Dyrektywa Omnibus: Będą zmiany w ustawie o prawach konsumenta 2022 (1)

Przypomnijmy

Polska jako państwo należące do Unii Europejskiej (UE) ma obowiązek wprowadzać do prawa wewnętrznego dyrektywy wydawane przez Parlament Europejski i Radę UE. Dyrektywa jest aktem prawnym, który zobowiązuje państwa unijne do wprowadzenia w ustawach krajowych regulacji prawnych zgodnych z jej treścią.

Rozpoczęły się prace legislacyjne w Sejmie

Aktualnie w Sejmie  trwają  prace legislacyjne nad  projektem nowelizacji ustawy o prawach konsumenta oraz niektórych innych ustaw. Dostosowuje ona do prawa polskiego tzw. dyrektywę Omnibus t.j. dyrektywę Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2019/2161 [1]. „Podstawowym problemem rozwiązywanym w ramach implementacji dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2019/2161 jest wzmocnienie skuteczności obowiązujących przepisów konsumenckich oraz unowocześnienie i ulepszenie niektórych instrumentów ochrony interesów konsumentów w kontekście dynamicznie postępującej cyfryzacji gospodarki” –  czytamy w uzasadnieniu projektu ustawy nowelizującej [2].

Zmiany będą dotyczyć m.in. :

• przedsiębiorców prowadzących sprzedaż stacjonarną oraz na odległość (e-sklep) elektroniczną.
• internetowych platform handlowych t.j. takich, które umożliwiają zakup towaru pochodzącego  od różnych firm  (np. Amazon, Allegro, AliExpress).

Poznajmy jakie istotne nadchodzące zmiany wprowadza dyrektywa unijna w ustawie o prawach konsumenta 2022.

Jakie ustawy konsumenckie zostaną nowelizowane?

Poprzez implementację tzw. dyrektywy Omnibus zostaną wprowadzone zmiany w:

• ustawie z dnia 30 maja 2014 r. o prawach konsumenta (t.j. Dz.U. z 2020 r. poz. 287, z późn. zm.),
• ustawie z dnia 20 maja 1971 r. – Kodeks wykroczeń (t.j. Dz. U. z 2021 r. poz. 2008),
• ustawie z dnia 16 lutego 2007 r. o ochronie konkurencji i konsumentów (t.j. Dz.U. z 2021 r. poz. 275),
• ustawie z dnia 23 sierpnia 2007 r. o przeciwdziałaniu nieuczciwym praktykom rynkowym (Dz.U. z 2017 r. poz. 2070, z późn. zm.),
• ustawie z dnia 9 maja 2014 r. o informowaniu o cenach towarów i usług (t.j. Dz. U. z 2019 r. poz. 178).

Co zmienia dyrektywa Omnibus w projekcie ustawy o prawach konsumenta?

W ustawie z dnia 30 maja 2014 r. o prawach konsumenta (upk) projektodawca zamieszcza:

„przepisy mające na celu zapewnienie konsumentom większej przejrzystości w przypadku umów zawieranych on-line. (…)  Do obowiązujących regulacji wprowadzono (…) dodatkowe zmiany konieczne do eliminacji niekorzystnych praktyk rynkowych dla konsumentów zawierających umowy poza lokalem przedsiębiorstwa” [2].

Według planowanych zmian w upk wdrażana dyrektywa Omnibus w szczególności:

• uściśla zasady korzystania z internetowych platform handlowych,
• ustanawia dodatkowe obowiązki informacyjne przedsiębiorcy względem konsumenta,
• dokonuje zmian w prawie odstąpienia od umowy.

Nowe obowiązki informacyjne dostawców internetowych platform handlowych oraz sprzedawców

Przedsiębiorcy oferujący swoje produkty i usługi za pośrednictwem internetowych platform handlowych (online marketplace) oraz współpracujące z nimi firmy będą musiały wdrożyć nowe zasady sprzedaży. W tym celu:

1. podano definicję internetowej platformy handlowej oraz dostawcy internetowej platformy handlowej.

Zgodnie  z nowym art. 2 pkt 8  upk internetowa platforma handlowa stanowi:

„usługę korzystającą z oprogramowania, w tym ze strony internetowej, z części strony internetowej lub aplikacji, obsługiwanego przez przedsiębiorcę lub w jego imieniu, w ramach której umożliwia się:

a) konsumentom zawieranie z innymi przedsiębiorcami umów na odległość lub

b) osobom fizycznym niebędącym przedsiębiorcami zawieranie umów na odległość z innymi osobami fizycznymi niebędącymi przedsiębiorcami”.

Natomiast z art. 2 pkt 9  upk dostawca internetowej platformy handlowej to:

„przedsiębiorca, który obsługuje internetową platformę handlową, dostarcza podmiotom, o którym mowa w pkt 8, internetową platformę handlową lub umożliwia korzystanie z tej platformy”.

2. poprzez dodanie do upk art.12a określono obowiązki informacyjne dostawców internetowych platform handlowych w przypadku umów zawartych za jej pośrednictwem.

 „Art. 12a. Najpóźniej w chwili wyrażenia przez konsumenta woli związania się umową na odległość dostawca internetowej platformy handlowej ma obowiązek poinformować konsumenta, w sposób jasny i zrozumiały oraz odpowiedni do użytego środka porozumiewania się na odległość, o:

1) głównych parametrach (…) decydujących o plasowaniu ofert (…) przedstawionych konsumentowi w wyniku wyszukiwania, o którym mowa w art. 2 pkt 11 ustawy z dnia 23 sierpnia 2007 r. o przeciwdziałaniu nieuczciwym praktykom rynkowym, oraz względnym znaczeniu tych parametrów w porównaniu z innymi parametrami;

2) tym, czy osoba trzecia oferująca towary, usługi lub treści cyfrowe na internetowej platformie handlowej jest przedsiębiorcą – na podstawie oświadczenia tej osoby złożonego dostawcy internetowej platformy handlowej;

3) niestosowaniu przepisów dotyczących konsumentów do umowy zawieranej na internetowej platformie handlowej, jeżeli stroną tej umowy oferującą towary, usługi lub treści cyfrowe nie jest przedsiębiorca;

4) podziale obowiązków związanych z umową, która jest zawierana przez konsumenta na internetowej platformie handlowej, pomiędzy osobę trzecią oferującą towary, usługi lub treści cyfrowe a dostawcę internetowej platformy handlowej.”

Advertisement

Wymóg podany w art. 12a pkt 4 projektu:

„będzie miał zastosowanie tylko w przypadku, gdy obowiązki wobec konsumentów są dzielone miedzy dostawcę internetowej platformy handlowej a osobę trzecią oferującą towary, usługi lub treści cyfrowe. Przykładowo dostawca platformy handlowej może być odpowiedzialny za dostarczenie towaru, a osoba trzecia będzie odpowiedzialna za zgodność świadczenia z umową. Gdy dostawca platformy internetowej handlowej przejmuje odpowiedzialność za przestrzeganie niektórych praw konsumentów wynikających z umowy (np. prawo do odstąpienia, dostawa), wówczas powinien określić szczegółowo zakres swoich zobowiązań” [3].

Czym jest plasowanie ?

W świetle dodanego do art. 2 pkt 11 ustawy o przeciwdziałaniu nieuczciwym praktykom rynkowym „plasowanie  (…) to przyznawanie określonej widoczności produktom lub wagi nadawanej wynikom wyszukiwania przez przedsiębiorców, którzy udostępniają funkcję wyszukiwania internetowego w formie, w jakiej zostało przedstawione, zorganizowane lub przekazane niezależnie od wykorzystanych środków technologicznych”.

W uproszczeniu „plasowanie” oznacza tzw. pozycjonowanie danego produktu. W uzasadnieniu projektu ustawy nowelizującej podano, że:

„Przedsiębiorcy nie muszą ujawniać szczegółowego funkcjonowania ich mechanizmów plasowania, w tym algorytmów, tylko ogólny opis głównych parametrów decydujących o plasowaniu, (…)” [4].

Dodatkowe obowiązki informacyjne przedsiębiorcy wobec konsumenta

 Projekt ustawy o prawach konsumenta wprowadza dodatkowe obowiązki informacyjne przedsiębiorcy wobec konsumenta. Należy do nich w szczególności:

1. Indywidualne dostosowanie ceny

W art. 12 pkt 5a upk został dodany nowy obowiązek informacyjny przedsiębiorcy  –  polegający na „indywidualnym dostosowaniu ceny na podstawie zautomatyzowanego podejmowania decyzji, jeżeli przedsiębiorca takie stosuje”.

 „Przedsiębiorcy mogą indywidualnie dostosowywać cenę swoich ofert do konkretnych konsumentów lub konkretnych kategorii konsumentów w oparciu o zautomatyzowane podejmowanie decyzji i profilowanie zachowań konsumentów pozwalające przedsiębiorcom ocenić siłę nabywczą konsumentów”- podkreśla projektodawca [5].

 

2. Wymóg informacyjny dotyczący towarów z elementami cyfrowymi, treści cyfrowych lub usług cyfrowych

W projekcie ustawy nowelizującej rozszerzony został obowiązek informowania konsumentów o:

1)  funkcjonalności towarów z elementami cyfrowymi, treści cyfrowych lub usług cyfrowych oraz mających zastosowanie technicznych środkach ich ochrony;

2) mających znaczenie kompatybilnościach i interoperacyjnościach towarów z elementami cyfrowymi, treści cyfrowych lub usług cyfrowych (art. 12 pkt 19-20 upk).

Katalog usług cyfrowych określony został w uzasadnieniu do projektu ustawy nowelizującej. Za usługi cyfrowe uznawane są:

„np. usługi wymiany treści wideo i audio oraz inne usługi przechowywania plików on-line, edycja tekstów lub gry oferowane w chmurze, usługi przechowywania danych w chmurze, poczty elektronicznej, mediów społecznościowych i aplikacji działających w oparciu o chmury” [6].

Większa ochrona dla konsumentów zawierających umowy podczas zorganizowanych wycieczek, pokazów lub nieumówionych wizyt w miejscu zamieszkania

Planowany art. 27 ust. 2 upk stanowi , że  jeżeli konsument, który zawarł umowę poza lokalem przedsiębiorstwa podczas nieumówionej wizyty przedsiębiorcy w miejscu zamieszkania lub zwykłego pobytu konsumenta albo podczas wycieczki zorganizowanej przez przedsiębiorcę, mającej na celu promowanie  towaru i zawarcie umowy, może w terminie 30 dni odstąpić od niej bez podawania przyczyny i bez ponoszenia kosztów.

Źródło: Sejm RP, Rządowy projekt ustawy o zmianie ustawy o prawach konsumenta oraz niektórych innych ustaw

Objaśnienie:

[1] dyrektywa Omnibus : Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2019/2161 z dnia 27 listopada 2019 r .zmieniająca dyrektywę Rady 93/13/EWG i dyrektywę Parlamentu Europejskiego i Rady 98/6/WE, 2005/29/WE oraz 2011/83/UE w odniesieniu do lepszego egzekwowania i unowocześnienia unijnych przepisów dotyczących ochrony konsumenta (Dz. Urz. UE L 328 z 2019 r. str. 7)

[2] Sejm RP, Rządowy projekt ustawy o zmianie ustawy o prawach konsumenta oraz niektórych innych ustaw

(dostęp w dniu 12 sierpnia 2022 r.)

[3],[4], [5], [6] Tamże

Małgorzata Gach

Wanda Książek