Połączenie spółek – sióstr – czy trzeba zapłacić podatek?

Obraz FlyFin Inc z Pixabay

Połączenie spółek – sióstr – czy jest dochód do opodatkowania

W poprzednim artykule pt. Skutki podatkowe połączenia spółek – sióstr cz. 1 ujęte zostały przepisy Kodeksu spółek handlowych jak i przepisy Ustawy o podatku CIT znajdujące zastosowanie do połączeń spółek, w tym połączeń bez wydawania przez spółkę przejmującą nowych udziałów/akcji dla wspólników spółki przejmowanej.

Jak też wskazano w tym artykule, w przypadku połączenia spółki-matki oraz spółki-córki nie stosuje się w szczególności przepisu art. 12 ust. 1 pkt 8d ustawy o CIT, z którego wynika, że opodatkowaniu podlega nadwyżka wartości rynkowej majątku spółki przejmowanej nad wartością emisyjną akcji/udziałów przydzielonych wspólnikom spółki przejmowanej – a to z tej prostej przyczyny, że w przypadku tak przeprowadzanego połączenia nowe udziały/akcje nie są po prostu wydawane.

Połączenie spółek – sióstr – co na to interpretacje podatkowe

Wydawać by się mogło, że także w przypadku połączenia spółek – sióstr, które również może być przeprowadzone bez wydawania ww. akcji/udziałów dla wspólnika spółki przejmującej – zasada wskazana powyżej także powinna być stosowana.

Jednakże analiza stanowisk KIS w zakresie zastosowania ww. przepisów do połączenia spółek – sióstr wskazuje, ze zdaniem organów mimo, że połączenie takie nie wiąże się z wydaniem wspólnikowi spółki przejmowanej żadnych udziałów/akcji, to podatek CIT powinien być naliczony.

Przykładem takiego stanowiska jest interpretacja indywidualna z 8 marca 2024 r. o sygn. 0114-KDIP2-1.4010.5.2024.2.PP, w której DKIS uznał, że połączenie spółek sióstr bez emisji udziałów prowadzi do powstania przychodu podatkowego po stronie spółki przejmującej, bądź też interpretacja indywidualna z dnia 5 kwietnia 2024 r. o sygn. 0114-KDIP2-2.4010.75.2024.1.IN. Analogicznie także Dyrektor KIS w interpretacji z dnia  20 lutego 2025 roku o sygn. 0114-KDIP2-2.4010.689.2024.2.SP.

W innej interpretacji tj. interpretacji z dnia 19 listopada 2024 r. sygn. 0111-KDIB1-1.4010.541.2024.2.AND, niestety w analogicznym kierunku organ wskazał, że:

„Z opisu sprawy wynika, że planowane Połączenie nastąpi na podstawie art. 515¹ KSH, bez podwyższenia kapitału zakładowego Spółki przejmującej i bez przyznania udziałów wspólnikowi spółek łączących się. Jedynym udziałowcem Spółki przejmującej oraz Spółki przejmowanej jest M. Zatem, skoro Spółka przejmująca nie przydzieli jedynemu udziałowcowi spółek łączonych udziałów w związku z planowanym Połączeniem, to przychodem dla Państwa Spółki (Spółki Przejmującej) będzie ustalona na dzień poprzedzający dzień łączenia wartość rynkowa majątku Spółki Przejmowanej, która to wartość w opisanej sytuacji w całości stanowi nadwyżkę, o której mowa w art. 12 ust. pkt 8d ustawy o CIT.

W związku z tym po Państwa stronie (Spółki Przejmującej) na skutek planowanego Połączenia powstanie przychód na podstawie art. 12 ust. 1 pkt 8d ustawy o CIT, w wartości rynkowej majątku Spółki przejmowanej, ustalonej na dzień poprzedzający dzień łączenia”.

Przyjęcie takiego stanowiska oznacza, że uproszczone połączenie spółek-sióstr skutkować będzie opodatkowaniem całej wartości przejmowanego majątku, mimo że z punktu widzenia grupy kapitałowej nie dochodzi do realnego przysporzenia – majątek pozostaje w jej strukturze i nadal służy działalności. Brak emisji nowych udziałów/akcji nie wpływa też na majątek wspólników, bo zyskują oni pośrednio poprzez wzrost wartości posiadanych udziałów w spółce przejmującej.

Innymi słowy, gdyby przeprowadzać połączenie spółek-sióstr to zgodnie z ww. tezami organów podatkowych to skutkowałoby to opodatkowaniem całej wartości rynkowej majątku przejmowanej spółki-siostry. Zaznaczyć też należy, że przepisy Ustawy o CIT nie dają możliwości pomniejszenia tak ustalonego przychodu o żadne wartości.

Połączenie spółek – sióstr – co na temat opodatkowania mówią sądy administracyjne

Odnosząc się natomiast do orzecznictwa sądowego, to sądy administracyjne również przyjmują na ten moment niejednolite stanowisko w sprawach połączenia spółek-sióstr.

Np. Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie w wyroku z dnia 10 lipca 2024 r. uchylił niekorzystną dla podatników interpretację DKIS, wskazując, że art. 12 ust. 1 pkt 8d ustawy o CIT nie znajduje zastosowania w przypadku połączeń bezemisyjnych. Sąd argumentował, że przepis ten odnosi się do sytuacji, w których dochodzi do emisji udziałów, a więc powstaje wartość emisyjna. W przypadku braku emisji udziałów nie można mówić o przychodzie w rozumieniu tego przepisu.

Z kolei w innym wyroku tj. wyroku z dnia 26 czerwca 2024 r. (SA/Wr 104/24) WSA we Wrocławiu stwierdził, że wykładnia przepisów dokonana przez fiskusa jest prawidłowa a opodatkowanie transakcji połączenia wynika i może wynikać z faktu, iż nie dochodzi w niej do wydania udziałów. Sąd nie odniósł się do sensu takiego uregulowania i oparł się na prostej wykładni literalnej. W myśl tej wykładni przychodem jest nadwyżka wartości rynkowej ponad wartość emisyjną, a skoro tej drugiej nie było (ze względu na niewydanie udziałów), to całość wartości rynkowej przejętego majątku podlega opodatkowaniu.

Stanowisko korzystne dla podatników przyjął natomiast ostatnio WSA w Krakowie, który w wyroku z dnia 11.03.2025 r sygn. I SA/Kr 974/24, LEX nr 3849452 podzielił stanowiska wyrażone w wyrokach Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie z dnia 10 lipca 2024 r. sygn. akt III SA/Wa 947/24 oraz z dnia 3 października 2024 r. sygn. akt III SA/Wa 1425/24). Sąd wskazał, że:

„Skarżąca zasadnie ponadto wskazała, że celem prawodawcy było opodatkowanie (objęcie zakresem zastosowania art. 12 ust. 1 pkt 8d u.p.d.o.p.) wartości ekonomicznej, której nie objęły udziały „przydzielone udziałowcom (akcjonariuszom) spółek łączonych”. Ta nadwyżka stanowi przychód podatkowy. Tymczasem w przypadku połączenia prostego w sytuacji takiej, jak opisana we wniosku, taka nadwyżka nie występuje, bowiem proporcja uczestnictwa jedynego właściciela obu spółek „siostrzanych” – Spółki dominującej – nie ulegnie zmianie. Zarówno przed, jak i po połączeniu, spółka matka będzie posiadała 100% udziałów, tj. całość majątku spółek córek, jak i po połączeniu całość majątku Spółki przejmującej, będzie należała do Udziałowca”.

Podsumowanie

Zatem podsumowując powyższe w przypadku uproszczonego, nie wiążącego się z podwyższeniem kapitału zakładowego połączenia spółek – sióstr – KIS uznaje, że opodatkowaniu podlega cała wartość rynkowa majątku spółki przejmującej.

Z kolei sądy administracyjne nadal nie mają jednoznacznego podejścia do tych kwestii, przy czym ilość wyroków wydawanych na korzyść podatników wskazuje na tworzenie się korzystnej linii interpretacyjnej.

W konsekwencji decyzja co do przeprowadzenia połączenia spółek-sióstr powinna być potwierdzona wystąpieniem o wydanie indywidualnej interpretacji przepisów prawa podatkowego. W tym zakresie zapraszamy do współpracy z Kancelarią.

Stan prawny na 9 lipca 2025

Małgorzata Gach, radca prawny i doradca podatkowy w Kancelarii Radcy Prawnego Małgorzata Gach