Fundacja rodzinna 2025: Majątek fundacji rodzinnej – wybrane zagadnienia (1)

Image by master1305 on Freepik

Przypomnijmy

Fundacja rodzinna jest to nowa instytucja prawna wprowadzona przez Ustawę z dnia 26 stycznia 2023 r. o fundacji rodzinnej ( dalej u.f.r.).

W świetle art. 2 ust. 1 u.f.r. fundacja rodzinna jest utworzona przez fundatora/fundatorów w celu gromadzenia mienia, zarządzania nim oraz spełniania świadczeń na rzecz beneficjentów. Może zostać powołana w akcie założycielskim przez jednego lub kilku fundatorów lub testamencie przez jednego fundatora (art. 11 u.f.r. ) Cel fundacji rodzinnej określa jej statut.

Pisałyśmy o tym w artykule: Fundacja rodzinna 2025 :  Filary fundacji – najważniejsze informacje

Fundacja rodzinna musi posiadać swój majątek

W celu realizacji świadczeń dla beneficjentów fundacja rodzinna musi posiadać swój majątek, „(-) który następnie będzie kumulowany, pomnażany i dystrybuowany pomiędzy beneficjentów zgodnie z postanowieniami statutu” – [1].

Majątkiem fundacji będzie mienie  tj. własność oraz inne prawa majątkowe [2] pochodzące m.in. z :

• wniesienia do fundacji przez fundatora mienia na pokrycie funduszu założycielskiego (art. 17 u.f.r.),
• późniejszych darowizn mienia na rzecz fundacji ( art. 28 ust. 2 u.f.r.).
• prawnie ograniczonej działalności gospodarczej prowadzonej przez fundację ( art. 5 ust. 1 u.f.r.).

Na realizację celów fundacji rodzinnej fundusz założycielski pokrywa fundator. Wnosi on mienie o wartości określonej w statucie, nie niższej niż 100 000 zł. Należy podkreślić, że fundacja rodzinna nie może zwracać fundatorowi mienia wniesionego na pokrycie funduszu założycielskiego ani w całości, ani w części, chyba że ustawa stanowi inaczej (art. 20 u.f.r.).

A jak jest kilku fundatorów – co wtedy?

W świetle art. 14 ust. 1 u.f.r.:

„(-) jeżeli fundacja rodzinna ma więcej niż jednego fundatora, wykonują oni prawa i obowiązki fundatora wspólnie, chyba że statut stanowi inaczej. Skoro w przypadku wystąpienia wielu fundatorów zasadą jest, iż wykonują oni obowiązki fundatora (ponownie liczba pojedyncza) wspólnie, a jednym z obowiązków fundatora jest wniesienie mienia na poczet funduszu założycielskiego o wartości nie niższej niż 100 000 zł, to w przypadku wielu fundatorów będą oni obowiązani łącznie do pokrycia funduszu założycielskiego (co też prowadzi ostatecznie do wniosku, że wystarczy, iż tylko jeden z nich wniesie mienie o wartości nie niższej niż 100 000 zł)” [3] .

Co może stanowić fundusz założycielski fundacji rodzinnej?

W ustawie o fundacji rodzinnej prawodawca nie podaje jakiego rodzaju mienie fundator lub fundatorzy mogą wnieść do fundacji w celu pokrycia jej funduszu założycielskiego.

W piśmiennictwie  wyjaśniono:

 „Mieniem, w które fundator może wyposażyć fundację, mogą być:

1) prawa rzeczowe – np. własność ruchomości, w tym dzieła sztuki, nieruchomości, w tym nieruchomości rolne, gospodarstwo rolne, użytkowanie wieczyste, udział we współwłasności, przedsiębiorstwo lub jego zorganizowana część;

Advertisement

2) prawa obligacyjne – np. udziały lub akcje spółek kapitałowych, ogół praw i obowiązków wspólnika spółki osobowej, wierzytelności wspólnika wobec innego podmiotu, papiery wartościowe;

3) prawa majątkowe na dobrach niematerialnych – prawa z zakresu własności przemysłowej i intelektualnej, tj. prawo ochronne na znak towarowy, prawo ochronne na wzór użytkowy, patent na wynalazek, prawa z rejestracji wzoru przemysłowego, prawo z rejestracji na oznaczenie geograficzne, prawo z rejestracji topografii układu scalonego” – tak  Chałat. A. , Rozdział 2. Majątek fundacji rodzinnej [w:] Mariański A. (red.), Fundacja rodzinna aspekty prawne i podatkowe, Warszawa 2023, str. 46 – 47 .

Ważne!

Do fundacji rodzinnej może być wnoszona także waluta obca. Jej wartość przelicza się na złote według kursu średniego tej waluty ogłaszanego przez Narodowy Bank Polski z ostatniego dnia roboczego poprzedzającego dzień wniesienia mienia ( art. 19 ust. 2 u.f.r.).

Kiedy i jaki sposób należy wnieść fundusz założycielski do fundacji rodzinnej?

Jeżeli fundacja rodzinna została ustanowiona w akcie założycielskim, wtedy fundusz założycielski należy wnieść do fundacji rodzinnej przed wpisaniem jej do rejestru fundacji rodzinnych. W przypadku, gdy fundacja rodzinna została ustanowiona w testamencie, wówczas   fundusz założycielski musi zostać wniesiony w terminie 2 lat od zarejestrowania fundacji (art. 21 pkt 5 u.f.r.)

Zgodnie z art. 114 ust. 4 pkt 3 u.f.r. do zgłoszenia fundacji rodzinnej do rejestru dołącza się również oświadczenie fundatora o wniesieniu mienia na pokrycie funduszu założycielskiego w kwocie określonej w statucie. Najlepszym rozwiązaniem jest pokrycie funduszu założycielskiego w ustawowo określonej wartości pieniężnej.

Jak wskazuje piśmiennictwo:

„Sposób wniesienia funduszu założycielskiego do fundacji rodzinnej różni się w zależności od rodzaju mienia przeznaczonego na jego pokrycie. Wniesienie środków pieniężnych następuje poprzez wydanie fundacji rodzinnej (w organizacji, jeżeli mamy do czynienia z fundacją rodzinną tworzoną w akcie założycielskim) określonej kwoty pieniężnej, może to nastąpić w drodze przelewu bankowego, przekazu pocztowego czy też każdej innej formie skutkującej tym, że do majątku fundacji rodzinnej wejdzie określona kwota pieniędzy” [4].

O co w tym wszystkim chodzi?

Z art. 23 ust. 1 u.f.r. wynika, że z chwilą sporządzenia aktu założycielskiego albo ogłoszenia testamentu powstaje fundacja rodzinna w organizacji. Fundacja rodzinna w organizacji może podejmować czynności takie, jakby już była wpisana do rejestru. Może też posiadać rachunek bankowy dla fundacji rodzinnej w organizacji – także do wpłaty tych pierwszych 100.000 zł.

Fundator może również potwierdzić na piśmie odbiór 100.000 zł w gotówce składając oświadczenie, że niniejsza kwota została wpłacona do kasy fundacji rodzinnej.

Przykładowy wzór:

Oświadczenie fundatora o wniesieniu mienia na pokrycie funduszu założycielskiego

Jako fundator Fundacji Rodzinnej XYZ  oświadczam, że mienie na pokrycie funduszu założycielskiego tej Fundacji w wysokości. 100.000 zł zostało wpłacone w całości gotówką do kasy Fundacji.

………………….. ( własnoręczny i czytelny podpis fundatora )

W przypadku, gdy fundacja rodzinna zostanie  już zarejestrowana, wtedy można założyć dla niej rachunek bankowy i wpłacić powyższą kwotę.

W kolejnym artykule napiszemy w jaki sposób określa się wartość majątku wnoszonego do fundacji rodzinnej oraz o powstałych skutkach podatkowych.

Podstawa prawna:

Art.  2 ust. 1, art. 11, art. 14 ust. 1, art.17, art. 19 ust. 2, art. 20,  art. 21 pkt 5, art. 23,  art. 114 ust. 4 pkt 3 Ustawy z dnia 26 stycznia 2023 r. o fundacji rodzinnej (Dz.U. z 2023 r. poz. 326)

Objaśnienie:

[1] Grabowski P., Leszczyk D. (red.), Ustawa o fundacji rodzinnej. Komentarz, Wyd. 1, Warszawa 2023 [w:] komentarzu do art. 17 ustawy, publ. Legalis.  

[2] Art. 44 Kodeksu cywilnego  (t.j. Dz.U.2024.1061).

[3] Białas M., Szot P., Fundacja rodzinna. Ujęcie prawne, podatkowe i bilansowe. Wyd. 1, Warszawa 2025, publ. Legalis.

[4]  Grabowski P., Leszczyk D. (red.), Ustawa o fundacji rodzinnej. Komentarz, Wyd. 1 , Warszawa 2023 [w:] komentarzu do art. 21 ustawy, publ. Legalis.

Stan prawny na dzień 5 marca 2025 roku

Małgorzata Gach, Wanda Książek