związku z inwestycją w akcje i udziały łączy się też zmiana dotycząca inwestycji w tzw. alternatywne spółki inwestycyjne (ASI) oraz w spółki w które już zainwestowała lub zainwestuje ASI.

W związku z powyższym do Ustawy o podatku PIT planuje się wprowadzenie art. 26 hc o następującym brzmieniu:

„Art. 26hc. 1. Podatnik może odliczyć od podstawy obliczenia podatku, ustalonej zgodnie z art. 26 ust. 1 lub art. 30c ust. 2, kwotę stanowiącą 50% wydatków poniesionych na nabycie lub objęcie udziałów (akcji) w:

1) alternatywnej spółce inwestycyjnej lub

2) spółce kapitałowej, w której alternatywna spółka inwestycyjna:

a) posiada co najmniej 5% udziałów (akcji),

b) będzie posiadała co najmniej 5% udziałów (akcji) w wyniku nabycia lub objęcia udziałów (akcji) w tej spółce w okresie 90 dni od dnia nabycia lub objęcia udziałów (akcji) w spółce kapitałowej przez podatnika

– do wysokości nieprzekraczającej 250 000 zł w roku podatkowym.

2.Odliczenie przysługuje, jeżeli są spełnione łącznie następujące warunki:

1) udziałowcem (akcjonariuszem) alternatywnej spółki inwestycyjnej jest podmiot, który nabył lub objął udziały (akcje) w alternatywnej spółce inwestycyjnej sfinansowane w całości lub części ze środków europejskich w rozumieniu art. 2 pkt 5 ustawy z dnia 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych (Dz. U. z 2021 r. poz. 305), niemających charakteru bezzwrotnego, przeznaczonych na inwestycje venture capital w Rzeczypospolitej Polskiej;

2) podatnik zawarł z alternatywną spółką inwestycyjną umowę inwestycyjną regulującą prawa i obowiązki alternatywnej spółki inwestycyjnej oraz podatnika wynikające z nabycia przez podatnika udziałów (akcji) w alternatywnej spółce inwestycyjnej lub wspólnej inwestycji alternatywnej spółki inwestycyjnej oraz podatnika w spółkę kapitałową, w której alternatywna spółka inwestycyjna nabędzie lub obejmie co najmniej 5% udziałów (akcji);

3) w okresie 2 lat poprzedzających dzień pierwszego objęcia lub nabycia udziałów (akcji) w alternatywnej spółce inwestycyjnej lub w spółce kapitałowej, o których mowa w ust. 1, ta alternatywna spółka inwestycyjna i spółka kapitałowa nie była z podatnikiem podmiotem powiązanym w rozumieniu art. 23m ust. 1 pkt 4;

4) podatnik będzie posiadał udziały (akcje), o których mowa w ust. 1, przez nieprzerwany okres co najmniej 24 miesięcy.

3. Odliczenia dokonuje się w zeznaniu za rok podatkowy, w którym poniesiono wydatki.

4. W przypadku niespełnienia warunku, o którym mowa w ust. 2 pkt 4, podatnik jest obowiązany doliczyć odpowiednio kwoty poprzednio odliczone do dochodu za rok podatkowy, w którym nastąpiło zbycie udziałów (akcji) w alternatywnej spółce inwestycyjnej lub w spółce kapitałowej”.

Jak wynika z uzasadnienia do Projektu ustawy w tym zakresie celem ww. regulacji jest stworzenie zachęty do inwestowania w przedsięwzięcia, których działanie wiąże się z dużym ryzykiem ekonomicznym.

W oparciu o obecne regulacje prawne przy sprzedaży akcji lub udziałów – moment rozpoznania kosztu jest przesunięty do momentu uzyskania dochodu ze sprzedaży akcji lub udziałów. Tutaj część  kosztów ma być rozliczona wcześniej w roku ich poniesienia.

Uzasadnienie projektu wskazuje, że ulga ta polegać będzie na wprowadzeniu możliwości odliczania od podstawy opodatkowania kwoty stanowiącej 50% wydatków na nabycie (objęcie) udziałów lub akcji alternatywnej spółki inwestycyjnej, albo spółki, w której alternatywna spółka inwestycyjna posiada co najmniej 5% udziałów (akcji) pod warunkiem posiadania takich udziałów (akcji) przez okres co najmniej 2 lat. Odliczenie nie może jednak w roku podatkowym przekroczyć kwoty 250 tys. zł. Prawo do odliczenia od podstawy opodatkowania będą mieli podatnicy osiągający dochody opodatkowane na ogólnych zasadach według skali (stawką 17% i 32%), oraz podatnicy osiągający dochody z pozarolniczej działalności gospodarczej opodatkowane jednolitą 19% stawką. W przypadku zbycia udziałów (akcji) prze okresem 24 miesięcy, od dnia nabycia, podatnik, który dokonał odliczenia jest obowiązany doliczyć odpowiednio kwoty poprzednio odliczone do dochodu za rok podatkowy, w którym nastąpiło zbycie udziałów (akcji) w alternatywnej spółce inwestycyjnej lub w spółce kapitałowej. Poza okresem posiadania udziałów lub akcji należy zwrócić uwagę na wyłączenie ulgi w przypadku istnienia powiązań pomiędzy podatnikiem a ASI lub spółką kapitałową w którą inwestować będzie ASI.

Zwrócić też trzeba na projektowane zmiany także w Ustawie o CIT. Dotychczas ASI były zwolnione od podatku CIT od dochodów ze zbycia przez ASI udziałów lub akcji w spółkach, które to udziały lub akcje ASI poosiadało nieprzerwanie przez okres co najmniej 2 lat, w ilości nie mniej niż 10% udziałów.

Po 1 stycznia 2022 r. – planowane jest obniżenie ww. udziału procentowego na 5%. Zatem ASI w większej ilości przypadków niż do tej pory będzie mogło skorzystać ze zwolnienia od podatku (art. 17 ust. 1 pkt. 58a ustawy  CIT).

Projektowane zmiany w zakresie inwestowania w akcje i udziały generalnie należy uznać za korzystne. Oczywiście diabeł tkwi w szczegółach i w tym czy faktycznie te akurat regulacje staną się prawem.

Stan prawny na dzień 23 sierpnia 2021 r.

Małgorzata Gach