Prawo spółek
Skutki podatkowe połączenia spółek – sióstr
Przepisy Kodeksu spółek handlowych przewidują generalnie dwie metody łączenia spółek tj. połączenia przez przejęcie (fuzja per incorporationem) oraz fuzję przez utworzenie nowej spółki (fuzja per unionem). W ramach tego pierwszego rodzaju połączenia tj. połączenia przez przejęcie niekiedy dochodzi do połączenia spółek-sióstr. Jakie są skutki podatkowe takiego połączenia?
Obraz Ralph z Pixabay
Połączenie przez przejęcie – regulacja prawna
Zgodnie z art. 492 § 1 pkt. 1) Kodeksu spółek handlowych (K.s.h.):
„Połączenie może być dokonane: 1) przez przeniesienie całego majątku spółki (przejmowanej) na inną spółkę (przejmującą) za udziały lub akcje, które spółka przejmująca przyznaje wspólnikom spółki przejmowanej (łączenie się przez przejęcie)”.
Jak zatem wynika z powyższego przepisu połączenie spółek przez przejęcie polega na tym, że spółka przejmująca przejmuje majątek spółki przejmowanej i za ten majątek co do zasady wydaje nowe udziały/akcje we własnym kapitale zakładowym dla wspólników spółki przejmowanej.
Są jednak także przypadki połączeń, które nie wiążą się z wydaniem nowych udziałów lub akcji dla wspólników spółki przejmującej. Najczęstszym przypadkiem jest połączenie spółki-matki oraz spółki-córki tj. połączenie w układzie w którym spółka dominująca przejmuje swoją spółkę zależną, w której posiada 100% udziałów.
Połączenie przez przejęcie spółek – sióstr
Obok tego od niedawna tj. od 15 września 2023 r. możliwe jest także bezudziałowe połączenie spółek-sióstr.
Przepis, który daje taką możliwość to art. 5151 § 1 K.s.h.:
„Połączenie może być przeprowadzone bez przyznania udziałów albo akcji spółki przejmującej w przypadku, gdy jeden wspólnik posiada bezpośrednio lub pośrednio wszystkie udziały lub akcje w łączących się spółkach albo wspólnicy łączących się spółek posiadają udziały lub akcje w tej samej proporcji we wszystkich łączących się spółkach”.
Najprostszym zatem przykładem takiego połączenia jest połączenie spółki A i spółki B w układzie w którym obie te spółki mają tego samego właściciela.
Zgodnie z powyższym przepisem połączenie spółek w takim układzie nie będzie się zatem wiązać z wydaniem nowych akcji w kapitale zakładowym spółki A, co znacznie przynajmniej pod kątem przepisów Kodeksu spółek handlowych uprości całą procedurę połączeniową.
Połączenie spółek – jakie skutki po stronie spółki przejmującej – uwagi ogólne
Na skutek nowelizacji przepisów ustaw o podatkach dochodowych od 1 stycznia 2022 r. przepisy dotyczące opodatkowania fuzji uległy znaczonym zmianom. Redakcja tych przepisów pozostaje bardzo skomplikowana i budzi nadal szereg wątpliwości interpretacyjnych.
W pierwszym rzędzie wskazać trzeba, że przepisy Ustawy z dnia 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych (tekst jedn. Dz. U z 2025 r poz. 278 – dalej „Ustawa o CIT”), wskazują, że opodatkowanie po stronie spółki przejmującej wywodzić można z kilku przepisów Ustawy o CIT.
Chodzi w tym względzie o art. 12 ust. 1 pkt. 8ba- 8f) Ustawy o CIT.
Zgodnie z ww. przepisami przychodem podatkowym po stronie spółki przejmującej może być także:
„8ba) ustalona na dzień poprzedzający dzień łączenia lub podziału wartość emisyjna udziałów (akcji) spółki przejmującej lub nowo zawiązanej przydzielonych wspólnikowi spółki przejmowanej lub dzielonej w następstwie łączenia lub podziału podmiotów, z zastrzeżeniem pkt 8b;
8c) ustalona na dzień poprzedzający dzień łączenia lub podziału wartość rynkowa majątku podmiotu przejmowanego lub dzielonego otrzymanego przez spółkę przejmującą lub nowo zawiązaną w części przewyższającej wartość przyjętą dla celów podatkowych składników tego majątku, nie wyższą od wartości rynkowej tych składników;
8d) ustalona na dzień poprzedzający dzień łączenia lub podziału wartość rynkowa majątku podmiotu przejmowanego lub dzielonego otrzymanego przez spółkę przejmującą lub nowo zawiązaną w części przewyższającej wartość emisyjną udziałów (akcji) przydzielonych udziałowcom (akcjonariuszom) spółek łączonych lub spółki dzielonej”, (…)
8f) ustalona, w części odpowiadającej udziałowi spółki przejmującej w kapitale zakładowym spółki przejmowanej lub dzielonej, na dzień poprzedzający dzień łączenia lub podziału, wartość rynkowa majątku podmiotu przejmowanego lub dzielonego otrzymanego przez spółkę przejmującą ponad cenę nabycia udziałów (akcji) tej spółki w podmiocie przejmowanym – w przypadku gdy spółka przejmująca posiada w kapitale zakładowym spółki przejmowanej lub dzielonej taki udział”.
Z kolei dalsze przepisy ustawy wskazują na sytuacje, w których ww. przychód się nie pojawia:
Art. 12 ust. 4 pkt. 3e i 3f Ustawy o CIT stanowi, że do przychodów nie zalicza się:
„3e) w przypadku, o którym mowa w ust. 1 pkt 8c, wartości tych składników majątku podmiotu przejmowanego lub dzielonego otrzymanego przez spółkę przejmującą lub nowo zawiązaną w drodze łączenia lub podziału podmiotów, które:
a) spółka przejmująca przyjęła dla celów podatkowych w wartości wynikającej z ksiąg podatkowych podmiotu przejmowanego lub dzielonego oraz
b) spółka przejmująca przypisała do działalności prowadzonej na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, w tym za pośrednictwem zagranicznego zakładu;
3f) wartości majątku spółki przejmowanej lub dzielonej, odpowiadającej procentowemu udziałowi spółki przejmującej w kapitale zakładowym spółki przejmowanej lub dzielonej, określonemu na ostatni dzień poprzedzający dzień łączenia lub podziału, otrzymanego przez spółkę przejmującą posiadającą w kapitale zakładowym spółki przejmowanej lub dzielonej udział w wysokości nie mniejszej niż 10%”.
Już sama redakcja ww. przepisów rodzi trudności interpretacyjne zważywszy, że jedna operacja gospodarcza może być oceniana z punktów widzenia czterech różnych przepisów prawa.
Część z powyższych regulacji dotyczy połączeń spółek w ramach których dochodzi do podwyższenia kapitału zakładowego spółki przejmującej i wydawane są nowe akcje/udziały dla wspólników spółki przejmowanej.
Połączenie przez przejęcie spółki-matki i spółki-córki
W zakresie natomiast połączeń bezudziałowych tj. takich gdzie takie nowe akcje/udziały nie są wydawane, istnieje utrwalona linia interpretacyjna ale dotycząca stricte połączenia spółki-matki oraz zależnej od niej w 100% spółki-córki.
Tego typu połączenia pozostają neutralne podatkowo o ile w uproszczeniu są przeprowadzane z uzasadnionych przyczyn ekonomicznych, oraz w szczególności spółka przejmująca ujmie majątek spółki przejmowanej w swoich księgach w takiej samej wartości, w jakiej majątek ten wykazany był w księgach spółki przejmowanej, oraz przejęty majątek ten zostanie przypisany do działalności spółki przejmującej na terenie RP.
Zgodnie z linią interpretacyjną Dyrektora KIS do tego typu połączenia nie stosuje się art. 12 ust. 1 pkt 8d ustawy o CIT, ponieważ nie dochodzi do wydania nowych udziałów lub akcji.
Dla przypomnienia zgodnie z treścią ww. przepisu w przypadku połączenia przez przejęcie po stronie spółki przejmującej powstaje przychód podatkowy odpowiadający:
„wartości rynkowej majątku podmiotu przejmowanego lub dzielonego otrzymanego przez spółkę przejmującą lub nowo zawiązaną w części przewyższającej wartość emisyjną udziałów (akcji) przydzielonych udziałowcom (akcjonariuszom) spółek łączonych lub spółki dzielonej”.
W konsekwencji co do zasady połączenie spółki-matki i spółki-córki może pozostawać czynnością neutralną podatkowo.
Potwierdza to szereg interpretacji podatkowych np. interpretacja Dyrektora KIS z dnia 23 stycznia 2025 r. sygn. 0111-KDIB1-1.4010.712.2024.1.SH., czy z dnia 20 grudnia 2024 r. sygn. 0111-KDIB1-1.4010.558.2024.2.AND.
W kolejnej części artykułu będzie mowa o podejściu organu interpretacyjnego do połączenia spółek-sióstr.
Stan prawny na 4 lipca 2025 r.
Małgorzata Gach, radca prawny i doradca podatkowy w Kancelarii Radcy Prawnego Małgorzata Gach
