Prawo cywilne
Podział majątku wspólnego po ustanowieniu rozdzielności majątkowej małżeńskiej – czy trzeba zapłacić PCC?
W wyniku ustanowienia rozdzielności majątkowej małżonkowie mogą podzielić swój majątek. Czy podział majątku wspólnego małżonków podlega podatkowi od czynności cywilnoprawnych?
Przypomnijmy …
Podatek od czynności cywilnoprawnych (PCC) – reguluje Ustawa z dnia 9 września 2000 r. o podatku od czynności cywilnoprawnych (Dz.U.2020.815). Zamknięty katalog czynności cywilnoprawnych zawiera art. 1 ust. 1 pkt 1 tejże ustawy. Niniejszemu podatkowi podlegają:
- umowy sprzedaży oraz zamiany rzeczy i praw majątkowych,
- umowy pożyczki pieniędzy lub rzeczy oznaczonych tylko co do gatunku,
- umowy darowizny – w części dotyczącej przejęcia przez obdarowanego długów i ciężarów albo zobowiązań darczyńcy,
- umowy dożywocia,
- umowy o dział spadku oraz umowy o zniesienie współwłasności – w części dotyczącej spłat lub dopłat,
- ustanowienie hipoteki,
- ustanowienie odpłatnego użytkowania, w tym nieprawidłowego, oraz odpłatnej służebności,
- umowy depozytu nieprawidłowego,
- umowy spółki.
Co z PCC w przypadku podziału majątku wspólnego małżonków?
Podział majątku wspólnego małżonków nie podlega opodatkowaniu podatkiem od czynności cywilnoprawnych, ponieważ w „art. 1 ust. 1 ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych nie zostały wymienione umowy dotyczące podziału majątku dorobkowego małżonków, jako podlegające temu podatkowi, to w rezultacie, podział majątku małżeńskiego w związku ze zniesieniem ustawowej wspólności małżeńskiej nie podlega opodatkowaniu podatkiem od czynności cywilnoprawnych (…)”. [1]
Stanowisko organu interpretacyjnego:
W interpretacji indywidualnej (znak: 2461-IBPB-2-1.4514.554.2016.1.MCZ) wydanej przez Izbę Skarbową w Katowicach w dniu 3 stycznia 2017 r. organ podatkowy wyjaśnił, „że nie podlegają podatkowi od czynności cywilnoprawnych ani czynność cywilnoprawna, ani orzeczenie sądu, ani też ugoda – będące podstawą spłaty lub dopłaty – przez przeniesienie na rzecz Wnioskodawczyni udziałów we własności nieruchomości dokonanego na skutek podziału majątku wspólnego po rozwodzie, bądź też będące podstawą rozliczenia nakładów z majątku wspólnego na majątek osobisty przez przeniesienie na rzecz Wnioskodawczyni udziałów w należącej do byłego męża nieruchomości – które to rozliczenie jest dokonywane na skutek podziału majątku wspólnego i stanowi integralną część każdego rozstrzygnięcia dotyczącego podziału majątku po rozwodzie.”
Tak samo będzie „w przypadku, gdy na skutek podziału majątku małżeńskiego Wnioskodawczyni uzyska składniki majątku o wartości wyższej aniżeli wynikałoby to z wartości jej udziału w majątku na dzień ustania wspólności majątkowej, nie będzie zobowiązana do zapłaty podatku od czynności cywilnoprawnych”.
Podatnicy pytają o PPC przy podziale majątku wspólnego, organ skarbowy wyjaśnia
- Czy uzyskanie (otrzymanie) przez Wnioskodawcę prawa użytkowania wieczystego oraz prawa własności budynku na podstawie umowy o podział majątku wspólnego w następstwie zniesienia wspólności majątkowej małżeńskiej (bez spłat i dopłat) stanowi czynność podlegającą opodatkowaniu podatkiem od czynności cywilnoprawnych?
Zdaniem organu interpretacyjnego „otrzymanie przez Wnioskodawcę prawa użytkowania wieczystego oraz prawa własności budynku na podstawie umowy o podział majątku wspólnego zawartej w następstwie ustanowienia rozdzielności majątkowej, w której nie zostaną przewidziane jakiekolwiek spłaty i dopłaty nie stanowi czynności podlegającej opodatkowaniu podatkiem od czynności cywilnoprawnych. Nabycie w wyżej wskazany sposób majątku nie podlega przepisom ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych i Wnioskodawca z tego tytułu nie będzie zobowiązany do zapłaty tego podatku” – interpretacja indywidualna (znak: 2461-IBPB-2-1.4514.614.2016.1.ASz) wydana w dniu 27 stycznia 2017 r. przez Izbę Skarbową w Katowicach.
- Czy kwoty otrzymane od byłego męża z tytułu podziału wspólnego majątku małżonków w wyniku ustania małżeńskiej wspólności majątkowej przez rozwód podlegają podatkowi od czynności cywilnoprawnych?
W interpretacji indywidualnej z dnia 4 czerwca 2018 r. (znak: 0111-KDIB4.4014.160.2018.3.MCZ) , organ skarbowy stwierdził: „że skoro w przepisie art. 1 ust. 1 ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych nie zostały wymienione umowy dotyczące podziału majątku dorobkowego małżonków, jako podlegające temu podatkowi (…) co oznacza, że Wnioskodawczyni z tytułu otrzymania spłaty od byłego męża nie jest zobowiązana do zapłaty podatku od czynności cywilnoprawnych. Zatem otrzymana spłata od byłego męża nie podlega wykazaniu w zeznaniu podatkowym dla potrzeb podatku od czynności cywilnoprawnych”.
Notariusz pobrał 2% podatku od czynności cywilnoprawnych – co teraz?
Podziału majątku wspólnego małżonków „nie należy (…) utożsamiać ze zniesieniem współwłasności w rozumieniu przepisu art. 1 ust. 1 pkt 1 lit. f) tejże ustawy”. [2] „Są to dwie odrębne czynności oparte na odmiennych regulacjach prawnych (odpowiednio Kodeksu cywilnego oraz Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego) (…) ”. [3]
Przykład z interpretacji indywidualnej:
Na podstawie notarialnej umowy w wyniku podziału majątku wspólnego Wnioskodawczyni „nabyła stanowiący odrębną nieruchomość lokal mieszkalny z obowiązkiem spłaty byłego małżonka. W związku z dokonaną czynnością notariusz jako płatnik pobrał podatek od czynności cywilnoprawnej w kwocie stanowiącej 2% wartości nabytej ponad udział w przedmiocie podziału”.
Zdaniem podatniczki „umowa o podział majątku objętego wcześniej wspólnością ustawową nie stanowi przedmiotu opodatkowania, niezależnie czy jest ona odpłatna, czy też nie, wobec czego pobrany podatek był nienależny i podlega zwrotowi”.
Dyrektor KIS zgodził się z podatniczką i wyjaśnił: „że nie podlega podatkowi od czynności cywilnoprawnych podział majątku, dokonany w formie aktu notarialnego, będący podstawą spłaty pieniężnej lub dopłaty pieniężnej dokonanej na skutek podziału majątku wspólnego po rozwodzie, które to rozliczenie dokonywane jest na skutek podziału majątku wspólnego i stanowi integralną część każdego rozstrzygnięcia dotyczącego podziału majątku po rozwodzie” – interpretacja indywidualna (znak: 2461-IBPB-2-1.4514.26.2017.1.MD) wydana przez Dyrektora KIS w dniu 22 marca 2017 r.
Co w takiej sytuacji może zrobić podatnik?
Notariusz jako płatnik pobrał PCC, bo strony uznały, że tak będzie bezpiecznej. Chcąc się upewnić wystąpiły o wydanie interpretacji podatkowej. Po potwierdzeniu ich stanowiska przez organ skarbowy mogą składać do urzędu skarbowego wniosek o zwrot nadpłaty podatkowej w PCC.
Podstawa prawna:
Art. 1 ust. 1 pkt 1 Ustawy z dnia 9 września 2000 r. o podatku od czynności cywilnoprawnych (Dz.U.2020.815).
Objaśnienie:
[1] Interpretacja indywidualna (znak: 0111-KDIB4.4014.333.2019.3.BD) wydana przez Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej w dniu 13 grudnia 2019 r.
[2] Tamże j.w.
[3] Interpretacja indywidualna (znak: 0111-KDIB2-2.4014.256.2018.2.HS) wydana przez Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej w dniu 10 stycznia 2019 r.
Stan prawny na dzień 18 maja 2021 r.
Małgorzata Gach
Wanda Książek