TK: „O prowadzeniu działalności gospodarczej przesądzają (-) obiektywne i zewnętrzne jej przejawy, a nie przekonanie podatnika”

Przypomnijmy

Zgodnie z art. 5a pkt 6 ustawy o PIT działalność  gospodarcza powinna być prowadzona „we własnym imieniu bez względu na jej rezultat, w sposób zorganizowany i ciągły (…)”.

W interpretacji indywidualnej (sygn. 0113-KDIPT2-2.4011.736.2021.2.SR) z dnia 21 października 2021 r. Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej wyjaśnił:

„Sprzedaż majątku własnego nie jest działaniem tworzącym przesłanki wskazujące na zamiar wykonywania czynności w sposób częstotliwy i zorganizowany, polega jedynie na wykorzystaniu posiadanych składników majątku osobistego w sposób pozwalający na korzystne ich upłynnienie.

Również fakt, że sprzedaż przedmiotów z prywatnego majątku osoby fizycznej nie nastąpi jednorazowo, lecz będzie to kilka transakcji, samo z siebie nie przesądza, że stanowią one działalność gospodarczą w rozumieniu ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, (-)”.

Czego dotyczyła wniesiona skarga konstytucyjna?

Skarga konstytucyjna została wniesiona w związku z następującym stanem faktycznym:

Skarżący, wspólnie z żoną, nabył w styczniu 1999 r. gospodarstwo rolne. W kwietniu 2007 r., w wyniku częściowego podziału majątku dorobkowego małżonków stał się wyłącznym właścicielem kilku nieruchomości .Po upływie 9 lat od nabycia, zaczął powoli sprzedawać wydzielane części nieruchomości.

Skarżący wskazał trzy odrębne postępowania, na skutek których doszło do naruszenia jego praw i wolności:

• decyzją z czerwca 2015 r. Dyrektor Urzędu Kontroli Skarbowej (UKS) określił zobowiązanie podatkowe w podatku dochodowym od osób fizycznych za 2009 r.,
• decyzją z października 2016 r. Dyrektor UKS określił zobowiązanie podatkowe w podatku dochodowym od osób fizycznych za 2010 rok,
• trzema decyzjami z października 2016 r., Dyrektor UKS określił zobowiązanie podatkowe w podatku dochodowym od osób fizycznych odpowiednio za rok 2011, 2012 oraz 2013.

Od niniejszych decyzji podatnik wielokrotnie  się odwoływał . Wszystkie skargi kasacyjne dotyczące tych decyzji Naczelny Sąd Administracyjny oddalił.

W skardze konstytucyjnej:

„Skarżący wskazuje, że został obciążony ww. podatkiem w wyniku rozszerzającej wykładni niejednoznacznych i niedookreślonych przepisów, w sytuacji zwykłego wykonywania prawa własności, niepodlegającego opodatkowaniu. (…) Skarżący podkreśla, że przyczyną niekonstytucyjności wskazanych w petitum skargi konstytucyjnej przepisów nie jest rozbieżność orzecznicza, ponieważ ta jest jedynie konsekwencją braku dostatecznej określoności definicji »działalności gospodarczej« [1]”.

Co orzekł Trybunał Konstytucyjny?

Trybunał Konstytucyjny wydał wyrok (sygn. akt SK 20/19)o następującej treści:

„Art. 5a pkt 6 w związku z art. 10 ust. 1 pkt 3 i pkt 8 lit. a ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz. U. z 2021 r. poz. 1128, ze zm.) jest zgodny z art. 84 w związku z art. 217 w związku z art. 64 ust. 3 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej”.

Czy osoby fizyczne , sprzedając działki nabyte przykładowo w drodze spadku czy darowizny – sprzedadzą go jako osoby fizyczne, czy jako przedsiębiorcy?

W Komunikacie wydanym po ogłoszeniu wyroku Trybunał wskazał , że:

„nie jest możliwe określenie relacji między źródłem przychodu w postaci pozarolniczej działalności gospodarczej a źródłem w postaci odpłatnego zbycia nieruchomości niebędącego wykonywaniem działalności gospodarczej.

(…) O prowadzeniu działalności gospodarczej przesądzają zatem obiektywne i zewnętrzne jej przejawy, a nie przekonanie podatnika. W każdym przypadku respektowana winna być zasada in dubio pro tributario, nakazująca rozstrzygać niedające się usunąć wątpliwości co do treści przepisów prawa podatkowego na korzyść podatnika. Każda zatem transakcja związana ze sprzedażą nieruchomości powinna być rozpatrywana indywidualnie, z uwzględnieniem całokształtu okoliczności z nią związanych, w tym czynności podjętych przez sprzedającego przed dokonaną sprzedażą [2]”.

Przeczytaj także: Zasada in dubio pro tributario – stanowisko NSA

Podsumujmy

Powyższy wyrok jest niekorzystny dla podatników. Urząd skarbowy może zakwalifikować  sprzedaż nieruchomości przez osobę fizyczną jako wykonywanie działalności gospodarczej. W przypadku, gdy podatnik zostanie uznany za przedsiębiorcę, wtedy musi zapłacić PIT i czasami VAT. Nie ma bowiem żadnej konkretnej regulacji prawnej w zakresie ustalenia warunków , kiedy sprzedaż prywatnych nieruchomości przez osoby fizyczne będzie stanowiła działalność gospodarcza, a kiedy nią nie będzie. Na pewno wiele spraw podatników w sporze ze skarbówką znajdzie swój finał w sądzie.

Wyrok Trybunału  Konstytucyjnego , sygn. akt SK 20/19 został opublikowany w Dzienniku Ustaw z 2022 r. pod pozycją  1564.

Źródło: Trybunał Konstytucyjny, Wyrok Trybunału Konstytucyjnego, sygn. akt SK 20/19

Objaśnienie:

[1] Trybunał Konstytucyjny, Komunikat przed wydaniem wyroku (dostęp w dniu 28 lipca 2022 r.)

[2] Trybunał Konstytucyjny, Komunikat po wydaniu wyroku (dostęp w dniu 28 lipca 2022 r.)

Stan prawny na dzień 5 sierpnia 2022 roku

Małgorzata Gach

Wanda Książek