Jednoosobowa spółka z ograniczoną odpowiedzialnością – odpowiedzialność za zaległości w opłacaniu składek ZUS (4)

Skąd mogą powstać zaległości w opłacaniu składek ZUS?

Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością ma osobowość prawną. Oznacza to, że z chwilą wpisu do Krajowego Rejestru Sądowego posiada zdolność prawną oraz zdolność do czynności prawnych.

Przykładowo może zatrudniać pracowników lub zleceniobiorców i jako płatnik zgłaszać ich do obowiązkowych ubezpieczeń ZUS oraz rozliczać i odprowadzać należne składki na ubezpieczenia społeczne (emerytalne, rentowe, wypadkowe, chorobowe), ubezpieczenie zdrowotne, Fundusz Pracy, Fundusz Solidarnościowy, Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych oraz  Fundusz Emerytur Pomostowych.

Jeżeli spółka nie wywiąże się z obowiązku składowego wobec organu rentowego,  wówczas powstanie zadłużenie od którego zostaną naliczone odsetki za zwłokę  oraz koszty postepowania egzekucyjnego.

Kto w spółce z ograniczoną odpowiedzialnością odpowiada za zaległe składki ZUS

Za zaległości z tytułu nieopłaconych składek na ubezpieczenia społeczne spółki z ograniczoną odpowiedzialnością odpowiada spółka, a  w przypadku bezskutecznej egzekucji z majątku spółki – subsydiarnie i solidarnie członkowie jej zarządu, którzy pełnili swoje funkcje w czasie, gdy minął  termin płatności składek.

Odpowiedzialność za zobowiązania składkowe spółki z o.o. wynika z art. 31 i 32 Ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych (ustawa systemowa), który w swojej treści odsyła do art. 116 Ordynacji podatkowej (O.p.). W przypadku zaległości wobec ZUS członkowie zarządu spółki z o.o. odpowiadają na tożsamych zasadach jak w przypadku odpowiedzialności za zaległości podatkowych.

Na temat odpowiedzialności za zobowiązania podatkowe w spółce z o.o. pisałyśmy w artykule:

Jednoosobowa spółka z ograniczoną odpowiedzialnością – odpowiedzialność za zaległości podatkowe (3)

W postępowaniu egzekucyjnym w sprawie zadłużenia za zobowiązania składkowe spółki z  ograniczoną odpowiedzialnością ZUS musi ustalić:

• czy nieuregulowane zobowiązania składkowe spółki z o.o. powstały, wtedy, kiedy dana osoba (w tym także np. jedyny wspólnik spółki z o.o.) pełniła obowiązki członka zarządu,
• całkowitą lub częściową bezskuteczność egzekucji z majątku spółki.

Są to tzw. przesłanki pozytywne (art. 116 § 1 O.p.).

Przykład z orzecznictwa:

 „W konsekwencji podjętych przez organ rentowy działań, (…) Zakład jedynie w nieznacznym stopniu uzyskał zaspokojenie egzekwowanej należności. Sąd pierwszej instancji podzielił stanowisko organu rentowego uznając, że egzekucja z majątku spółki jest bezskuteczna, gdyż egzekucja z tego majątku nie doprowadziła do zaspokojenia wierzycieli, nie jest możliwe uzyskanie w postępowaniu egzekucyjnym kwoty przewyższającej wydatki egzekucyjne, spółka nie prowadzi działalności gospodarczej, nie posiada żadnych środków finansowych na rachunkach bankowych, ani żadnych nieruchomości bądź ruchomości. W przedmiotowej sprawie ZUS wykazał zatem, że na dzień wydania decyzji orzekającej o odpowiedzialności M. K. wyczerpał środki prawne służące do wyegzekwowania świadczenia od (…) Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w Ł. i egzekucja z majątku tego dłużnika okazała się bezskuteczna” – wyrok Sądu Apelacyjnego w Łodzi z dnia 5 marca 2018 r. ( sygn.akt  III AUa 729/17)

ZUS natomiast nie bada tzw. przesłanek negatywnych (egzoneracyjnych), czyli tych które  zwalniają członka  zarządu od odpowiedzialności za powstałe zadłużenie.  Dzieje się tak dlatego, ponieważ „(…) ciężar wykazania którejkolwiek okoliczności uwalniającej od odpowiedzialności spoczywa na członku zarządu” [1].

ZUS wydaje decyzję administracyjną

Po udowodnieniu wystąpienia przesłanek pozytywnych ZUS na podstawie art. 108 § 1 O.p. wydaje  decyzję administracyjną. Z decyzji tej wynika, że członek/członkowie zarządu spółki z o.o. zostają obciążeni zobowiązaniami spółki z tytułu nieuregulowanych składek zusowskich.

W wyroku Sądu Najwyższego z dnia 3 grudnia 2013 r. I UK 213/13 czytamy:

„Odpowiedzialność członka zarządu powstaje więc tylko w razie niewykazania, że we właściwym czasie został zgłoszony wniosek o ogłoszenie upadłości lub wszczęto postępowanie układowe; niewykazania, że niezgłoszenie wniosku o ogłoszenie upadłości lub niewszczęcie postępowania układowego nastąpiło bez winy członka zarządu lub w wypadku niewskazania mienia spółki, z którego egzekucja jest możliwa”.

Ważne !

Uchwała Sądu Najwyższego z dnia 4 grudnia 2008 r. (sygn. akt II UZP 6/08:  „Przeniesienie odpowiedzialności za składki na członków zarządu spółki z ograniczoną odpowiedzialnością jest możliwe także po utracie bytu prawnego przez spółkę wskutek ukończenia postępowania upadłościowego i wykreślenia tego podmiotu z Krajowego Rejestru Sądowego (…)”.

Od  decyzji administracyjnej członek zarządu może odwołać się do sądu okręgowego

Od decyzji ZUS stwierdzającej odpowiedzialność za nieopłacone składki członek zarządu może wnieść odwołanie do właściwego sądu okręgowego.

Przykład z orzecznictwa:

„W ocenie Sądu Okręgowego (…) w okresie, gdy I. K. pełniła funkcję prezesa zarządu (…) sp. z o.o. w W., spółka ta nie regulowała swoich wymagalnych zobowiązań (choćby z tytułu składek na ubezpieczenia społeczne, ubezpieczenie zdrowotne, Fundusz Pracy i Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych) przez okres przekraczający trzy miesiące. Tym samym oczywiste jest, że zachodziły wówczas przesłanki do zgłoszenia wniosku o upadłość spółki, ewentualnie wszczęcie postępowania zapobiegającego ogłoszeniu upadłości. Jednocześnie w toku niniejszego postępowania I. K. w żaden sposób nie wykazała, aby niezgłoszenie wniosku o upadłość lub wszczęcie postępowania zapobiegającego ogłoszeniu upadłości, w czasie gdy pełniła ona funkcję prezesa spółki, nastąpiło bez jej winy” – wyrok Sądu Okręgowego w Częstochowie z dnia 16 kwietnia 2019 r. (sygn. akt  IV U 192/19).

Podsumujmy ….

Wspólnicy spółki z o.o. nie ponoszą odpowiedzialności za jej zobowiązania wobec ZUS. Natomiast jeżeli będą jednocześnie członkami zarządu spółki z o.o., wtedy w przypadku bezskuteczności egzekucji wobec spółki odpowiadają za zaległości z tytułu nieopłaconych składek na ubezpieczenia społeczne przez spółkę. Tak będzie wtedy, gdy nie udowodnią jednej z 3 przesłanek  które wyłączają ich odpowiedzialność (art. 116  §1 O.p.).

„Ustawodawca w żaden sposób nie różnicuje w art. 116 § 2 O.p. odpowiedzialności tych członków zarządu, którzy w rzeczywistości zajmują się sprawami osoby prawnej i tych, którzy zajmują bierną postawę. (…) Ponadto jest oczywiste, że sprawowanie funkcji członka zarządu nie może być przymusowe. Jak z tego wynika, bierna postawa prawidłowo powołanego członka zarządu może mieć dla niego tylko negatywne konsekwencje” [2] .

Istnieje  także instytucja przedawnienia. Na podstawie art. 24 ust. 5d ustawy systemowej przedawnienie należności z tytułu składek wynikających z decyzji o odpowiedzialności osoby trzeciej lub następcy prawnego następuje po upływie 5 lat, licząc od końca roku kalendarzowego, w którym decyzja została wydana.

Podstawa prawna:

Art. 24 ust. 5d, art. 31-32 Ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (t.j. Dz.U.2021.423)

Art. 108 § 1, art. 116 Ordynacji podatkowej ( t.j. Dz.U.2020.1325)

Objaśnienie:

[1] Tak wynika z tezy wyroku  Naczelnego Sądu Administracyjnego oz. w Bydgoszczy z dnia 6 marca 2003 r. (sygn. akt SA/Bd 85/03).

[2] Wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gliwicach z dnia 5 marca 2015 r. (sygn. akt  I SA/Gl 780/14)

Stan prawny na dzień 26 sierpnia 2021 roku

Małgorzata Gach

Wanda Książek