Specustawa: Obywatele Ukrainy nie zostali ostatecznie zwolnieni z podatku od spadków i darowizn

O tym co zawierał rządowy projekt specustawy była mowa w artykule: Ustawa o pomocy obywatelom Ukrainy – najważniejsze założenia

Miało być zwolnienie obywateli Ukrainy od podatku od spadków i darowizn

Nie wszystkie projektowane założenia znalazły się w ustawie pomocowej. Projekt ustawy zakładał zwolnienie obywateli Ukrainy od podatku od spadków i darowizn

Zobaczmy projektowany art. 59 ustawy pomocowej :

 „Zwalnia się od podatku od spadków i darowizn nabycie w okresie od dnia 24 lutego 2022 r. do dnia 30 czerwca 2022 r. tytułem darowizny lub polecenia darczyńcy własności rzeczy lub praw majątkowych przez osoby fizyczne będące obywatelami Ukrainy, które w tym okresie przybyły z terytorium Ukrainy, na skutek toczących się na tym terytorium działań wojennych, na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej” [2] .

Dla obywateli Ukrainy nie ma zwolnień z darowizny

Ustawa pomocowa ogłoszona w  Dzienniku  Ustaw pod pozycją  583  nie zawiera tego przepisu. Został on usunięty przez Sejm.  Oznacza to, że obywatele Ukrainy, którzy z powodu działań wojennych przebywają w Polsce od otrzymanej pomocy jako osoby  z tzw. trzeciej grupy podatkowej nie będą płacić podatku od spadków i darowizn, „o ile wartość  nabytych rzeczy lub praw majątkowych od jednej osoby, czy organizacji nie przekroczy 4 902 zł na osobę w ciągu 5 lat” [3].

Zobaczmy przepisy

Umowa darowizny została uregulowana w  Kodeksie cywilnym (k.c.)  Z art. 888 k.c. wynika, że przez umowę darowizny darczyńca zobowiązuje się do bezpłatnego świadczenia na rzecz obdarowanego kosztem swego majątku. Przedmiotem świadczenia mogą być przykładowo środki pieniężne, nieruchomości, ruchomości.

Przepis art. 890 § 1 Kc mówi, że „Oświadczenie darczyńcy powinno być złożone w formie aktu notarialnego. Jednakże umowa darowizny zawarta bez zachowania tej formy staje się ważna, jeżeli przyrzeczone świadczenie zostało spełnione”.

W praktyce najczęściej darowizna, w tym darowizna pieniężna jest dokonywana bez zachowania formy aktu notarialnego, zwykle na podstawie zwykłej pisemnej umowy. Z momentem jej wykonania, czyli np. przekazania pieniędzy, lub innych rzeczy w tym ubrań, żywności na rzecz obywateli – taka umowa darowizny staje się ważna.

Generalnie każdy obdarowany – otrzymujący darowiznę jest zobowiązany do jej opodatkowania podatkiem od spadków i darowizn. Istotny jest w tym  względzie stopień pokrewieństwa pomiędzy obdarowanym oraz darczyńcą. W przypadku darowizn na rzecz obywateli Ukrainy, o ile nie są bliscy darczyńcy, darowiznę taką należałoby traktować jako zawieraną pomiędzy osobami zaliczanymi do III grupy podatkowej w podatku od spadków i darowizn.

Z art. 6 ust. 1 pkt 4 ustawy o podatku od spadków i darowizn [4] wynika, że „obowiązek podatkowy powstaje: (…) 4) przy nabyciu w drodze darowizny – z chwilą złożenia przez darczyńcę oświadczenia w formie aktu notarialnego, a w razie zawarcia umowy bez zachowania przewidzianej formy – z chwilą spełnienia przyrzeczonego świadczenia (…)”.

Stosownie do art. 9 ust. 1pkt 3  ustawy o podatku od spadków i darowizn „opodatkowaniu podlega nabycie przez nabywcę, od jednej osoby, własności rzeczy i praw majątkowych o czystej wartości przekraczającej (…) 3)  4. 902 zł – jeżeli nabywcą jest osoba zaliczona do III grupy podatkowej”.

Podsumowując, wprawdzie nie wprowadzono ostatecznie zwolnienia darowizn dla obywateli Ukrainy od podatku od spadków i darowizn, to nie oznacza to jednak, że obywatel Ukrainy zawsze musi zapłacić podatek od otrzymanej w Polsce darowizny. Opodatkowaniu podlegają tylko darowizny przekraczające ww. wartość graniczną. Darowizny do kwoty 4.902 zł. takiemu opodatkowaniu nie będą podlegać. Przy czym zaznaczyć trzeba, że jeśli ta sama osoba udzieliła darowizny temu samemu obdarowanemu wielokrotnie, to wartość darowizn podlega zsumowaniu za okres ostatnich 5 lat.

Przeczytaj także: Ustawa o pomocy obywatelom Ukrainy w związku z konfliktem zbrojnym na terytorium tego państwa – już obowiązuje!

Podstawa prawna:

• Art. 6 ust. 1 pkt 4, art. 9 ust. 1 pkt 3  Ustawy  z dnia 28 lipca 1983 r. o podatku od spadków i darowizn ( t.j. Dz.U. 2021.1043)
• Art. 888 Kodeksu cywilnego ( t.j. Dz.U.2020.1740)

Objaśnienie :

[1] ustawa o pomocy obywatelom Ukrainy w związku z konfliktem zbrojnym na terytorium tego państwa : Ustawa z dnia 12 marca 2022 r. o pomocy obywatelom Ukrainy w związku z konfliktem zbrojnym na terytorium tego państwa (Dz.U. 2022.583) –https://www.dziennikustaw.gov.pl/DU/2022/583

[2] Sejm RP: Druk nr 2069 Rządowy projekt ustawy o pomocy obywatelom Ukrainy w związku z konfliktem zbrojnym na terytorium tego państwa – https://orka.sejm.gov.pl/Druki9ka.nsf/0/8BB50CB16E2DEC48C12587FE005C19B8/%24File/2069.pdf (dostęp w dniu 18 marca 2022 roku)

[3] Cytat pochodzi z Komunikatu Pomoc dla obywateli Ukrainy z preferencjami podatkowymi – https://www.gov.pl/web/kas/pomoc-dla-obywateli-ukrainy-z-preferencjami-podatkowymi (dostęp w dniu 18 marca 2022 r.)

[4] ustawa o podatku od spadków i darowizn:  Ustawa  z dnia 28 lipca 1983 r. o podatku od spadków i darowizn( t.j. Dz.U. 2021. 1043)

Stan prawny na dzień 22 marca 2022 roku

Małgorzata Gach

Wanda Książek