Fundacja rodzinna 2025: Założenie fundacji rodzinnej – wybrane aspekty prawne (1)

Obraz autorstwa user6702303 na Freepik

Przypomnijmy …

Fundację rodzinną, do polskiego systemu prawnego wprowadziła Ustawa z dnia 26 stycznia 2023 r. o fundacji rodzinnej (u.f.r.) . Obowiązuje ona od 22 maja 2023 r.

„Nazwa nowej instytucji została zaczerpnięta z nazw analogicznych instytucji w innych krajach (np. Szwajcaria, Niemcy, Dania).

Nazwa «fundacja rodzinna» jest adekwatna do struktury organizacyjnej (podmiot posiadający majątek, który nie dzieli się na udziały) oraz celów jakie ma spełniać (zabezpieczenie majątku przed utratą i zarządzanie nim, a także przeznaczanie majątku i dochodów z tego majątku zgodnie z wolą fundatora osobom trzecim)” – podaje jej projektodawca [1].

Używana jest „(-) dla określenia formy prawnej, której istotę stanowi kapitał przeznaczony na określony cel i posiadający reguły dysponowania tym kapitałem, najczęściej na podstawie statutu [2].

Przesłanki powstania fundacji rodzinnej – regulacja prawna

Generalnie fundacja rodzinna ma na celu ochronę majątku fundatora/fundatorów przed jego podziałem przez przyszłych spadkobierców. Ma zabezpieczać na przyszłość beneficjentów, czyli osoby wskazane przez fundatora.

Zgodnie z art. 21 u.f.r. do powstania fundacji rodzinnej jest wymagane:

1) złożenie oświadczenia o ustanowieniu fundacji rodzinnej w akcie założycielskim albo w testamencie,

2) ustalenie statutu,

3) sporządzenie spisu mienia,

4) ustanowienie organów fundacji rodzinnej wymaganych przez ustawę lub statut,

5) wniesienie funduszu założycielskiego przed wpisaniem do rejestru fundacji rodzinnych w przypadku ustanowienia fundacji rodzinnej w akcie założycielskim albo wniesienie funduszu założycielskiego w terminie dwóch lat od dnia wpisania fundacji rodzinnej do rejestru fundacji rodzinnych w przypadku ustanowienia fundacji rodzinnej w testamencie,

6) wpisanie do rejestru fundacji rodzinnych.

Oświadczenie o ustanowieniu fundacji rodzinnej

Fundatorem fundacji rodzinnej może być wyłącznie osoba fizyczna posiadająca pełną zdolność do czynności prawnych (art. 11 u.f.r.). W celu założenia fundacji rodzinnej fundator/fundatorzy składają oświadczenia o ustanowieniu fundacji rodzinnej.

Zobacz: Fundacja rodzinna 2025 :  Filary fundacji – najważniejsze informacje

Piśmiennictwo wyjaśnia:

1. „Ustanowienie fundacji rodzinnej jest czynnością jednostronną. W przypadku gdy fundatorów jest więcej niż jeden, każdy z nich składa wspólnie oświadczenie o ustanowieniu fundacji rodzinnej.

(-) Jeżeli oświadczenie o ustanowieniu fundacji rodzinnej składane jest w testamencie może to być oświadczenie wyłącznie jednego fundatora” [3].

2. „Przepisy FundRodzU nie wskazują minimalnej (obligatoryjnej) treści oświadczenia o ustanowieniu fundacji rodzinnej. Tym samym treść oraz szczegółowość tego oświadczenia zależeć będzie od fundatora, wymagane jest jedynie, aby obejmowało ono oświadczenie woli fundatora (fundatorów) o ustanowieniu fundacji rodzinnej w rozumieniu przepisów FundRodzU.” [4].

Oświadczenie o ustanowieniu fundacji rodzinnej powinno zawierać m.in.:

1) oznaczenie jej fundatora t.j. imię nazwisko, adres, PESEL/NIP,

2) nazwę fundacji np. Fundacja Rodzinna Jana Kowalskiego [5],

3) siedzibę fundacji (adres),

4) cel statutowy fundacji,

5) informacje o wnoszonym mieniu o wartości co najmniej 100.000 zł.

Zgodnie z dyspozycją art. 22 u.f.r., akt założycielski i testament w którym ustanawia się fundację, sporządza się w formie aktu notarialnego. Należy podkreślić, że udając się do wybranej kancelarii notarialnej fundator powinien przedłożyć notariuszowi projekt niniejszego oświadczenia, które potem notariusz formułuje jako akt notarialny.

Kancelaria Radcy Prawnego Małgorzaty Gach z Krakowa oferuje swoją pomoc w tym zakresie.

Istotne!

Z chwilą sporządzenia aktu założycielskiego albo ogłoszenia testamentu powstaje fundacja rodzinna w organizacji ( art. 23 ust. 1 u.f.r. ). Może ona już we własnym imieniu nabywać prawa i zaciągać zobowiązania, dysponuje zdolnością sądową oraz procesową.

Fundacja rodzinna uzyskuje  dopiero osobowość prawną z chwilą dokonania wpisu do rejestru fundacji rodzinnych, który  prowadzi  Sąd Okręgowy w Piotrkowie Trybunalskim ( art. 4 ust. 1-2 u.f.r.).

Zasady działania fundacji rodzinnej określa jej statut . Napiszemy o nim w następnym artykule.

Podstawa prawna:

Art. 2, art. 3, art. 4 ust. 1- 2, art. 11, art.  21, art. 22, art. 23  Ustawy z dnia 26 stycznia 2023 r. o fundacji rodzinnej (Dz.U. z 2023 r. poz. 326)

Objaśnienie :

[1] Uzasadnienie do rządowego projektu ustawy o fundacji rodzinnej z 22.3.2021 r., s. 6-7, (dostęp w dniu 4 lutego 2025 r.).

[2] Tamże, s. 7.

[3] Krysik A., Ustawa o fundacji rodzinnej. Komentarz. Wyd. 1, Warszawa 2023, publ. Legalis [w:] komentarzu do art. 21 ustawy.

[4] Grabowski P. , Leszczyk D. (red.), Ustawa o fundacji rodzinnej. Komentarz. Wyd. 1, Warszawa 2023, publ. Legalis  [w:] komentarzu do art. 21 ustawy.

[5] Zgodnie z art. 3 ust. 1 ustawy o fundacji rodzinnej nazwa fundacji rodzinnej może być obrana dowolnie i zawiera dodatkowe oznaczenie ,,Fundacja Rodzinna”.

Stan prawny na dzień 19 marca 2025 roku

Małgorzata Gach, Wanda Książek