Prawo gospodarcze
Skargę pauliańską stosuje się też w podatkach
Instytucja tzw. skargi pauliańskiej regulowana jest w przepisach Kodeksu cywilnego. Jest ona wykorzystywana generalnie przez wierzycieli, którzy poprzez pewne roszady majątkowe dłużnika zostali pozbawieni możliwości wyegzekwowania należnych im kwot. Skoro bowiem dłużnik odpowiada swoim majątkiem za zobowiązania wobec podmiotów trzecich, to mogłoby się wydawać, że zbycie majątku osobom trzecim, w szczególności w drodze darowizny na rzecz najbliższych członków rodziny może temat zakończyć. Jako, że brak majątku, to i brak możliwości zaspokojenia wierzycieli.
Skarga pauliańska – ważny instrument prawny
Na przypadki, o których mowa powyżej ustawodawca wymyślił jednak sposób. Jest to właśnie wskazana powyżej skarga pauliańska. W razie pozytywnego zakończenia postępowania wszczętego przez wierzyciela prowadzi ona do tego skutku, że wierzyciel pomimo przesunięcia określonych składników majątkowych dłużnika do osób trzech, będzie miał możliwość zaspokojenia swoich roszczeń właśnie z tych przedmiotów z pierwszeństwem przed wierzycielami osobistymi ww. osoby trzeciej. Jego sytuacja ulegnie zatem znacznemu polepszeniu.
Rozdysponowanie majątkiem a prawo karne
Pamiętać przy tym trzeba, że wytransferowanie majątku przez dłużnika do podmiotu trzeciego dla wyłączenia lub utrudnienia egzekucji może wypełnić także znamiona przestępstwa z art. 300 Kodeksu karnego. Podstawowe w tym zakresie przestępstwo określa art. 300 § 1 KK, który stanowi, że:
„Kto, w razie grożącej mu niewypłacalności lub upadłości, udaremnia lub uszczupla zaspokojenie swojego wierzyciela przez to, że usuwa, ukrywa, zbywa, darowuje, niszczy, rzeczywiście lub pozornie obciąża albo uszkadza składniki swojego majątku, podlega karze pozbawienia wolności do lat 3”.
Przepis ten przewiduje inne jeszcze rodzaje ww. przestępstwa, przy czym o ile pokrzywdzonym nie jest Skarb Państwa ściganie odbywa się na wniosek pokrzywdzonego.
Skarga pauliańska a zobowiązania podatkowe
Przez długi okres czasu dominowała linia orzecznicza, zgodnie z którą skarga pauliańska – regulowana przecież w Kodeksie cywilnym – miała zastosowanie tylko do zobowiązań cywilnoprawnych.
W ostatnim jednak czasie utrwalił się pogląd, że po instytucję tę sięgać mogą także organy podatkowe poszukujące majątku podatnika, który mógłby służyć zapłacie zaległości podatkowych.
Np. w postanowieniu z dnia 19 marca 2018 r. II CSK 640/17 Sąd Najwyższy powołując się m.in. na wyrok z dnia 1.06.2011 r. II CSK 513/10 uznał, że zastosowanie skargi pauliańskiej do należności publicznoprawnych jest powszechnie akceptowalne w praktyce i z tej przyczyny odmówił przyjęcia skargi kasacyjnej do rozpoznania.
Ostatecznie taka interpretacja została potwierdzona także przez Trybunał Konstytucyjny w orzeczeniu z dnia 18 kwietnia 2018 r. (sprawa K 52/16). Pisałam o tym we wpisie na blogu Podatki w spółkach pt. Uważaj na skargę pauliańską przy zobowiązaniach podatkowych!
Jak się zatem okazuje, skarga pauliańska ma być „lekiem na całe zło” zarówno w zakresie zobowiązań cywilnoprawnych jak i zobowiązań podatkowych.
