Prawo cywilne
Podział majątku wspólnego po ustanowieniu rozdzielności majątkowej małżeńskiej – czy trzeba zapłacić PIT?
Artykuł omawia skutki podatkowe w zakresie podatku dochodowego od osób fizycznych w przypadku podziału majątku wspólnego małżonków po ustanowieniu rozdzielności majątkowej małżeńskiej.
Zawarcie umowy o ustanowienie rozdzielności majątkowej małżeńskiej powoduje zniesienie wspólności majątkowej pomiędzy małżonkami. W następstwie zawarcia ww. umowy może dojść do podziału dotychczas zgromadzonego przez małżonków majątku wspólnego. Teoretycznie każdemu z małżonków przysługuje prawo do połowy zgromadzonego majątku, jednak nie jest to zasada. Małżonkowie mogą umówić się bowiem inaczej.
Zobacz:
Podział majątku wspólnego w wyniku ustanowienia rozdzielności majątkowej małżeńskiej – zasady ogólne
Co na ten temat mówią przepisy?
Zgodnie z art. 2 ust. 1 pkt. 5) Ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (t.j. Dz.U.2020.1426) przepisów tej ustawy nie stosuje się do „przychodów z tytułu podziału wspólnego majątku małżonków w wyniku ustania lub ograniczenia małżeńskiej wspólności majątkowej oraz przychodów z tytułu wyrównania dorobków po ustaniu rozdzielności majątkowej małżonków lub śmierci jednego z nich”.
Z ww. przepisu wynika, że przychody uzyskiwane przez każdego z małżonków w związku z podziałem majątku wspólnego po ustaniu wspólności majątkowej małżeńskiej nie podlegają opodatkowaniu podatkiem dochodowym do osób fizycznych. Dotyczy to zatem przychodów w postaci określonych składników majątkowych przydzielonych każdemu z małżonków, jak również ewentualnych spłat czy dopłat, jeśli zostałyby przewidziane przez strony.
Podział majątku wspólnego – podatnicy pytają, organ skarbowy wyjaśnia ich wątpliwości
Opodatkowanie umownego podziału majątku wspólnego bez spłat i dopłat
Od 2017 r. Wnioskodawczyni i jej mąż mają ustanowioną rozdzielność majątkową. Posiadają dom jednorodzinny w zabudowie szeregowej, który stanowi ich wspólny majątek. Mąż podatniczki planuje wnieść pozew o rozwód. Przed jego orzeczeniem małżonkowie chcą notarialnie podzielić swój majątek „w taki sposób, że przedmiotowa nieruchomość stanie się w całości własnością Wnioskodawczyni bez obowiązku spłaty małżonka”.
Podatniczka powzięła wątpliwość czy „wartość przewyższająca udział Wnioskodawczyni we współwłasności zostanie opodatkowana podatkiem dochodowym od osób fizycznych?”.
Zdaniem Wnioskodawczyni „przychody otrzymane w wyniku podziału majątku wspólnego małżonków nie są opodatkowane, nawet jeśli Wnioskodawczyni przypadnie w wyniku rozliczenia większa część majątku niż połowa”. Stąd też „z datą dokonania podziału majątku dorobkowego Wnioskodawczyni nabywa własność tej części nieruchomości, która przekracza jej dotychczasowy udział w nieruchomości (1/2), ale ta nadwyżka nie podlega opodatkowaniu (…)”.
W interpretacji indywidualnej (znak: 0114-KDIP3-2.4011.627.2018.1.JG1) wydanej w dniu 24 stycznia 2019 r. Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej (KIS) zgodził się z podatniczką i wyjaśnił, że „mając na uwadze regulację zawartą w ww. art. 2 ust. 1 pkt 5 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, w przedmiotowej sprawie nie będzie miała zastosowania ustawa o podatku dochodowym od osób fizycznych”.
Opodatkowanie spłaty małżonka z połowy wartości domu
Wnioskodawca zamierza wnieść powództwo o rozwód. Małżonkowie posiadają dom jednorodzinny, który wybudowali i sfinansowali ze wspólnych środków. Pomiędzy małżonkami od lutego 2017 r. została ustanowiona rozdzielność majątkowa. „Małżonkowie uzgodnili, że w wyniku podziału majątku żona będzie spłacała Wnioskodawcę z ½ połowy wartości domu (407 500,00 zł)”.
Podatnik zapytał czy on „czyli spłacany jest zobowiązany zapłacić podatek dochodowy od spłacanej przez żonę kwoty za połowę domu?”.
W interpretacji indywidualnej (znak: 0114-KDIP3-1.4011.220.2019.1.EC) z dnia 24 kwietnia 2019 r. Dyrektor KIS podkreślił, że „mając na uwadze regulację zawartą w ww. art. 2 ust. 1 pkt 5 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, otrzymana przez Wnioskodawcę kwota tytułem spłaty wynikająca z podziału majątku wspólnego nie podlega opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych”.
Podobnie w interpretacji indywidualnej (znak: 0112-KDIL3-2.4011.76.2019.1.MKA) z dnia 19 marca 2019 r organ skarbowy stwierdził: „Przychodem z podziału majątku wspólnego jest wartość otrzymanego przez każdego z małżonków majątku, a także wartość spłat (dopłat) otrzymywanych z tytułu podziału majątku. Wartość majątku oraz wartość spłat uzyskanych z tego tytułu przez małżonków nie podlega opodatkowaniu podatkiem dochodowym”.
Tak samo jest w przypadku, gdy dzieląc majątek wspólny mąż „przejmuje na własność przedsiębiorstwo dotychczas prowadzone i zarejestrowane na Wnioskodawczynię z jednoczesnym zobowiązaniem do spłaty na rzecz Wnioskodawczyni kwoty 1 000 000,00 zł w 24 ratach miesięcznych, ratach”. Organ interpretacyjny uznał: „Tym samym, mając na uwadze regulację zawartą w ww. art. 2 ust. 1 pkt 5 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, otrzymana przez Wnioskodawcę kwota tytułem spłaty wynikająca z podziału majątku wspólnego nie podlega opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych”. Tak wynika z interpretacji indywidualnej (znak: 0114-KDIP3-1.4011.382.2020.2.MZ) z dnia 1 września 2020 r.
Nierówny podział majątku wspólnego – opodatkowanie
W czasie trwania małżeństwa ustrój wspólności majątkowej został zmieniony przez wprowadzenie rozdzielności majątkowej (akt notarialny). Dokonany został podział majątku wspólnego w następstwie którego „Wnioskodawca otrzymał składniki majątku o wartości wyższej niż Małżonka”.
Podatnik chciał wiedzieć „Czy w przypadku nieproporcjonalnego podziału majątku wspólnego w związku ze zniesieniem pomiędzy Wnioskodawcą a Małżonką ustroju wspólności majątkowej i wprowadzeniu rozdzielności majątkowej po stronie Wnioskodawcy powstał dochód opodatkowany PIT?”
W interpretacji indywidualnej (znak: 0114-KDIP3-3.4011.201.2017.1.MS2) wydanej przez Dyrektora KIS w dniu 27 czerwca 2017 r. czytamy: „Małżonkowie mogą w pełni dowolnie zdecydować, któremu z nich przypadną poszczególne składniki majątku, mogą także wskazać w umowie, że mają nierówne udziały we wspólnym majątku.
Podział majątku dokonany między małżonkami w umowie nie musi być ekwiwalentny. Jeżeli udziały w poszczególnych przedmiotach majątkowych nie zostały przyznane w sposób ekwiwalentny, w gestii małżonków pozostaje ustalenie odpowiednich dopłat czy spłat. Nie jest to jednak konieczne. Jeżeli małżonkowie świadomie zgadzają się na ekonomicznie nierówny podział majątku, to taka umowa będzie ważna i skuteczna”.
Takie stanowisko potwierdza: interpretacja indywidualna (znak: 0115-KDIT2.4011.322.2020.4.KC) z dnia 14 lipca 2020 r., interpretacja indywidualna (znak: 0111-KDIB2-2.4011.418.2017.3.HS) z dnia 15 marca 2018 r., interpretacja indywidualna z dnia 7 grudnia 2016 r. (znak: 2461-IBPB-2-2.4511.855.2016.1.IN)
Podsumujmy …
Zawarcie umowy wprowadzającej pomiędzy małżonkami rozdzielność majątkową i późniejszy podział majątku wspólnego nie podlegają opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych.
Będzie tak również wówczas, kiedy podział zostanie dokonany w sposób nieekwiwalentny, np. w postaci przekazania zasadniczej części majątku wspólnego na rzecz jednego z małżonków bez obowiązku spłat czy dopłat na rzecz drugiego z małżonków.
„Zatem bez znaczenia dla skutków podatkowych jest to, czy podział majątku wspólnego małżonków jest ekwiwalentny czy nieekwiwalentny” – uznał Dyrektor KIS w interpretacji indywidualnej (znak: 0115-KDIT2.4011.322.2020.4.KC) wydanej w dniu 14 lipca 2020 r.
Podstawa prawna:
Art. 2 ust. 1 pkt. 5) Ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (t.j. Dz.U.2020.1426).
Stan prawny na dzień 11 maja 2021 roku
Małgorzata Gach
Wanda Książek
