Prawo podatkowe
NSA: Wszczęcie postępowania karnoskarbowego pod kontrolą sądów administracyjnych
Organ podatkowy może wszcząć postepowanie karnoskarbowe, jeżeli ma ku temu podstawę, a nie po to żeby tylko zawiesić termin przedawnienia [1].
Z uzasadnienia wyroku wydanego przez Naczelny Sąd Administracyjny w dniu 30 lipca 2020 r. (sygn. akt I FSK 128/20) wynika, że „w literaturze przedmiotu często podnosi się, że aktualnie, wobec niedookreślenia art. 70 § 6 pkt 1 o.p., działania organów państwa ukierunkowane są na ochronę fiskalną swoich interesów. Uważa się, że skutkuje to masowym, << profilaktycznym>> wszczynaniem postępowań karnoskarbowych tam, gdzie istnieje ryzyko przedawnienia zobowiązania podatkowego”.
Wniosek do NSA o podjęcie uchwały wyjaśniającej
Powyższym zagadnieniem zainteresował się Rzecznik Małych i Średnich Przedsiębiorców (MŚP), ponieważ nie istnieje jednolite orzecznictwo sądów administracyjnych. W dniu 18 grudnia 2020 r. Rzecznik MŚP zwrócił się do Naczelnego Sądu Administracyjnego z wnioskiem o podjęcie uchwały wyjaśniającej: „Czy w świetle przepisów ustawy Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi ocena wszczęcia postępowania karnego skarbowego z punktu widzenia wywołania wyłącznie skutku w postaci wydłużenia postępowania podatkowego poprzedzającego wydanie decyzji podatkowej i w celu nierozpoczęcia albo zawieszenia biegu terminu przedawnienia zobowiązania podatkowego mieści się w granicach sprawy sądowej kontroli legalności tej decyzji?” .
Naczelny Sąd Administracyjny podjął Uchwałę
W dniu 24 maja 2021 r. Naczelny Sąd Administracyjny w składzie siedmiu sędziów, po rozpoznaniu wniosku Rzecznika MŚP, podjął następującą Uchwałę (sygn. akt I FPS 1/21):
„W świetle art. 1 ustawy z dnia 25 lipca 2002 r. Prawo o ustroju sądów administracyjnych (Dz. U z 2017 r., poz. 2188 ze zm.) oraz art. 1 – 3 i art. 134 § 1 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. z 2019 r., poz. 2325 ze zm.) ocena przesłanek zastosowania przez organy podatkowe przy wydawaniu decyzji podatkowej art. 70 § 6 pkt 1 w zw. z art. 70c ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2020 r., poz. 1325 ze zm.) mieści się w granicach sprawy sądowej kontroli legalności tej decyzji„.
Jak należy rozumieć wydaną Uchwałę
W Komunikacie na stronie internetowej Rzecznika MŚP [2] czytamy: „Z ustnych motywów uzasadnienia uchwały przedstawionych przez sędziego sprawozdawcę wynika, że sądy administracyjne są uprawnione do oceny czy postępowanie karne skarbowe wszczęte zostało wobec przedsiębiorcy w sposób instrumentalny”.
Powyższe oznacza, że sąd administracyjny w następstwie skargi podatnika będzie mógł skontrolować toczące się postępowanie karnoskarbowe pod kątem jego zasadności. W świetle art. 121 par. 1 Ordynacji podatkowej postępowanie podatkowe powinno być prowadzone w sposób budzący zaufanie do organów podatkowych. W przypadku, gdy sąd uzna, że zostało wszczęte po to, żeby zawiesić bieg terminu przedawnienia (nadużycie prawa), wtedy będzie ono bezskuteczne.
Aktualizacja
Treść uzasadnienia do ww. uchwały NSA – jakie pojawiło się już po publikacji niniejszego artykułu jest dostępna pod tym LINKIEM.
Źródło:
https://orzeczenia.nsa.gov.pl/doc/2A0AA77DCD
Objaśnienie:
[1] W świetle art. 70 par. 6 pkt 1 Ordynacji podatkowej (t.j. Dz.U.2020.1325 ) bieg terminu przedawnienia zobowiązania podatkowego nie rozpoczyna się, a rozpoczęty ulega zawieszeniu, z dniem wszczęcia postępowania w sprawie o przestępstwo skarbowe lub wykroczenie skarbowe.
[2]https://rzecznikmsp.gov.pl/24-05-2021-nsa-na-wniosek-rzecznika-msp-sady-administracyjne-instrumentalnego-wszczynania-postepowan-karno-skarbowych (dostęp w dniu 31 maja 2021 r.)
Małgorzata Gach
Wanda Książek
