Zmiany w Kodeksie Pracy w zakresie liczenia stażu pracy – istotne dla samozatrudnionych oraz zleceniobiorców

Obraz autorstwa lookstudio na Freepik

Jak wynika z informacji umieszczonej na oficjalnej stronie Prezydenta, „celem ustawy jest rozszerzenie (…) okresów zatrudnienia wliczanych do stażu pracy dla celów nabywania prawa do świadczeń i uprawnień pracowniczych wynikających ze stosunku pracy”[1] a także likwidacja nierówności w traktowaniu pracowników z uwagi na formę w jakiej wykonywali oni pracę.

Aktualna sytuacja

Przypomnijmy, że zgodnie z obecnymi regulacjami, do stażu pracy, z którego wynikają uprawnienia pracownicze wlicza się co do zasady jedynie okres zatrudnienia na podstawie umowy o pracę, a także okresy zatrudnienia wskazane w art. 302 Kodeksu pracy (m.in. okres służby w Policji, Urzędzie Ochrony Państwa, Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego itp.).

Niestety, pomimo wielokrotnych postulatów w tym temacie, obecnie do stażu pracy nie wliczają się okresy wykonywania pracy na podstawie umów cywilnoprawnych jak i również okres prowadzenia pozarolniczej działalności gospodarczej.

Tym samym wielu ludzi jest pozbawionych praw przysługujących pracownikom etatowym jedynie z uwagi na formę, w jakiej wykonywali pracę.

Oznacza to, że przykładowo osoba prowadząca przez 10 lat własną działalność gospodarczą czy też świadcząca usługi na podstawie umowy zlecenia, w sytuacji podjęcia pracy na podstawie umowy o pracę, jest de facto zrównana z osobą, która podejmuje pracę po raz pierwszy w życiu. Tym samym, takiej osobie przysługuje 20 a nie 26 dni urlopu, pomimo faktu przepracowania 10 lat wymaganych do uzyskania prawa do urlopu 26 dniowego (pomijam tu kwestie związane z wliczaniem do stażu pracy okresów nauki).

Nierówne traktowanie z uwagi na świadczenie usług na podstawie umów cywilnoprawnych czy też prowadzenie działalności gospodarczej dotyczy znaczącej części społeczeństwa – problem więc nie może być bagatelizowany.

Przypomnijmy, że w Polsce pracujący zatrudnieni w oparciu o umowę o pracę, stanowią około 17 mln osób.[2] Tymczasem, zgodnie z danymi publikowanymi przez Główny Urząd Statystyczny, szacuje się, że ponad 2,4 miliona osób w Polsce świadczy usługi na podstawie umowy zlecenia oraz umów pokrewnych[3], a niemal 3 miliony osób prowadzi pozarolniczą działalność gospodarczą.[4] Tym samym, niemal ¼ społeczeństwa stanowią osoby pracujące poza tradycyjnym etatem, co jednoznacznie pokazuje, że problem ten nie powinien być marginalizowany.

Staż pracy samozatrudnionych oraz zleceniobiorców – nowe przepisy

Nowelizacja Kodeksu pracy rozszerzyła pojęcie okresu zatrudnienia, wliczając do niego m.in. okresy świadczenia usług na podstawie umów cywilnoprawnych czy też prowadzenia pozarolniczej działalności gospodarczej.

W ustawie zmieniającej, do kodeksu pracy został dodany art. 302¹ oraz art. 302² , zgodnie z którymi do okresu zatrudnienia zostaną wliczone okresy:

• prowadzenia pozarolniczej działalności gospodarczej
• pozostawania osobą współpracującą z osobą fizyczną prowadzącą tę działalność, za które zostały opłacone składki na ubezpieczenia emerytalne, rentowe lub wypadkowe.
• wykonywania przez osobę fizyczną umowy zlecenia lub innej umowy o świadczenie usług (oraz osoby współpracujące z tą osobą)
• wykonywania przez osobę fizyczną umowy agencyjnej (oraz osoby współpracujące z tą osobą)
• pozostawania przez osobę fizyczną członkiem rolniczej spółdzielni produkcyjnej
• pozostawania przez osobę fizyczną członkiem spółdzielni kółek rolniczych – w których ta osoba fizyczna podlegała ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym
• zawieszenia działalności gospodarczej przez osobę prowadzącą pozarolniczą działalność gospodarczą w celu sprawowania osobistej opieki nad dzieckiem, za które zostały opłacone składki na ubezpieczenia emerytalne i rentowe (dotyczy również osoby współpracującej)
• wykonywania pracy zarobkowej na innej podstawie niż stosunek pracy przebyty za granicą (konieczność udokumentowania)

Co szczególnie istotne, do okresu zatrudnienia będą wliczane nie tylko okresy przypadające po wejściu w życie ustawy, lecz także okresy wcześniejsze.

Oznacza to, że każdy pracownik zatrudniony w dniu 1 stycznia 2026 r. będzie mógł wliczyć do swojego stażu pracy także wcześniejsze okresy, pod warunkiem, że przedstawi pracodawcy odpowiednią dokumentację (co do zasady będzie to zaświadczenie z Zakładu Ubezpieczeń Społecznych).

Na odpowiednie udokumentowanie tych okresów pracownik będzie miał 24 miesiące od dnia wejścia w życie ustawy.

Po spełnieniu tego wymogu, pracodawca będzie miał obowiązek uwzględnienia tych okresów przy ustalaniu uprawnień pracowniczych.

Podsumowanie

Nowelizacja Kodeksu pracy, która wejdzie w życie 1 stycznia 2026 r., rozszerza pojęcie okresu zatrudnienia wliczanego do stażu pracy miedzy innymi o okresy prowadzenia pozarolniczej działalności gospodarczej czy też świadczenia usług na podstawie umów cywilnoprawnych. Dzięki tej zmianie, doświadczenie zdobyte w różnych formach zatrudnienia będzie miało realny wpływ na uprawnienia pracownicze, takie jak długość urlopu czy prawo do odprawy. Pracownicy muszą jednak pamiętać o odpowiednim udokumentowaniu tych okresów, a pracodawcy o obowiązku ich wliczenia do okresu zatrudnienia. Zmiana dotyczy znaczącej części społeczeństwa, zwiększając sprawiedliwość w traktowaniu osób pracujących poza tradycyjnym etatem.

Bibliografia:

1. USTAWA z dnia 26 września 2025 r.o zmianie ustawy – Kodeks pracy oraz niektórych innych ustaw (dz. U
2. Informacja w sprawie ustawy z dnia 26 września 2025 r. o zmianie ustawy – Kodeks pracy oraz niektórych innych ustaw.
3. https://stat.gov.pl/obszary-tematyczne/rynek-pracy/pracujacy-bezrobotni-bierni-zawodowo-wg-bael/pracujacy-bezrobotni-i-bierni-zawodowo-wyniki-wstepne-bael-2-kwartal-2025-r-,12,65.html?pdf=1
4. https://stat.gov.pl/statystyki-eksperymentalne/kapital-ludzki/wykonujacy-prace-na-podstawie-umow-zlecenia-i-pokrewnych-w-polsce-w-grudniu-2024-r-,16,8.html
5. https://stat.gov.pl/obszary-tematyczne/podmioty-gospodarcze-wyniki-finansowe/przedsiebiorstwa-niefinansowe/przedsiebiorstwa-aktywne-w-1-kwartale-2025-r-,42,2.html

Stan prawny na dzień 4 listopada 2025

Katarzyna Surma-Winiarska

[1] Informacja w sprawie ustawy z dnia 26 września 2025 r. o zmianie ustawy – Kodeks pracy oraz niektórych innych ustaw

[2] https://stat.gov.pl/obszary-tematyczne/rynek-pracy/pracujacy-bezrobotni-bierni-zawodowo-wg-bael/pracujacy-bezrobotni-i-bierni-zawodowo-wyniki-wstepne-bael-2-kwartal-2025-r-,12,65.html?pdf=1

[3] https://stat.gov.pl/statystyki-eksperymentalne/kapital-ludzki/wykonujacy-prace-na-podstawie-umow-zlecenia-i-pokrewnych-w-polsce-w-grudniu-2024-r-,16,8.html

[4] https://stat.gov.pl/obszary-tematyczne/podmioty-gospodarcze-wyniki-finansowe/przedsiebiorstwa-niefinansowe/przedsiebiorstwa-aktywne-w-1-kwartale-2025-r-,42,2.html