Wydatek na usługi doradcze jako koszt uzyskania przychodu (2)

Obraz autorstwa Freepik

Przypomnijmy

Zgodnie z treścią art. 22 ust. 1 ustawy o PIT oraz art. 15 ust. 1 ustawy o CIT kosztami uzyskania przychodów są koszty poniesione w celu osiągnięcia przychodów lub zachowania albo zabezpieczenia źródła przychodów. Wyjątek stanowią koszty podane w art. 23 ust. 1 ustawy o PIT i art. 16 ust. 1 ustawy o CIT.

Linia interpretacyjna wskazuje, że kosztami uzyskania przychodów będą:

„(…) wydatki bezpośrednio lub pośrednio związane z prowadzoną działalnością gospodarczą, jeżeli są one racjonalnie uzasadnione, a każdy wydatek powinien być oceniany przede wszystkim z tego punktu widzenia”.

Tak będzie:

„(…) nawet wówczas gdy z obiektywnych powodów przychód nie zostanie osiągnięty” (interpretacja indywidualna wydana przez Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej (KIS) w dniu 30 września 2020 r. (sygn. 0114-KDIP3-1.4011.399.2020.5.LS) .

Wydatki ponoszone na usługi doradcze w celu pozyskania nowego inwestora

Przedsiębiorcy bardzo często ponoszą wydatki na usługi doradcze w celu pozyskania inwestora.  Z opisu stanu faktycznego w interpretacji indywidualnej z dnia 20 lutego 2024 r. (sygn. 0114-KDIP2-1.4010.27.2024.2.PK) wynika, że  Wnioskodawca  – Spółka akcyjna planuje pozyskać „nowego inwestora/inwestorów, którzy mogliby zastąpić dotychczasowych akcjonariuszy, względnie wejść do spółki obok dotychczasowych akcjonariuszy, i wspierać rozwój działalności operacyjnej spółki” . W tym celu zawarła umowę o świadczenie usług doradczych w celu porównania i interpretacji ofert wstępnych oraz doradztwa taktycznego i procesowego.

Dyrektor KIS stwierdził:

„Z uwagi na cel, jaki ma spełniać nabycie ww. usług przez Spółkę, poniesione wydatki na ich nabycie należy potraktować jako ogólne koszty działalności (gdyż nie są one związane z konkretnym przychodem), których celem jest zabezpieczenie i zachowanie źródeł przychodów, tj. koszty, które stanowią pośrednie koszty uzyskania przychodów. Poniesione przez Państwa koszty usług Doradcy mogą przyczynić się w przyszłości do zwiększenia generowanych przez spółkę przychodów”.

Tożsame stanowisko zawiera:

• interpretacja indywidualna z dnia 18 sierpnia 2023 r. (sygn. 0111-KDIB1-3.4010.341.2023.3.JG),

• interpretacja indywidualna z dnia 29 czerwca 2022 r. (sygn. 0111-KDIB1-1.4010.197.2022.4.AND).

Na ten temat pisałyśmy w artykule: Wydatek na usługi doradcze jako koszt uzyskania przychodu (1)

Wydatki ponoszone na usługi doradcze w zakresie pozyskiwania oraz rozliczania środków unijnych

Kolejną grupę wydatków  stanowią wydatki na usługi doradcze związane z pozyskiwaniem dotacji unijnych. Mogą one przykładowo obejmować napisanie biznes planu, w którym zostanie przedstawione wykorzystanie dotacji, oraz wniosek o dotację na zakup środków trwałych w ramach unijnych funduszy strukturalnych. Niniejsze wydatki muszą być finansowane ze środków własnych podatnika.

Zatem:

„(…) odnosząc się do kwestii zaliczenia do kosztów uzyskania przychodów wydatków poniesionych na sporządzenie dokumentacji potrzebnej do pozyskania dofinansowania ze środków Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego wskazać należy, że wydatki te mogą stanowić koszty uzyskania przychodów stosownie do treści art. 22 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Jednakże w związku z tym, iż są kosztami ogólnymi związanymi z funkcjonowaniem i rozwojem firmy, należy zakwalifikować je do kosztów innych niż bezpośrednio związanych z uzyskiwanymi przychodami, bowiem nie pozostają one w uchwytnym związku z konkretnymi przysporzeniami podatnika” – uznał organ skarbowy w interpretacji indywidualnej z dnia 30 września 2020 r. (sygn. 0114-KDIP3-1.4011.399.2020.5.LS).

Takie samo stanowisko wynika z: 

• interpretacji indywidualnej  wydanej przez Dyrektora Izby Skarbowej w Łodzi w dniu 7 stycznia 2014 r. (sygn. IPTPB3/423-372/13-5/IR) oraz
• interpretacji indywidualnej  z dnia 16 kwietnia 2014 r. (sygn. IPPB5/423-108/14-2/AJ) wydanej przez Dyrektora Izby Skarbowej w Warszawie.

Zdaniem WSA w Bydgoszczy:

„wydatki na opracowanie dokumentacji aplikacyjnej, modelu finansowego i złożenie dokumentacji aplikacyjnej stanowią koszty związane z pozyskaniem środków (dotacji unijnej) na inwestycję. Istotnie można te inwestycje powiązać z ogólną działalnością wnioskodawcy. (…) Zatem w opinii Sądu organ prawidłowo uznał, że są one racjonalnie uzasadnione w kontekście funkcjonowania i prowadzenia działalności gospodarczej przez Wnioskodawcę w przyszłości. Bowiem w sposób pośredni mogą przyczyniać się do osiągania przychodów przez spółkę. Dlatego też należy je zaliczyć do kosztów uzyskania przychodów innych niż bezpośrednio związane z przychodami” [1] .

Wydatki na nabycie usług doradczych poniesione w związku z połączeniem spółek

We wniosku o wydanie interpretacji indywidualnej podatnik  podał, że zamierza połączyć ze sobą dwie spółki handlowe:

„bez podwyższania kapitału zakładowego Wnioskodawcy. Przeprowadzenie procesu połączenia będzie wiązało się z koniecznością poniesienia przez Wnioskodawcę wydatków w postaci wynagrodzenia za ogólne usługi doradcze (m.in. doradztwo prawne, doradztwo podatkowe, doradztwo finansowe; (…)”.

Podatnik chciał wiedzieć, czy wydatki poniesione w związku z połączeniem spółek będą stanowiły dla niego koszty uzyskania przychodu w dacie ich poniesienia.

W wydanej w dniu 15 czerwca 2018 r. interpretacji indywidualnej (sygn. 0111-KDIB1-1.4010.152.2018.1.MG) Dyrektor KIS wyjaśnił:

„że wskazane we wniosku wydatki na nabycie usług doradczych, poniesionych w związku z procesem połączenia przez przejęcie ww. Spółki mogą, co do zasady, stanowić koszty uzyskania przychodów. (…) Należy zauważyć, że wskazane we wniosku koszty usług doradczych, będą poniesione w związku z procesem połączenia ze Spółką przejmowaną są niewątpliwie ogólnie związane z prowadzeniem działalności i funkcjonowaniem spółki przejmującej, zatem są pośrednio związane z osiąganiem przychodów przez spółkę przejmująca. W konsekwencji wydatki te, co do zasady będą podlegać zaliczeniu do kosztów uzyskania przychodów w dacie ich poniesienia, na postawie art. 15 ust. 4d updop w zw. z art. 15 ust. 1 updop.”.

Jednolite stanowisko organu skarbowego występuje w :

• interpretacji indywidualnej Dyrektora KIS  z dnia 14 czerwca 2018 r. (sygn. 0114-KDIP2-2.4010.252.2018.1.AM),
• interpretacja indywidualnej  Dyrektora KIS z dnia 16 kwietnia 2019 r. (sygn. 0111-KDIB2-1.4010.71.2019.1.AR)

Wydatki poniesione na pomoc prawną w procesie sądowym podatnika

Wydatki poniesione przez podatnika w toczącym się postępowaniu sądowym nie zawsze będą stanowiły koszty uzyskania przychodów.  W uzasadnieniu wyroku z dnia 18 lutego 2020 r. (sygn. akt: II FSK 631/18, Legalis nr 2357009 ) NSA wskazał, że kwalifikacja kosztów procesu do kosztów uzyskania przychodów „(…) powinna być rozstrzygana ad casum z uwzględnieniem specyfiki stanu faktycznego danej sprawy” [2].

Przykład z interpretacji indywidualnej:

Wnioskodawca w celu zakończenia sporu sądowego zawarł ugodę pozasądową. Uzgodniono w niej że Wnioskodawca ma zapłacić koszty zastępstwa procesowego „zamiast wielce prawdopodobnej kwoty paronastokrotnie większej”.

Wnioskodawca chciał wiedzieć, „czy wydatek na pokrycie Kosztów zastępstwa procesowego ustalonych w zawartej ugodzie pozasądowej, stanowi dla niego koszt uzyskania przychodów w świetle art. 15 ust. 1 ustawy z dnia 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych”.

Organ skarbowy stwierdził, że:

„koszty opłacone przez Wnioskodawcę, wynikające z Zastępstwa procesowego, pozostają w związku z całokształtem prowadzonej przez niego działalnościgospodarczej. Zawarcie ugody pozasądowej, pozwoliło na przeznaczenie zaoszczędzonych w ten sposób środków na finansowanie funkcjonowania Spółki w okresie pogorszania koniunktury gospodarczej i tym samym umożliwienie zabezpieczenia źródła przychodów Spółki, do czasu gdy ta koniunktura się poprawi.

Ponadto, jak wskazano powyżej wydatki ponoszone przez Wnioskodawcę z tytułu Kosztów zastępstwa procesowego nie zostały wymienione w katalogu wydatków nieuznawanych za koszt uzyskania przychodów zawartym w art. 16 ust. 1 updop.

Uznać zatem należy, że wydatek z tytułu Kosztów zastępstwa procesowego, o którym mowa we wniosku ma swoje racjonalne i ekonomiczne uzasadnienie i służy zachowaniu albo zabezpieczenia źródła przychodów”.

Advertisement

Tak Dyrektor KIS w interpretacji indywidualnej z dnia 28 maja 2021 r. (sygn. 0111-KDIB1-3.4010.171.2021.1.JKT).

Zgodnie ze stanowiskiem organu skarbowego:

„przedmiotowe wydatki (zasądzone przez sąd koszty procesu oraz koszty zastępstwa procesowego) z tytułu udziału Spółki w procesach sądowych, pozostają w związku z całokształtem prowadzonej przez nią działalności, ponieważ zostały poniesione w celu ochrony jej interesów. Ponadto, koszty związane z udziałem w postępowaniu sądowym mają na celu ochronę Spółki przed uszczupleniem jej majątku, wykorzystywanego w działalności gospodarczej prowadzonej w celu osiągania przychodów”.

Powyższe wynika z interpretacji indywidualnej :

• wydanej w dniu 4 grudnia 2023 r. (sygn. 0111-KDIB1-1.4010.471.2023.4.SH),

• wydanej w dniu 21 sierpnia 2017 r. (sygn. 0111-KDIB1-2.4010.199.2017.1.BG).

W jaki sposób należy udokumentować wydatki poniesione na nabycie usług doradczych?

Przepisy ustawy o PIT i o CIT nie podają w jaki sposób należy udokumentować wydatki poniesione na nabycie usług doradczych w celu późniejszego zaliczenia ich do kosztów uzyskania przychodów. Generalnie powinien istnieć bezpośredni związek pomiędzy poniesionym kosztem, a uzyskanym dzięki niemu przychodem.

W orzecznictwie wyjaśniono: „Aby organ podatkowy mógł stwierdzić, że wydatek został poniesiony w celu uzyskania przychodu musi być uwidoczniony efekt (wynik) zawartych umów” [3].

Posiadanie przez podatnika umowy:

„o świadczenie usług i faktury dokumentującej nabycie takiej usługi może nie być dostateczne do przekonania organów podatkowych, że usługa została faktycznie wykonana. Należy bowiem zauważyć, że dokument umowy dokumentuje jedynie fakt zawarcia umowy przez podatnika, ale nie dokumentuje jej wykonania. Natomiast faktura dokumentuje jedynie dokonanie transakcji w ujęciu księgowym, wcale nie jest dowodem wykonania umowy” – uznał WSA w Gdańsku w wyroku z dnia 15 listopada 2023 r. (sygn. akt I SA/Gd 216/23) Legalis nr 3010171.

Zatem „Przy zaliczaniu do kosztów uzyskania przychodów usług niematerialnych, należy każdorazowo zadbać, aby zgromadzona dokumentacja pozwoliła określić, jakie usługi udokumentowane fakturą zostały wykonane w danym okresie, a treść faktury powinna być zbieżna z treścią zawartej umowy” – zauważył WSA w Poznaniu [4] .

Całość natomiast podsumował Dyrektor Izby Skarbowej w Poznaniu w interpretacji indywidualnej wydanej w dniu 26 września 2011 r. (sygn. ILPB3/423-270/11-4/EK):

„W celu udowodnienia, iż wydatki poniesione na zakup tego rodzaju usług były poniesione w celu uzyskania przychodów, konieczne jest posiadanie przez podatnika dodatkowych dowodów świadczących przede wszystkim o ich wykonaniu.

W tym celu Spółka powinna gromadzić dokumentację dotyczącą wykonanych na Jej rzecz usług, potwierdzającą faktyczne wykonanie usługi w formie m. in.: umowy o świadczenie usług, sprawozdań, raportów, opinii, analiz ekonomicznych zawierających przykładowo informacje nt. podjętych czynności, zakresu wykonanych usług, wniosków z przeprowadzonych analiz, rekomendacji dotyczących działań, wiadomości e-mail, faktur ze specyfikacjami dotyczącymi wykonanych poszczególnych usług”.

Objaśnienie:

[1] Wyrok WSA w Bydgoszczy z dnia 4 grudnia 2013 r. ( sygn. akt I SA/Bd 875/13), Legalis nr 871684).

[2] ad casum: Słownik polsko- łaciński podaje, że ad casum oznacza: „stosownie do danego przypadku”, czyli w rozpatrywanej sprawie .

[3] Tak NSA w uzasadnieniu wyroku z dnia 17 lutego 1999 r. (sygn. I SA/Gd 259/97), Legalis nr 51263.

[4] Wyrok WSA w Poznaniu z dnia 16 lutego 2023 r. ( sygn. akt I SA/Po 825/22), Legalis nr 2891322.

Stan prawny na dzień 19 kwietnia 2024 roku

Małgorzata Gach, Wanda Książek