Fundacja rodzinna 2025: Założenie fundacji rodzinnej – wybrane aspekty prawne (4)

Obraz autorstwa wirestock na Freepik

Przypomnijmy

Ustawa o fundacji rodzinnej (u.f.r.) weszła w życie w dniu 22 maja 2023 r. Ma ona na celu skuteczniejszą ochronę majątku rodzinnego (np. firma rodzinna) przed jego podziałem w drodze dziedziczenia ustawowego lub testamentowego. Fundator lub fundatorzy w oświadczeniu o ustanowieniu fundacji rodzinnej albo fundator w testamencie notarialnym przenoszą /przenosi wtedy swój majątek na założoną przez siebie fundację (osoba prawna).

Ustawowe czynności  wymagane w celu utworzenia fundacji rodzinnej zawiera art. 21 u.f.r.

Sprawdź:

• Fundacja rodzinna 2025:  Założenie fundacji rodzinnej – wybrane aspekty prawne  (1)
• Fundacja rodzinna 2025:  Założenie fundacji rodzinnej – wybrane aspekty prawne  (2)
• Fundacja rodzinna 2025:  Założenie fundacji rodzinnej – wybrane aspekty prawne  (3)

Zgłoszenie fundacji rodzinnej do rejestru fundacji rodzinnych

Utworzona fundacja rodzinna powinna zostać wpisana do Rejestru Fundacji Rodzinnych [1]. Prowadzi go wskazany przez Ministerstwo Sprawiedliwości jedyny w Polsce  Sąd Okręgowy w Piotrkowie Trybunalskim (sąd rejestrowy). Sposób prowadzenia rejestru fundacji rodzinnych zawiera rozporządzenie  Ministra Sprawiedliwości w sprawie rejestru fundacji rodzinnych [2]. Określa ono sposób prowadzenia rejestru fundacji rodzinnych, szczegółową treść wpisów w tym rejestrze oraz tryb i sposób udzielania informacji z tego rejestru.

Zgodnie z art. 114 ust. 1 u.f.r. fundator zgłasza fundację rodzinną do Rejestru Fundacji Rodzinnych. Natomiast, jeżeli fundacja rodzinna została ustanowiona w testamencie powyższego zgłoszenia dokonuje zarząd fundacji.  Na podstawie art. 115 u.f.r. zgłoszenie do rejestru fundacji rodzinnych „(-) stanowi jednoczesny wniosek o wpis fundacji rodzinnej do tego rejestru” [3].

Wniosek o wpis fundacji rodzinnej do rejestru fundacji rodzinnych – co zawiera

Wniosek o wpis fundacji rodzinnej do rejestru musi być złożony w terminie sześciu miesięcy od dnia sporządzenia aktu założycielskiego albo ogłoszenia testamentu [4].

Powyższy wniosek zawiera:

1) nazwę fundacji rodzinnej, jej siedzibę i adres;

2) wysokość funduszu założycielskiego fundacji rodzinnej;

3) imiona i nazwiska, numery PESEL członków zarządu, a w przypadku braku obowiązku posiadania takiego numeru – datę urodzenia, oraz ich adresy do doręczeń, a także sposób reprezentowania fundacji rodzinnej;

4) imiona i nazwiska, numery PESEL członków rady nadzorczej, a w przypadku braku obowiązku posiadania takiego numeru – datę urodzenia, oraz ich adresy do doręczeń, jeśli w fundacji rodzinnej ustanawia się radę nadzorczą;

5) imiona i nazwiska, numery PESEL beneficjentów będących osobami fizycznymi wchodzącymi w skład zgromadzenia beneficjentów, a w przypadku braku obowiązku posiadania takiego numeru – datę urodzenia, oraz ich adresy do doręczeń, a w przypadku gdy beneficjentem jest podmiot inny niż osoba fizyczna – nazwę lub firmę oraz numer identyfikacyjny REGON, a jeżeli podmiot ten jest zarejestrowany w Krajowym Rejestrze Sądowym – także jego numer w tym rejestrze;

6) imię i nazwisko oraz adres do doręczeń fundatora, jeżeli fundator jest uprawniony do powołania zarządu;

7) czas trwania fundacji rodzinnej, jeżeli jest oznaczony.

Do niniejszego  wniosku należy dołączyć:

1) akt założycielski fundacji rodzinnej albo protokół otwarcia i ogłoszenia testamentu, w którym ustanowiono fundację rodzinną (odpis aktu notarialnego w oryginale);

2) statut fundacji rodzinnej (odpis aktu notarialnego w oryginale);

3) oświadczenie fundatora o wniesieniu mienia na pokrycie funduszu założycielskiego w kwocie określonej w statucie, a w przypadku ustanowienia fundacji rodzinnej w testamencie – oświadczenie członków zarządu, że fundusz założycielski zostanie wniesiony w terminie dwóch lat od dnia wpisania fundacji rodzinnej do rejestru fundacji rodzinnych;

4) dowód ustanowienia organów fundacji rodzinnej, z wyszczególnieniem ich składu osobowego, jeżeli skład organów fundacji rodzinnej nie wynika z jej statutu oraz zgody na pełnienie funkcji członka organu fundacji rodzinnej.

Wniosek na urzędowym formularzu

Wniosek o rejestrację fundacji rodzinnej należy złożyć na urzędowym formularzu RFR-W.

Do niniejszego wniosku należy dołączyć następujące załączniki  :

1) formularz RFR-WA – jednostki terenowe fundacji rodzinnej, jeżeli zostały utworzone,

2) formularz RFR-WB – członkowie zgromadzenia beneficjentów,

3) formularz RFR-WL – pełnomocnik fundacji rodzinnej, jeżeli został ustanowiony,

4) formularz RFR-WK – zarząd fundacji rodzinnej /rada nadzorcza, jeżeli została ustanowiona,

5) formularz RFR-WM – przedmiot wykonywanej działalności gospodarczej przez fundację rodzinną w przypadku, gdy  fundacja rodzinna prowadzi działalność gospodarczą.

Zobacz artykuł na temat dopuszczalnej działalności gospodarczej fundacji rodzinnej: FUNDACJA RODZINNA (2) – zwolnienia dochodów funduszu z opodatkowania

Wzory załączników zawiera rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości w sprawie określenia wzorów urzędowych formularzy wniosków o wpis do rejestru fundacji rodzinnych [5].

Piśmiennictwo wyjaśnia:

„(-) że wniosek o wpis złożony w formie innej niż urzędowy formularz, np. zwykłego pisma, w którym wskazana jest treść wnioskowanego wpisu, nie wywoła zamierzonych skutków” [6]. W takim przypadku „(-) sąd rejestrowy wezwie wnioskodawcę do jego poprawienia lub uzupełnienia w terminie tygodniowym. W razie bezskutecznego upływu terminu lub ponownego złożenia wniosku dotkniętego brakami sąd rejestrowy zarządza zwrot pisma” [7].

Wniosek o rejestrację fundacji rodzinnej w Rejestrze Fundacji Rodzinnych należy złożyć w biurze podawczym sądu rejestrowego lub przesłać drogą pocztową (list polecony za zwrotnym potwierdzeniem odbioru). Na podstawie art. 64a ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych wniosek ten podlega opłacie stałej w kwocie 500 zł.

Istotne!

Jak wskazuje art. 57  ust. 2 u.f.r. generalnie  członkowie zarządu powinni być niekaralni. Stąd też sąd rejestrowy wymaga  dołączenia do wniosku zaświadczeń z Krajowego Rejestru Karnego o niekaralności członków zarządu, a także  oświadczenia o wyrażeniu zgody na pełnienie funkcji członka zarządu i oświadczenia o wyrażeniu zgody na pełnienie funkcji członka zgromadzenia beneficjentów,

Jakie czynności wykonuje sąd rejestrowy ?

Na podstawie  art. 116 ust. 1- 2  u.f.r. sąd rejestrowy weryfikuje, czy złożony wniosek spełnia  wymogi ustawowe. Sprawdza m.in.  m.in.

• Czy dołączone do wniosku o wpis do rejestru fundacji rodzinnych dokumenty są zgodne pod względem formy i treści z przepisami prawa. Chodzi tutaj o to, „(-) czy akt założycielski fundacji rodzinnej sporządzono w wymaganej formie aktu notarialnego (art. 22 FundRodzU) bądź czy postanowienia statutu odpowiadają przepisom ustawy o fundacji rodzinnej” [8]. W przypadku zgłoszenia wykonywania działalności gospodarczej sąd rejestrowy bada, czy kod i opis przedmiotu działalności gospodarczej zgłoszony we wniosku jest zgodny z art. 5 ustawy. (§  10 ust. 2 rozporządzenia  Ministra Sprawiedliwości w sprawie rejestru fundacji rodzinnych).
• Czy dane wskazane we wniosku o wpis do rejestru fundacji rodzinnych w zakresie imion, nazwisk, numerów PESEL, nazw lub firm, NIP oraz numeru identyfikacyjnego REGON są prawdziwe. „Sąd rejestrowy bada prawdziwość danych w większości poprzez ich weryfikację w urzędowych elektronicznych bazach danych identyfikacyjnych” [9].

Wpis fundacji rodzinnej do rejestru fundacji rodzinnych – na czym polega

Na podstawie art. 4 ust. 3 u.f.r. w postępowaniu przed sądem rejestrowym stosowane są  przepisy Kodeksu postępowania cywilnego dotyczące postępowania nieprocesowego. Po pozytywnym rozpatrzeniu wniosku o wpis fundacji rodzinnej do Rejestru Fundacji Rodzinnych sąd rejestrowy wydanie stosowne postanowienie o wpisie ( art. 516 K.p.c.).

W świetle art. 121 ust. 1 u.f.r , wpis do rejestru polega na wprowadzeniu do systemu informatycznego danych zawartych w postanowieniu sądu rejestrowego niezwłocznie po jego wydaniu.

W art. 117 ust. 1 ustawodawca podaje dane, które sąd rejestrowy wpisuje do  Rejestru Fundacji Rodzinnych.  Jest to m.in. numer, pod którym fundacja rodzinna jest wpisana do rejestru fundacji rodzinnych, nazwa fundacji rodzinnej, jej siedziba i adres, wysokość funduszu założycielskiego, czas trwania fundacji rodzinnej, jeżeli jest oznaczony, NIP, numer identyfikacyjny REGON,  informacja o wykonywanej działalności gospodarczej, o ile jest wykonywana. Stanowią one katalog zamknięty.

Wpis do Rejestru Fundacji Rodzinnych jest dokonany z chwilą zamieszczenia danych w tym rejestrze. Przed wpisem fundacja rodzinna pozostawała  w organizacji  (art. 23 u.f.r.). Po dokonaniu niniejszego wpisu fundacja rodzinna uzyskuje osobowość prawną ( art. 24 u.f.r.).

Ważne!

Rejestr Fundacji Rodzinnych jest jawny. Każdy ma prawo otrzymać z niego poświadczone odpisy, wyciągi, zaświadczenia i informacje (art. 111 u.f.r.). Szczegółowo kwestie te reguluje rozporządzenie  Ministra Sprawiedliwości w sprawie rejestru fundacji rodzinnych.

Na podstawie § 25 powyższego rozporządzenia, informacje z rejestru udostępniane są każdemu w siedzibie sądu rejestrowego, pod nadzorem upoważnionego pracownika sądowego. Stąd też z dostępu do Rejestru Fundacji Rodzinnych nie można skorzystać wchodząc na stronę internetową sądu.

Podstawa prawna:

Art. 4 , art. 21, art. 23-24, art. 57, art. 85,  art.110 -111, art. 114 -117, art. 119, art. 121 ust. 1,  art. 142,  Ustawy z dnia 26 stycznia 2023 r. o fundacji rodzinnej (Dz.U. z 2023 r. poz. 326).

Objaśnienia

[1] Powyższe wynika z dyspozycji art. 110 ustawy o fundacji rodzinnej zgodnie z którym  fundacja rodzinna podlega wpisowi do Rejestru Fundacji Rodzinnych. Podstawę utworzenia Rejestru Fundacji Rodzinnych stanowi art. 142 ustawy o fundacji rodzinnej: „Tworzy się rejestr fundacji rodzinnych”.

[2] rozporządzenie  Ministra Sprawiedliwości w sprawie rejestru fundacji rodzinnych : Rozporządzenie Ministra  Sprawiedliwości z dnia 18 maja 2023 r. w sprawie rejestru fundacji rodzinnych (Dz.U. z 2023 r. poz. 971).

[3] Tomczykowski P. (red.), Fundacja rodzinna. Aspekty prawne i podatkowe. Komentarz. Wyd. 1, Warszawa 2023, Legalis [w:] komentarzu  do art. 114 ustawy o fundacji rodzinnej .

[4] Piśmiennictwo wskazuje: „Termin 6 miesięcy dotyczy złożenia wniosku o wpis, a nie zarejestrowania fundacji rodzinnej, co oznacza, że wystarczy do jego zachowania złożyć wniosek choćby jeden dzień przed upływem terminu” – tak Tomczykowski P. (red.), Fundacja rodzinna. Aspekty prawne i podatkowe. Komentarz. Wyd. 1, Warszawa 2023, Legalis [w:] komentarzu do art. 85 ustawy o fundacji rodzinnej

[5] rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości w sprawie określenia wzorów urzędowych formularzy wniosków o wpis do rejestru fundacji rodzinnych: Rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości z dnia 18 maja 2023 r. w sprawie określenia wzorów urzędowych formularzy wniosków o wpis do rejestru fundacji rodzinnych oraz sposobu i miejsca ich udostępniania (Dz.U. z 2023 r. poz. 974).

[6]  Grabowski P.,  Leszczyk D.  (red.), Ustawa o fundacji rodzinnej. Komentarz. Wyd. 1, Warszawa 2023, Legalis [w:] komentarzu do art. 119 ustawy.

[7] Tomczykowski P., (red.), Fundacja rodzinna. Aspekty prawne i podatkowe. Komentarz. Wyd. 1, Warszawa 2023, Legalis [w:] komentarzu  do art. 119 ustawy o fundacji rodzinnej .

[8] Tamże w komentarzu do art. 116 ustawy o fundacji rodzinnej

[9] Grabowski P.,  Leszczyk D.  (red.), Ustawa o fundacji rodzinnej. Komentarz. Wyd. 1, Warszawa 2023, Legalis [w:] komentarzu do art. 116 ustawy.

Stan prawny na dzień 16 kwietnia 2025 roku

Małgorzata Gach, Wanda Książek