Prawo podatkowe
[wpis gościnny] Klauzula unikania opodatkowania także dla osób fizycznych nieprowadzących działalności gospodarczej
Z dniem 15 lipca br. weszły w życie szeroko komentowane przepisy dotyczące klauzuli unikania opodatkowania.
Klauzula unikania opodatkowania – regulacja w Ordynacji Podatkowej
Zgodnie z wprowadzonym do Ordynacji podatkowej nowym art. 119a:
Czynność dokonana przede wszystkim w celu osiągnięcia korzyści podatkowej, sprzecznej w danych okolicznościach z przedmiotem i celem przepisu ustawy podatkowej, nie skutkuje osiągnięciem korzyści podatkowej, jeżeli sposób działania był sztuczny (unikanie opodatkowania).
Przepisy Ustawy generalnie mają mieć zastosowanie w tych przypadkach, jeśli te sztuczne działania przyniosą podatnikowi w efekcie korzyść w postaci obniżenia opodatkowania o kwotę przekraczającą 100 tysięcy złotych w skali roku.
Ustawa określa także co powinno się uznawać za sztuczny sposób działania:
Sposób działania uznaje się za sztuczny, jeżeli na podstawie istniejących okoliczności należy przyjąć, że nie zostałby zastosowany przez podmiot działający rozsądnie i kierujący się zgodnymi z prawem celami innymi niż osiągnięcie korzyści podatkowej sprzecznej z przedmiotem i celem przepisu ustawy podatkowej.
Przy ocenie, czy sposób działania był sztuczny, należy wziąć pod uwagę w szczególności występowanie:
- nieuzasadnionego dzielenia operacji lub
- angażowania podmiotów pośredniczących mimo braku uzasadnienia ekonomicznego lub gospodarczego, lub
- elementów prowadzących do uzyskania stanu identycznego lub zbliżonego do stanu istniejącego przed dokonaniem czynności, lub
- elementów wzajemnie się znoszących lub kompensujących, lub
- ryzyka ekonomicznego lub gospodarczego przewyższającego spodziewane korzyści inne niż podatkowe w takim stopniu, że należy uznać, że działający rozsądnie podmiot nie wybrałby tego sposobu działania”.
Gdyby zatem w wyniku postępowania organ podatkowy ustalił ową sztuczność działania, wówczas podatek powinien zostać ustalony tak, jakby owej sztucznej czynności nie było.
Klauzula unikania opodatkowania – kogo obejmuje
Zgodnie z wyrażanymi – także publicznie intencjami – klauzula unikania opodatkowania miała być wprowadzona w celu walki ze sztucznymi optymalizacjami podatkowymi realizowanymi głównie przez duże firmy czy korporacje.
Generalnie nie pojawił się wówczas wątek wykorzystania klauzuli do osób fizycznych, w szczególności nieprowadzących działalności gospodarczej. Trzeba przy tym wskazać, że rzeczywiście same przepisy Ordynacji podatkowej takiego rozdzielenia podmiotów nie wprowadzały.
Jednakże jakiś czas później wobec doniesień prasowych wskazujących na pierwsze stanowiska organów podatkowych (chodziło o darowizny pomiędzy najbliższymi członkami rodziny), została złożona od MF interpelacja poselska (nr 6833) dotycząca adresatów klauzuli unikania opodatkowania.
W odpowiedzi na interpelację poselską MF w osobie Sekretarza Stanu w MF – Wiesława Jańczyka – w dniu 8 listopada 2016 r. potwierdził niestety, że:
ustawodawca nie przewidział wyłączenia stosowania przepisów klauzulowych ze względu na poszczególne grupy podatników (np. podatnicy nieprowadzący działalności gospodarczej). Przewidziane zostały natomiast inne wyłączenia zastosowania klauzuli, w tym wyłączenie ze względu na wysokość uzyskanej korzyści podatkowej.
Innymi słowy obecnie także osoby fizyczne, nieprowadzące pozarolniczej działalności gospodarczej, także mogą być objęte klauzulą unikania opodatkowania.
Mogą być one zatem stroną określonych czynności prawnych, ale w każdym przypadku organy podatkowe będą miały prawo do oceny czy czynność dokonana została przede wszystkim w celu osiągnięcia korzyści podatkowej, sprzecznej w danych okolicznościach z przedmiotem i celem przepisu ustawy podatkowej.
Autor artykułu:
Joanna Mizińska
