Fundacja rodzinna 2025: Założenie fundacji rodzinnej – wybrane aspekty prawne (2)

Obraz autorstwa pressfoto na Freepik

Dzisiejszy artykuł jest kontynuacją poprzedniego pt. Fundacja rodzinna 2025: Założenie fundacji rodzinnej – wybrane aspekty prawne (1). Zawiera on istotne informacje o statucie fundacji rodzinnej.

Czym jest statut fundacji rodzinnej

Statut jest to najważniejszy dokument w fundacji rodzinnej. Zawarta w nim treść decyduje o tym, jak będzie działała przyszła fundacja rodzinna. Postanowienia w nim zawarte nie powinny mieć charakteru ogólnego, tylko szczegółowy. Statut fundacji rodzinnej tworzy jej fundator /fundatorzy. Jest nim osoba fizyczna. Może nim być również cudzoziemiec.

Zobacz: Fundacja rodzinna 2025 : Założenie fundacji rodzinnej – wybrane aspekty prawne  (1)

Obowiązkowe elementy statutu fundacji rodzinnej

Obowiązkowe elementy statutu fundacji rodzinnej określa art. 26 ust. 2 u.f.r.

Ustawodawca wymienia w nim:

1) nazwę fundacji rodzinnej,

2) siedzibę fundacji rodzinnej,

3) szczegółowy cel fundacji rodzinnej,

4) beneficjenta lub sposób jego określenia i zakres przysługujących beneficjentowi uprawnień,

5) zasady prowadzenia listy beneficjentów,

6) zasady, w tym szczegółowy tryb, zrzeczenia się uprawnień przez beneficjenta,

7) czas trwania fundacji rodzinnej, jeżeli jest oznaczony,

8) wartość funduszu założycielskiego,

9) zasady powoływania i odwoływania oraz uprawnienia i obowiązki członków organów fundacji rodzinnej, a także zasady reprezentacji fundacji rodzinnej przez zarząd albo przez inne organy fundacji rodzinnej w przypadkach wskazanych w ustawie,

10) podmiot uprawniony do zatwierdzenia czynności zarządu fundacji rodzinnej w organizacji,

11) co najmniej jednego beneficjenta uprawnionego do uczestnictwa w zgromadzeniu beneficjentów,

12) zasady zmiany statutu,

13) przeznaczenie mienia fundacji rodzinnej po jej rozwiązaniu, w tym określenie beneficjenta uprawnionego do mienia w związku z rozwiązaniem fundacji rodzinnej.

Statut może zawierać postanowienia fakultatywne w tym:

1) zasady współpracy lub współdziałania organów fundacji rodzinnej,

2) szczegółowe okoliczności rozwiązania fundacji rodzinnej,

3) wytyczne dotyczące inwestowania majątku fundacji rodzinnej,

4) przewidywać utworzenie jednostki terenowej albo jednostek terenowych.

Istotne!

W statucie fundacji rodzinnej powinny znaleźć się także postanowienia o nieujawnianiu tajemnic fundacji przez członków zarządu i rady nadzorczej w czasie sprawowania kadencji, oraz po jego wygaśnięciu. Tajemnica fundacji rodzinnej została zdefiniowana w art. 55 ust. 4 u.f.r.  Ustawodawca obejmuje nią informacje, które dotyczą kierunku inwestowania, organizacji  lub mają wartość gospodarczą, a także informacje dotyczące beneficjentów.

Nazwa i siedziba fundacji rodzinnej

Zgodnie z art. 3 u.f.r. fundacja rodzinna może posiadać dowolnie obraną nazwę, która jednak musi zawierać oznaczenie „fundacja rodzinna” lub skrót „F.R.” .

Przykłady

• Fundacja Rodzinna rodziny Zetowskich ,
• Jesteśmy razem – Fundacja Rodzinna,
• Wspaniali Rodzice – Fundacja Rodzinna.

Fundacja rodzinna jest osobą prawną. Stąd też w świetle art. 41 Kodeksu cywilnego jeżeli ustawa lub oparty na niej statut nie stanowi inaczej, siedzibą osoby prawnej jest miejscowość, w której ma siedzibę jej organ zarządzający . „Nie jest konieczne wpisywanie w statucie dokładnego adresu siedziby fundacji rodzinnej” – wskazuje piśmiennictwo [1].

Szczegółowy cel fundacji rodzinnej – pogląd w piśmiennictwie

Fundator w statucie podaje szczegółowy cel fundacji rodzinnej. Piśmiennictwo wyjaśnia:

1. „Z praktycznego punktu widzenia cel szczegółowy powinien być spójny ze składnikami mienia wnoszonymi do fundacji rodzinnej, wizją fundatora co do sposobu zarządzania tym mieniem, jak również wizją ukształtowania grona beneficjentów oraz świadczeń na ich rzecz. Cel szczegółowy będzie miał zadanie podstawowe i pomocnicze przy wykładni statutu, prowadzenia działalności fundacji, zarządu jej mieniem” [2] .

2. „Przykładowym celem, jaki można wskazać w statucie, może być m.in. wielopokoleniowa sukcesja firmy rodzinnej i zapewnienie jej nieprzerwanego działania, zagwarantowanie długoterminowego zaspokojenia potrzeb beneficjentów zgodnie ze statutem, zachowanie własności składników majątkowych zgodnie z wolą fundatora, akumulacja kapitału, zabezpieczenie stabilnego i roztropnego zarządzania aktywami fundacji, utrzymanie kolekcji (dzieł sztuki lub innych przedmiotów) zbudowanej przez fundatora czy wspieranie działalności charytatywnej” [3].

W statucie można postanowić, że celem szczegółowym fundacji będzie prowadzenie działalności gospodarczej w zakresie dozwolonym dla fundacji rodzinnych (art. 5 ust. 1 u.f.r.). W tym miejscu należy podać przedmiot działalności gospodarczej fundacji zgodny z Polską Klasyfikacją Działalności.

Sprawdź: Wynajem jako jeden z rodzajów dozwolonej działalności fundacji rodzinnej

Beneficjenci fundacji rodzinnej

W postanowieniach statutu dotyczących kręgu beneficjentów fundator może podać opisowo kto będzie beneficjentem fundacji rodzinnej.

Przykład:

§ 1. Beneficjentem fundacji rodzinnej jest Fundator, jego małżonek, dzieci, wnuki i prawnuki.

Należy podać także zakres przysługujących im uprawnień .

Przykład:

§ … Fundacja rodzinna pokrywa koszty kształcenia beneficjentów do ukończenia 26 r. życia w szkole lub w szkole wyższej do ukończenia przez nich 26 roku życi.

§ … Fundacja rodzinna może pokrywać koszty związane z kształceniem beneficjenta do kwoty podawanej kwartalnie w Obwieszczeniu Prezesa GUS w sprawie przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w sektorze przedsiębiorstw, włącznie z wypłatami z zysku.

Sprawdź: Fundacja rodzinna 2025 :  Filary fundacji – najważniejsze informacje

Czas trwania fundacji rodzinnej

Fundator  w statucie określa, czy fundacja rodzinna zostaje utworzona na czas nieokreślony albo na czas określony. W drugim przypadku należy podać czas jej trwania poprzez konkretną datę lub zdarzenie przyszłe.

Wartość funduszu założycielskiego

W tworzonym statucie należy obowiązkowo podać wartość funduszu założycielskiego. Ustawowo nie może ona być mniejsza niż 100.000 zł (art. 11 u.f.r.). Na pokrycie funduszu założycielskiego fundator może wnieść środki pieniężne, ruchomości, nieruchomości, akcje w spółkach kapitałowych. W przypadku nieruchomości prywatnych wniesionych do fundacji:

„znajdzie zastosowanie art. 16g ust. 1 pkt 3 updop, zgodnie z którym jako wartość początkową wniesionych do Fundacji rodzinnej Nieruchomości prywatnych Fundacja rodzinna powinna przyjąć ich wartość rynkową na dzień wniesienia mienia” – tak interpretacja indywidualna Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej z dnia 28 czerwca 2024 r. (sygn. 0111-KDIB1-2.4010.272.2024.1.EJ)

Przykład:

§ … Fundusz założycielski fundacji rodzinnej wynosi 200.000 zł (słownie: dwieście tysięcy złotych).

§ … Na pokrycie funduszu założycielskiego Fundator przeniesie środki pieniężne o wartości 80.000 zł (słownie: osiemdziesiąt tysięcy złotych), nieruchomość zabudowaną budynkiem mieszkalnym o wartości rynkowej …….. zł (słownie: …………,) samochód dostawczy ……. o wartości rynkowej …….. zł  (słownie: ………….).

Advertisement

Sprawdź:  

• Fundacja rodzinna 2025: Majątek fundacji rodzinnej – wybrane zagadnienia (1)
• Fundacja rodzinna 2025: Majątek fundacji rodzinnej – wybrane zagadnienia (2)

Kiedy można zmienić statut fundacji rodzinnej?

Statut fundacji rodzinnej można skutecznie zmienić z chwilą wpisu do rejestru fundacji rodzinnych (art. 26 ust. 4 u.f.r.). W treści statutu fundator powinien określić na jakich zasadach można dokonać niniejszej czynności prawnej, ponieważ w u.f.r. nie ma żadnej regulacji prawnej w tym zakresie. W piśmiennictwie podano, że:

„Statut wskazywać może nie tylko organ uprawniony do jego zmiany, ale także zasady podjęcia uchwały, w tym większość, ewentualne quorum czy też różnicować zasady zmiany statutu w odniesieniu do poszczególnych postanowień statutu itp. W statucie może zostać zastrzeżone, że za życia fundatora zmiana statutu należy do jego wyłącznej kompetencji, a dopiero po jego śmierci przechodzi na uprawniony organ” [4] .

W jakiej formie powinien być zawarty statut fundacji rodzinnej?

Zgodnie z art. 26 ust. 1 u.f.r. statut fundacji rodzinnej sporządza się w formie aktu notarialnego.

Statut fundacji razem z oświadczeniem o jej ustanowieniu  sporządzany jest zazwyczaj w jednym akcie notarialnym. „Nie można również wykluczyć zawarcia oświadczenia oraz statutu w jedynym dokumencie, zwłaszcza jeżeli zważy się, że zarówno oświadczenie o ustanowieniu fundacji rodzinnej, jak i statut wymagają sporządzenia w formie aktu notarialnego” – czytamy w piśmiennictwie [5] .

Przy tworzeniu projektu statutu fundacji rodzinnej bezcenna jest pomoc prawnika, choćby dlatego, że:

„(-) w ramach sporządzania statutu fundacji rodzinnej nie można wprowadzić dowolnych regulacji. Ograniczeniem jest kryterium zasad współżycia społecznego oraz powszechnie obowiązujące regulacje prawne” [6].

Kancelaria Radcy Prawnego Małgorzaty Gach z Krakowa oferuje swoje wsparcie prawnopodatkowe przy zakładaniu fundacji rodzinnej.

Podstawa prawna:

Art. 2, art. 3, art. 4 ust. 1- 2, art. 5 ust. 1 , art. 11, art. 26, art. 55 ust. 4  Ustawy z dnia 26 stycznia 2023 r. o fundacji rodzinnej (Dz.U. z 2023 r. poz. 326)

Objaśnienie:

[1] Krysik A, Ustawa o fundacji rodzinnej. Komentarz. Wyd. 1, Warszawa 2023 , publ. Legalis [w:] komentarzu do art. 26 ustawy.

[2] Tamże.

[3] Rozenberg K. , Rozdział  VI , Powstanie Fundacji rodzinnej [w:] Mariański A, (red.) Fundacje rodzinne, Aspekty prawne i podatkowe , Wyd. 1, Warszawa 2023.

[4] Grabowski P., Leszczyk D. (red.), Ustawa o fundacji rodzinnej. Komentarz. Wyd. 1, Warszawa 2023 , publ. Legalis [w:] komentarzu do art. 26 ustawy.

[5] Adamus R., Stec P.(red.), Fundacje rodzinne. Komentarz. Wyd. 1, Warszawa 2024, publ. Legalis  [w:] komentarzu do art. 26 ustawy.

[6] Białas M., Szot P., Fundacja rodzinna. Ujęcie prawne, podatkowe i bilansowe. Wyd. 1, Warszawa 2025, publ. Legalis.

Stan prawny na dzień 26 marca 2025 roku

Małgorzata Gach, Wanda Książek