Grupa VAT – kilka informacji na temat nowej instytucji

Czym jest grupa VAT?

Zgodnie z nową definicją ustawową, grupa VAT to grupa podmiotów powiązanych finansowo, ekonomicznie i organizacyjnie, która jest zarejestrowana jako podatnik podatku VAT.

Zgodnie z art. 15a ust. 2 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (t.j. Dz. U 2022 r. poz. 196, dalej „ustawa o VAT”) w skład grupy VAT mogą wchodzić wyłącznie podmioty, które:

1. posiadają siedzibę na terytorium kraju, czyli w Polsce
2. lub nie posiadają siedziby w Polsce, ale na terytorium Polski znajduje się ich oddział, za pośrednictwem którego prowadzą działalność gospodarczą – członkiem grupy VAT może być taki oddział.

Co ważne, podmioty należące do grupy muszą spełniać jednocześnie warunki wszystkich trzech powiązań (finansowych, ekonomicznych i organizacyjnych) pomiędzy sobą, które zostały wymienione w art. 15a ust. 3, ust. 4 i ust. 5 ustawy o VAT.

Charakterystyka powiązań

Powiązanie finansowe zgodnie z art. 15a ust. 3 Ustawy o VAT to sytuacja, w której jeden z podatników będących członkiem grupy VAT posiada bezpośrednio ponad 50% udziałów (akcji) w kapitale zakładowym lub ponad 50% praw głosu w organach kontrolnych, stanowiących lub zarządzających, lub ponad 50% prawa do udziału w zysku, każdego z pozostałych podatników będących członkami tej grupy.

Z kolei powiązanie ekonomiczne uregulowane jest w art. 15a ust. 4 ustawy o VAT. Zgodnie z treścią przepisu oznacza ono, że podmioty należące do tej samej grupy VAT:

1. prowadzą działalności gospodarcze o tym samym charakterze (ten sam numer PKD przeważający)
2. lub prowadzą działalności gospodarcze, które mają charakter uzupełniający i są od siebie współzależne
3. bądź prowadzą działalności gospodarcze, z których w całości lub w dużej mierze korzystają inni członkowie należący do tej samej grupy VAT.

Powiązanie ekonomiczne pomiędzy członkami grupy VAT trzeba rozumieć szeroko – występuje więc również w przypadku, gdy podmioty funkcjonują w różnych sektorach gospodarki. Może bowiem dojść do sytuacji, w której sprzedaż prowadzona przez jednego członka grupy ma bezpośredni wpływ na działalność drugiego członka grupy.

Ostatnie powiązanie – organizacyjne – regulowane jest art. 15a ust. 5 ustawy o VAT. Według tego przepisu powiązanie organizacyjne pomiędzy członkami grupy VAT występuje w sytuacji, gdy:

1. znajdują się pośrednio lub bezpośrednio pod wspólnym kierownictwem ustalonym faktycznie lub w sposób prawny
2. lub organizują swoje działania w porozumieniu w sposób całkowity lub częściowy.

Jak rozlicza się grupa VAT?

Po utworzeniu grupy VAT podmioty wchodzące w jej skład tracą status samodzielnych podatników VAT. Oznacza to, że rozliczenia na gruncie VAT dokonywane są wyłącznie w ramach grupy VAT. Natomiast w zakresie podatku dochodowego członkowie grupy nadal prowadzą osobne rozliczenia, a więc grupa VAT nie powoduje likwidacji prowadzonych przez te podmioty działalności gospodarczych.

Po utworzeniu grupy VAT przed organami podatkami występuje jeden podatnik VAT (reprezentowany przez przedstawiciela grupy), wystawiane są faktury w imieniu całej grupy, z użyciem jednego numeru i nazwy grupy VAT.

Zasady rozliczeń czy działania tej Grupy VAT są określone głównie w art. 8c-8e Ustawy o VAT. Przepisy te wskazują, że:

Art. 8c [Zasady]

1. Dostawa towarów i świadczenie usług dokonane przez członka grupy VAT na rzecz innego członka tej samej grupy VAT nie podlegają opodatkowaniu.

2. Dostawę towarów i świadczenie usług dokonane przez członka grupy VAT na rzecz podmiotu spoza tej grupy VAT uważa się za dokonane przez tę grupę VAT.

3. Dostawę towarów i świadczenie usług dokonane na rzecz członka grupy VAT przez podmiot spoza tej grupy VAT uważa się za dokonane na rzecz tej grupy VAT.

Advertisement

4. Dostawę towarów i świadczenie usług dokonane przez oddział będący członkiem grupy VAT na rzecz:

1) podatnika nieposiadającego siedziby na terytorium kraju, który utworzył ten oddział,

2) innego oddziału podatnika, o którym mowa w pkt 1, położonego poza terytorium kraju

– uważa się za dokonane przez grupę VAT na rzecz podmiotu, który do niej nie należy.

5. Dostawę towarów i świadczenie usług dokonane na rzecz oddziału będącego członkiem grupy VAT przez:

1) podatnika nieposiadającego siedziby na terytorium kraju, który utworzył ten oddział,

2) inny oddział podatnika, o którym mowa w pkt 1, położony poza terytorium kraju

– uważa się za dokonane na rzecz grupy VAT przez podmiot spoza tej grupy.

6. Dostawę towarów i świadczenie usług dokonane na rzecz oddziału będącego członkiem grupy VAT utworzonej w państwie członkowskim innym niż Rzeczpospolita Polska, przez podatnika posiadającego siedzibę na terytorium kraju, który utworzył ten oddział, uważa się za dokonane na rzecz tej grupy VAT.

7. Dostawę towarów i świadczenie usług dokonane przez oddział będący członkiem grupy VAT utworzonej w państwie członkowskim innym niż Rzeczpospolita Polska, na rzecz podatnika posiadającego siedzibę na terytorium kraju, który utworzył ten oddział, uważa się za dokonane przez tę grupę VAT.

Advertisement

Art. 8d [Kwota nadwyżki podatku, rozliczenie]

1. Grupa VAT w rozliczeniu za pierwszy okres rozliczeniowy uwzględnia kwotę nadwyżki podatku naliczonego nad należnym do przeniesienia na następny okres rozliczeniowy wynikającą z ostatniej deklaracji podatkowej złożonej przez jej członków jako podatników.

2. Grupa VAT jest obowiązana złożyć deklarację podatkową za okres rozliczeniowy, w którym utraciła status podatnika.

3. Kwota nadwyżki podatku naliczonego nad należnym wynikająca z deklaracji, o której mowa w ust. 2, podlega zwrotowi na rzecz przedstawiciela grupy VAT lub odliczeniu w rozliczeniu za następny okres rozliczeniowy przedstawiciela grupy VAT. Przepisy art. 87 stosuje się odpowiednio.3

4.Po utracie przez grupę VAT statusu podatnika przedstawiciel grupy VAT może dokonywać korekt rozliczeń podatku za okresy rozliczeniowe, w których grupa VAT była podatnikiem.

 

Art. 8e [Odpowiedzialność solidarna] W okresie posiadania statusu podatnika przez grupę VAT oraz po utracie przez tę grupę VAT tego statusu członkowie grupy VAT odpowiadają solidarnie za jej zobowiązania z tytułu podatku”.

Z regulacji dotyczących Grupy VAT wynika, że:

1. podmioty wchodzące w skład grupy VAT nie muszą wystawiać wzajemnych faktur sprzedaży. Z uzasadnienia do ustawy wprowadzającej Polski Ład wynika, że podstawą udokumentowania transakcji pomiędzy członkami grupy może być nota księgowa.
2. W transakcjach z podmiotami spoza grupy VAT grupa VAT będzie uznawana jako jeden podatnik, bez podziału na tworzące ją spółki. Zatem zakup usług bądź towarów przez podmiot z grupy będzie zakupem tych usług bądź towarów przez grupę VAT. Taka sama zasada będzie obowiązywała w przypadku sprzedaży.
3. powstanie grupy VAT ogranicza liczbę składanych JPK przez członków grupy. Dotychczas każdy z nich dostarczał osobny dokument, a w ramach grupy VAT plik JPK złożony jest wyłącznie przez grupę. Skoro jest składany jeden JPK to podatek w ramach grupy jest rozliczany wspólnie w jednym pliku JPK. W związku z tym podatek VAT naliczony i należny dotyczący sprzedaży i zakupów dokonywanych przez oba podmioty byłby ujęty w jednym rozliczeniu.
4. Grupa VAT może mieć znaczenie dla tych spółek w grupie, gdzie np. jedna ma wysoką kwotę podatku naliczonego do odliczenia lub zwrotu a druga dużo podatku należnego do zapłaty.
5. członkowie grupy VAT mają obowiązek prowadzenia osobnej ewidencji transakcji dokonywanej pomiędzy sobą w formie elektronicznej. Należy ją przekazywać na wezwanie organu podatkowego w terminie 7 dni od dnia doręczenia żądania.

Kwestie formalne

Aby móc założyć grupę VAT, oprócz wspomnianego już spełnienia warunku powiązań pomiędzy członkami grupy, trzeba także:

1. zawrzeć umowę na Grupę VAT
2. wskazać przedstawiciela, który będzie reprezentował Grupę VAT
3. złożyć zgłoszenie rejestracyjne oraz umowę do urzędu skarbowego właściwego dla przedstawiciela grupy VAT.

Czas funkcjonowania grupy VAT nie może być krótszy niż 3 lata. Można jednak przedłużyć ten okres, zawierając nową umowę podlegającą zgłoszeniu do właściwego dla grupy VAT naczelnika urzędu skarbowego na 30 dni przed wygaśnięciem poprzedniej umowy. Przy czym w okresie istnienia tej Grupy VAT warunki powiązań muszą być spełniane cały czas, inaczej Grupa VAT utraci swój status i będzie zobowiązania się rozliczać na zwykłych zasadach.

[Aktualizacja z dnia 18.07.2022 r.]

Ustawa z dnia 8 czerwca 2022 r. o zmianie niektórych ustaw w celu automatyzacji załatwiania niektórych spraw przez Krajową Administrację Skarbową (Dz.U. 2022. 1301) przesuwa planowane na 1 lipca 2022 r. wejście w życie przepisów dotyczących grupy VAT na dzień 1 stycznia 2023 r.

Sprawdź: Dopiero od 1 stycznia 2023 r. podatnicy mogą utworzyć grupy VAT

Źródło: Ustawa z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (t.j. Dz.U 2022 r. poz. 196).

Małgorzata Gach