Prawo podatkowe
Nowe limity w zwolnieniach z podatku od spadków i darowizn
Podatek od spadków i darowizn muszą zapłacić osoby, które nabyły majątek w drodze spadku lub darowizny. Podatek ten należy uiścić, gdy wartość majątku przekracza kwotę wolną od podatku – dla spadków i darowizn. Darowizna zwiększa majątek obdarowanego, w związku z tym zgodnie z obowiązującym stanem prawnym, pozostaje ona opodatkowana u obdarowanego. Darczyńca nie musi płacić żadnego podatku. Podstawę opodatkowania stanowi tutaj Ustawa o podatku od spadków i darowizn z dnia 28 lipca 1983 r., przewiduje ona zarówno przypadki zwolnienia od opodatkowania, jak i preferencje podatkowe.
Wysokość opodatkowania darowizny wspomnianym podatkiem zależy od stopnia pokrewieństwa między darczyńcą, a obdarowanym, a także od wartości darowizny.
W dniu 13 października 2022 r., weszło w życie Rozporządzenie Ministra Finansów (Dz. U. z 12 października 2022 r. poz. 2084). Zgodnie z powyższym rozporządzeniem (jeszcze w 2022 roku) podwyższa się kwoty zwolnione z podatku od spadków i darowizn. Podwyższone zostały także przedziały nadwyżki kwot wartości rzeczy i praw majątkowych podlegających opodatkowaniu, określone w skalach podatkowych z art. 15 ust. 1 ustawy o podatku od spadków i darowizn. Zmiany limitów w zwolnieniach z podatku od spadków i darowizn przedstawione są poniżej.
Jakie kwoty nie generują powstania podatku?
Podatek od spadków i darowizn zależy od pokrewieństwa pomiędzy darczyńcą a obdarowanym. Pokrewieństwo ustawa dzieli na trzy grupy:
- I grupa obejmuje: małżonka, dzieci, rodziców, wnuków, prawnuków, dziadków, pradziadków, pasierba, zięcia, synową, rodzeństwo, ojczyma, macochę i teściów,
- II grupa obejmuje: zstępnych rodzeństwa, rodzeństwo rodziców, zstępnych i małżonków pasierbów, małżonków rodzeństwa i rodzeństwo małżonków, małżonków rodzeństwa małżonków, małżonków innych zstępnych,
- III grupa obejmuje: pozostałych nabywców.
Każda z tych grup wyróżnia się innymi kwotami wolnymi od opodatkowania. Kwoty wolne od opodatkowania to maksymalne wartości przedmiotu darowizny, których otrzymanie nie spowoduje powstania obowiązku zapłaty podatku.
Kwoty te (już po zmianach, zgodnie z rozporządzeniem) przedstawiają się następująco:
I grupa podatkowa: kwota wolna od opodatkowania wzrosła do 10 434 zł,
II grupa podatkowa: kwota wolna od opodatkowania wzrosła 7 878 zł,
III grupa podatkowa: kwota wolna od opodatkowania wzrosła do 5 308 zł.
Jak oblicza się należny podatek?
Podatek od spadków i darowizn oblicza się od nadwyżki podstawy opodatkowania ponad kwotę wolną. Jest on zależny od przynależności do danej grupy podatkowej. Przedstawia się to następująco:
Dla I grupy podatek ten wynosi:
- dla kwoty do 11 128 zł – 3%;
- w przedziale od 11 128 zł do 22 256 zł – 333,90 zł i 5% nadwyżki ponad 11 128 zł;
- przy kwocie powyżej 22 256 zł – 890,30 zł i 7% nadwyżki ponad 22 256 zł.
Dla II grupy podatek wynosi:
- dla kwoty do 11 128 zł – 7%;
- w przedziale od 11 128 zł do 22 256 zł – 779 zł i 9% nadwyżki ponad 11 128 zł;
- przy kwocie powyżej 22 256 zł – 1780,60 zł i 12% nadwyżki ponad 22 256 zł.
Dla III grupy podatek wynosi:
- dla kwot do 11 128 zł – 12%;
- w przedziale od 11 128 zł do 22 256 zł – 1335,40 zł i 16% nadwyżki ponad 11 128 zł;
- przy kwocie powyżej 22 256 zł – 3115,90 zł i 20% nadwyżki ponad 22 256 zł.
Wyjątek!
W obecnym stanie prawnym obowiązują również wyjątkowe zwolnienia z podatku od spadku i darowizn. Przykładem jest darowizna w najbliższej rodzinie. Jako najbliższą rodzinę w świetle prawa rozumie się: małżonka, dzieci, rodziców, wnuków, prawnuków, dziadków, pradziadków, pasierba, rodzeństwo, ojczyma, macochę i teściów.
W tym przypadku nawet jeśli kwota darowizny przekroczy kwotę wolną (tj. obecnie 10 434 zł), można skorzystać z całkowitego zwolnienia od podatku od spadków i darowizn. Warunkiem zwolnienia jest terminowe zawiadomienie właściwego urzędu skarbowego o otrzymaniu darowizny. Termin ten wynosi 6 miesięcy od powstania obowiązku podatkowego, czyli od momentu darowizny.
Podsumowanie
Rozporządzenie Ministra Finansów wprowadziło nowe limity kwot zwolnionych z podatku od spadków i darowizn. Wyjątek nadal stanowi darowizna wśród najbliższej rodziny. W tej sytuacji przekroczenie limitów stawek wolnych od podatków nie powoduje powstania zobowiązania podatkowego. Pamiętać jednak należy, że przekazanie darowizny w formie gotówkowej budzi spory w orzecznictwie, a przez to taka darowizna może zostać opodatkowana. Najbezpieczniejszym wyborem w takiej sytuacji będzie darowizna w formie przelewu elektronicznego dla celów dowodowych.
Podstawa prawna:
Rozporządzenie Ministra Finansów z dnia 10 października 2022 r. w sprawie ustalenia kwot wartości rzeczy i praw majątkowych zwolnionych od podatku od spadków i darowizn i niepodlegających opodatkowaniu tym podatkiem oraz skal podatkowych, według których oblicza się ten podatek (Dz.U. poz. 2084),
Art. 4, 4a i 9 ustawy z 28 lipca 1983 r. o podatku od spadków i darowizn (tekst jedn. Dz.U. z 2021 r., poz. 1043 ze zm.)
Stan prawny na dzień 25 października 2022 r.
Klaudia Kowalczyk
Aplikant radcowski w Kancelarii Radcy Prawnego Małgorzaty Gach