Nieoprocentowana pożyczka pomiędzy osobami fizycznymi

Czym jest pożyczka? 

Pożyczka jest umową zawieraną ma mocy przepisów Kodeksu Cywilnego, który ją reguluje. Zgodnie z definicją ustawową: 

„Przez umowę pożyczki dający pożyczkę zobowiązuje się przenieść na własność biorącego określoną ilość pieniędzy albo rzeczy oznaczonych tylko co do gatunku, a biorący zobowiązuje się zwrócić tę samą ilość pieniędzy albo tę samą ilość rzeczy tego samego gatunku i tej samej jakości” (art. 720 Kodeksu Cywilnego). 

W przypadku pożyczki pieniężnej, zgodnie z konstrukcją kodeksową, obowiązek zwrotu dotyczy generalnie udzielonej kwoty pożyczki. Naturalne jest natomiast zastrzeganie określonego oprocentowania, stanowiącego w istocie wynagrodzenie za korzystanie z kapitału pożyczki. 

Oprocentowanie udzielonych pożyczek – przychód z nieodpłatnych świadczeń 

W stosunkach pomiędzy przedsiębiorcami lub w przypadku pożyczek udzielanych przez instytucje finansowe stosuje się zasadę zastrzegania oprocentowania. W tym wypadku odsetki powinny stanowić zwykłe wynagrodzenie dla pożyczkodawcy. Z kolei oprocentowanie należy ustalać na warunkach rynkowych. 

W przeciwnym razie – podmiot, który korzysta z pożyczonych pieniędzy bez zastrzeżonego wynagrodzenia w postaci odsetek, powinien się liczyć z powstaniem po jego stronie przychodu do opodatkowania odpowiadającego wartości niezapłaconych pożyczkodawcy odsetek. 

Dochodzi tutaj do powstania przychodu z tzw. nieodpłatnych świadczeń lub częściowo nieodpłatnych świadczeń. Zasady ustalania wartości ww. nieodpłatnych i częściowo nieodpłatnych świadczeń są regulowane w art. 12 ust. 5-6a Ustawy o CIT oraz art. 11 ust. 2-2b Ustawy o PIT. 

Nieoprocentowana pożyczka pomiędzy osobami fizycznymi 

Czy analogiczna zasada tj. powstanie przychodu z nieodpłatnych świadczeń w przypadku braku zastrzeżonego oprocentowania pojawia się także w przypadku umów pożyczek zawieranych przez osoby fizyczne – również niespokrewnione? 

Kwestią taką zajmował się Dyrektor KIS np. w interpretacji z dnia 27 września 2021 r. sygn.  0115-KDIT2.4011.486.2021.1.MD. 

W ww. przypadku umowa pożyczki została zawarta przez dwie osoby fizyczne, niespokrewnione ze sobą, a sama pożyczka nie była związana z prowadzoną działalnością gospodarczą. 

Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej przychylił się do stanowiska Wnioskodawcy o braku opodatkowania wskazując, że: 

„jeżeli strony w umowie pożyczki zastrzegły brak odpłatności w postaci odsetek, to fakt ten nie rodzi skutków podatkowych w postaci uzyskania przez pożyczkobiorcę nieodpłatnego świadczenia. W konsekwencji, na gruncie przepisów ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, otrzymanie nieoprocentowanej pożyczki jest obojętne podatkowo”. 

Nieoprocentowana pożyczka – inne interpretacje podatkowe 

Analogiczne tezy, tj. wskazujące na brak opodatkowania w przypadku nieoprocentowanej pożyczki pomiędzy osobami fizycznymi, można znaleźć także w innych indywidualnych interpretacjach podatkowych. Jedną z nich jest interpretacja indywidualna wydana dnia 14 lutego 2018 roku przez Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej o numerze 0112-KDIL3-2.4011.69.2018.1.DJ. W jej treści zagadnienie to zostało podsumowane w następujący sposób: 

„Biorąc pod uwagę kontekst prawny i faktyczny sprawy należy stwierdzić, że jeżeli strony umowy pożyczki ustaliły, że pożyczka zostanie udzielona bez jakiegokolwiek wynagrodzenia dla pożyczkodawcy za udostępnienie pożyczkobiorcy kapitału, to oznacza, że udzielona pożyczka ma charakter nieodpłatny. Skoro tak, to nieoprocentowana pożyczka, którą Wnioskodawca zaciągnął u ww. osoby fizycznej nie powoduje powstania po jego stronie przychodu z tytułu nieodpłatnego świadczenia, a tym samym Wnioskodawca nie jest zobowiązany do zapłaty podatku dochodowego od osób fizycznych.” 

Podobne stanowisko możemy odnaleźć w interpretacji indywidualnej wydanej przez Dyrektora Izby Skarbowej w Warszawie dnia 12 lipca 2016 roku (nr interpretacji indywidualnej IPPB2/4511-447/16-2/MK1), a także w interpretacji indywidualnej wydanej przez Dyrektora Izby Skarbowej w Bydgoszczy z dnia 27 listopada 2012 roku (nr interpretacji indywidualnej ITPB2/415-824a/12/RS). 

Wydaje się zatem, że na chwilę obecną można mówić o utrwalonej linii interpretacyjnej dopuszczającej nieoprocentowaną pożyczkę bez skutków podatkowych zawieraną przez osoby fizyczne. 

Stan prawny na dzień 26.05.2022 r.

Małgorzata Gach 

Estera Kukułka