Prawo spółek
Na czym polega umorzenie udziałów w spółce z o.o. (cz. 1)
Każdy z pewnością słyszał o sprzedaży udziałów w spółce z o.o. W przypadku takiej sprzedaży sprawa jest prosta a mianowicie jeden wspólnik spółki przenosi za odpowiednią cenę udziały w danej spółce na inną osobę. Kupujący taki udział staje się zatem wspólnikiem. Na czym jednak polega inne działanie na udziałach a mianowicie umorzenie udziałów w spółce z o.o.?
Umorzenie udziałów w spółce z o.o. polega w uproszczeniu na unicestwieniu części udziałów składających na kapitał zakładowy takiego podmiotu.
Po co umarzać udziały w spółce z o.o.
Zwykle umorzenie udziałów w spółce z o.o. następuje w związku ze zmianami w zakresie udziałowców spółki (np. celem jest aby udziały w spółce posiadał jeden wspólnik, ale nie posiada on wystarczającej ilości środków na odkupienie udziałów od pozostałych wspólników), czy dla przeprowadzenia zmian restrukturyzacyjnych (np. jeśli w miejsce jednego wspólnika ma wejść inny wspólnik).
Czasami – tam gdzie np. jest przewidziane umorzenie przymusowe lub automatyczne, chodzić może o stworzenie mechanizmów eliminujących ze spółki np. wspólników prowadzących działalność konkurencyjną, lub takich których udział w spółce jest jakiś sposób zawarunkowany.
Jakie są rodzaje umorzenia?
Przepisy Kodeksu spółek handlowych wymieniają trzy formuły umorzenia.
Pierwsza z nich to tzw. umorzenie dobrowolne, które dokonuje się w drodze nabycia przez spółkę od wspólnika określonej ilości udziałów za określonym wynagrodzeniem (aczkolwiek w ramach umorzenia dobrowolnego o ile wspólnik wyrazi na to zgodę może zostać przeprowadzone także nieodpłatne umorzenie udziałów).
Generalnie umowa nabycia udziałów własnych przez spółkę w celu umorzenia wygląda praktycznie analogicznie do zwykłej umowy sprzedaży. Winna jednak zostać zawarta w oparciu o upoważnienie wynikające z uchwały zgromadzenia wspólników a nabywcą staje się nie inna osoba ale sama spółka. Cel nabycia jest także jasno określony i niezmienny.
Zaznaczyć trzeba, że umorzenie udziałów w spółce z o.o. jest możliwe tylko po jej wpisie do rejestru oraz tylko jeśli umowa spółki taką możliwość przewiduje.
Umorzenie udziałów w spółce z o.o. – pozostałe rodzaje
Drugim rodzajem umorzenia jest umorzenie przymusowe, którego warunki i tryb muszą być przewidziane w umowie spółki i dokonuje się ono bez zgody wspólnika.
Ostatnim sposobem jest umorzenie automatyczne, wówczas gdy umowa spółki zakłada, że udział ulega umorzeniu w razie zaistnienia określonego zdarzenia, bez powzięcia stosownej uchwały zgromadzenia wspólników. W tym ostatni przypadku wspólnik jest świadom w jakich okolicznościach, automatycznie należące do niego udziały lub udział w spółce może podlegać umorzeniu.
Wynagrodzenie z tytułu umorzenia udziałów w spółce z o.o.
Zaznaczyć trzeba, że o ile w przypadku umorzenia dobrowolnego spółka oraz wspólnik – w granicach oczywista określonych przez uchwałę zgromadzenia wspólników upoważniających spółkę do nabycia udziałów własnych w celu umorzenia – mogą kształtować wynagrodzenie z tytułu umorzenia udziałów, to w przypadku umorzenia przymusowego oraz automatycznego takiej swobody już nie ma.
Przepisy Kodeksu spółek handlowych jasno mówią, że wynagrodzenie wypłacane wspólnikom spółki z o.o. z tytułu umorzenia przymusowego i automatycznego nie może być niższe od wartości przypadających na udział aktywów netto, wykazanych w sprawozdaniu finansowym za ostatni rok obrotowy, pomniejszonych o kwotę przeznaczoną do podziału między wspólników. Kwota ta jest zatem nominalnie graniczna wartością wypłaty.
