Ochrona wynagrodzenia z umowy o pracę

Obraz autorswa Steve Buissinne z  Pixabay

Ochrona wynagrodzenia z umowy o pracę

Przepisy dotyczące ochrony wynagrodzenia za pracę znajdują się w rozdziale drugim działu trzeciego Kodeksu pracy i obejmują artykuły od 84 do 91 włącznie. Ochrona wynagrodzenia za pracę, obejmuje zasadniczo trzy kategorie:

„1) zakaz zrzekania się wynagrodzenia i przeniesienia go na inną osobę,

2) ograniczenie dopuszczalności dokonywania potrąceń z wynagrodzenia za pracę,

3) określenie terminu, miejsca i formy wypłaty wynagrodzenia za pracę”[1]

Zakaz zrzekania się wynagrodzenia i przeniesienia go na inną osobę

Obecnie obowiązujące przepisy prawa nie przewidują absolutnie żadnej możliwości zrzeczenia się przez pracownika wynagrodzenia za pracę ani przeniesienia go na inną osobę, nawet na osoby najbliższe takie jak współmałżonek czy dzieci.

Nie jest to możliwe ani poprzez wydanie wyroku sądowego, ani nawet wtedy, gdyby taka była wola samego pracownika.

Prawo do wynagrodzenia za pracę ma charakter niezbywalny, wobec czego wszelkie deklaracje pracownika w tym zakresie byłyby nieważne.

Powyższe wynika z treści art. 84 Kodeksu pracy, który wskazuje, że:

„Pracownik nie może zrzec się prawa do wynagrodzenia ani przenieść tego prawa na inną osobę”.

Ważne jest jednak, że niezbywalność prawa do wynagrodzenia za pracę nie oznacza, że jedyną osobą uprawnioną do odbioru wynagrodzenia jest pracownik. Prawo przewiduje szereg sytuacji, w których prawo to będzie przysługiwało innej osobie. Przykładem takiej sytuacji może być chociażby wydanie przez sąd rodzinny wyroku nakazującego wypłatę wynagrodzenia pracownika jego małżonkowi w przypadku, gdy „jeden z małżonków pozostających we wspólnym pożyciu nie spełnia ciążącego na nim obowiązku przyczyniania się do zaspokajania potrzeb rodziny” (art. 28 § 1 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego – dalej KRO). Wystąpienie takiej okoliczności, co istotne, nie oznacza jednak w żaden sposób przeniesienia prawa do wynagrodzenia na współmałżonka.

Art. 28 § 1 KRO stanowi, że:

„§  1. Jeżeli jeden z małżonków pozostających we wspólnym pożyciu nie spełnia ciążącego na nim obowiązku przyczyniania się do zaspokajania potrzeb rodziny, sąd może nakazać, ażeby wynagrodzenie za pracę albo inne należności przypadające temu małżonkowi były w całości lub w części wypłacane do rąk drugiego małżonka.

2. Nakaz, o którym mowa w paragrafie poprzedzającym, zachowuje moc mimo ustania po jego wydaniu wspólnego pożycia małżonków. Sąd może jednak na wniosek każdego z małżonków nakaz ten zmienić albo uchylić”.

Ograniczenie dopuszczalności dokonywania potrąceń z wynagrodzenia za pracę

Kolejną istotną kwestią związaną z ochroną wynagrodzenia jest temat dopuszczalności dokonywania potrąceń z wynagrodzenia za pracę.

Przepisy prawa pracy znacząco ograniczają dokonywanie takich potrąceń, między innymi poprzez ustalenie kwoty wolnej od potrąceń w wysokości minimalnego wynagrodzenia za pracę, które obecnie (od 1 lipca 2023 roku) wynosi 3600 zł brutto.

Oznacza to tyle, że w przypadku prowadzenia egzekucji komorniczej, ochronie podlega wynagrodzenie pracownika do wysokości wynagrodzenia minimalnego. W takiej sytuacji kwota, która musi pozostać dłużnikowi–pracownikowi będzie równa tzw. „minimalnej krajowej”. Jednocześnie trzeba zaznaczyć, że zasada ta nie dotyczy dokonywania potrąceń na zaspokojenie świadczeń alimentacyjnych. W takim przypadku bowiem kwota ta może wynosić do 3/5 wynagrodzenia.

Regulacje w ww. sprawach zawierają poniżej zacytowane przepisy prawa:

Art. 87¹ § 1 Kodeksu pracy:

„Wolna od potrąceń jest kwota wynagrodzenia za pracę w wysokości:

1) minimalnego wynagrodzenia za pracę, ustalanego na podstawie odrębnych przepisów, przysługującego pracownikom zatrudnionym w pełnym wymiarze czasu pracy, po odliczeniu składek na ubezpieczenia społeczne, zaliczki na podatek dochodowy od osób fizycznych oraz wpłat dokonywanych do pracowniczego planu kapitałowego, jeżeli pracownik nie zrezygnował z ich dokonywania – przy potrącaniu sum egzekwowanych na mocy tytułów wykonawczych na pokrycie należności innych niż świadczenia alimentacyjne;

Art.  87. §  3. Potrącenia mogą być dokonywane w następujących granicach:

Advertisement

1) w razie egzekucji świadczeń alimentacyjnych – do wysokości trzech piątych wynagrodzenia;”

Określenie terminu, miejsca i formy wypłaty wynagrodzenia za pracę

Kodeks pracy w artykule 85 wyraźnie reguluje termin, w jakim powinna być dokonywana wypłata wynagrodzenia za pracę. Zgodnie z tym przepisem, pracodawca jest zobowiązany do wypłaty wynagrodzenia co najmniej raz w miesiącu, w stałym i ustalonym z góry terminie.

Należy zwrócić uwagę na fakt, że sformułowanie to nie zabrania wprowadzenia w danym zakładzie pracy innego, krótszego terminu dokonywania wypłat, jakkolwiek nie mogą być to okresy dłuższe (np. trzymiesięczne). Wszelkie postanowienia, czy też umowy pracodawcy z pracownikami wydłużające ustawowy okres, będą nieważne.

Zgodnie z przepisami Kodeksu pracy, wynagrodzenie za pracę ma być dokonywane co do zasady w formie pieniężnej na rachunek bankowy wskazany przez pracownika. Na marginesie warto zaznaczyć, że istnieje możliwość częściowego spełnienia wynagrodzenia w formie innej niż pieniężna, jakkolwiek nie jest to powszechna praktyka.

Jednocześnie nadal dopuszczalna jest wypłata wynagrodzenia w formie gotówkowej, do rąk własnych pracownika, jednakże może to nastąpić dopiero na jego wyraźny wniosek w formie pisemnej lub elektronicznej. Regulacja ta zastąpiła występującą do 2019 roku zasadę wypłaty wynagrodzenia do rąk własnych pracownika.

Podsumowanie

Regulacje dotyczące ochrony wynagrodzenia mają za zadanie chronić prawo do wynagrodzenia pracownika, który, przynajmniej z założenia, występuje na słabszej pozycji w stosunku pracy. Niezwykle ważne jest więc zapewnienie mu minimum pewności i ochrony w podstawowej kwestii jaką jest wynagrodzenie. Tematyka związana z ochroną wynagrodzenia jest szeroka, w związku z czym w niniejszym artykule zostały zaprezentowane jedynie najważniejsze aspekty tej ochrony.

Bibliografia:

1. Ustawa z dnia 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy (tekst jedn. Dz. U. z 2023 r, poz. 1465),
2. Ustawa z dnia 25 lutego 1964 r. Kodeks rodzinny i opiekuńczy (tekst jedn. Dz. U. z 2020 r., poz. 1359),
3. Baran Krzysztof W., Kodeks pracy. Komentarz. Tom II. Art. 94-304(5), VI, 2022.

[1] Baran Krzysztof W., Kodeks pracy. Komentarz. Tom I. Art. 1-93, wyd. VI, 2022.

Stan prawny na dzień 8 grudnia 2023 r.

Katarzyna Surma-Winiarska, aplikantka radcowska w Kancelarii Radcy Prawnego Małgorzaty Gach