Co to jest odpowiedzialność subsydiarna w spółce osobowej?

Odpowiedzialność subsydiarna – regulacja prawna

Generalnie w spółkach osobowych – inaczej niż w przypadku spółek kapitałowych, gdzie odpowiedzialność wspólników za zobowiązania samej spółki jest generalnie wyłączona – wspólnicy takich spółek nie są od takiej odpowiedzialności zwolnieni.

Przepis podstawowy w tym zakresie stanowi, że:

„§ 1. Wierzyciel spółki może prowadzić egzekucję z majątku wspólnika w przypadku, gdy egzekucja z majątku spółki okaże się bezskuteczna (subsydiarna odpowiedzialność wspólnika).

2. Przepis § 1 nie stanowi przeszkody do wniesienia powództwa przeciwko wspólnikowi, zanim egzekucja z majątku spółki okaże się bezskuteczna.

3. Subsydiarna odpowiedzialność wspólnika nie dotyczy zobowiązań powstałych przed wpisem do rejestru”. (art. 31 K.s.h.).

Co oznacza zatem „odpowiedzialność subsydiarna” wspólnika w spółce osobowej

Patrząc na ww. przepis ewentualna odpowiedzialność wspólnika spółki osobowej za jej zobowiązania względem podmiotów trzecich może mieć miejsce dopiero wtedy kiedy nie będzie możliwości ściągnięcia tych kwot z majątku samej spółki.

Wierzyciel spółki musi zatem najpierw skierować egzekucję do majątku spółki, a gdy ta nie doprowadzi do zaspokojenia jego długu, może skierować egzekucję do dowolnie wybranego wspólnika, do kilku z nich albo do wszystkich wspólników.

W tym ostatnim przypadku mamy do czynienia zatem z odpowiedzialnością solidarną. Znajduje to wyraz w przepisie art. 22 k.s.h. Z  przepisu tego wynika, że za zobowiązania spółki jawnej wspólnik odpowiada bez ograniczenia, całym swoim majątkiem, solidarnie z pozostałymi wspólnikami i ze spółką, właśnie w sposób subsydiarny.

Pocieszające jest zatem w tym wszystkim, że odpowiedzialność spółki za jej zobowiązania jest generalnie odpowiedzialnością pierwotną, ewentualna odpowiedzialność wspólników (solidarna) jest odpowiedzialnością w gruncie rzeczy wtórną. Wynika to w szczególności z faktu, ze jakkolwiek spółki osobowe nie mają odrębnej osobowości prawnej, to przecież mają własny majątek, mogą nabywać prawa i zaciągać zobowiązania. Logiczne jest zatem, aby to spółka swoim własnym majątkiem ponosiła odpowiedzialność finansową za zobowiązania, a dopiero w braku środków czy majątków – jej wspólnicy.

Gdzie występuje odpowiedzialność subsydiarna wspólników

Z mocy przepisów Kodeksu spółek handlowych, na zasadzie odniesień ustawowych, odpowiedzialność subsydiarna wspólników ma zastosowanie we wszystkich spółkach osobowych prawa handlowego. Zatem np. komplementariusz w spółce komandytowej czy partnerzy w spółce partnerskiej, gdzie przyjęto że będą ponosili odpowiedzialność tak jak wspólnicy spółki jawnej będą ponosili odpowiedzialność własnym majątkiem tylko jeśli egzekucja z majątku spółki okaże się bezskuteczna.

Czy można umownie zmienić zasady odpowiedzialności wspólników w spółce osobowej

Art. 34 K.s.h. wskazuje, że postanowienia umowne niezgodne z przepisami art. 31–33 K.s.h. nie wywołują skutków wobec osób trzecich tj. wobec wierzycieli. Natomiast nie jest wykluczona sytuacja, w której wspólnicy w stosunkach wewnętrznych tj. pomiędzy sobą ustalą inne zasady własnej odpowiedzialności. Można sobie tutaj wyobrazić ograniczenie kwotowe, czy też w zakresie konkretnej kategorii zobowiązań. Ale to już do innych rozważań.