Prawo podatkowe
Ważny interes podatnika lub interes publiczny jako warunek przyznania ulg w spłacie zobowiązań podatkowych (2)
W poprzednim artykule dotyczącym ulg w zobowiązaniach podatkowych, wskazano na podejście sądów administracyjnych do pojęcia: „ważny interes” podatnika oraz „interes publiczny” jako przesłanek przyznania ulg w zapłacie podatków. Dziś kilka słów na temat podejścia organów podatkowych.
Obraz motionstock z Pixabay
Ważny interes podatnika – stanowisko organów podatkowych
Organy podatkowe stawiają nacisk na nadzwyczajny charakter okoliczności, które miałyby powodować niemożność zapłaty podatku przez podatnika. Stąd też odwołują się do tych orzeczeń sądów administracyjnych, które dają prawo do ulgi w zapłacie podatku wyłącznie wtedy kiedy podatnik z przyczyn losowych lub nadzwyczajnych nie jest w stanie uregulować zaległości podatkowych.
W wielu decyzjach organy podatkowe wskazują, że np. ani sytuacja zdrowotna najbliższych podatnika, ani jego samego w żaden sposób nie uzasadnia zastosowania ulgi w postaci umorzenia zaległości podatkowej. Podobnie za taką okoliczność nie można zdaniem organów uznać w wielu przypadkach trudnej sytuacji finansowej podatnika. W przekonaniu organów podatnik musi wykazać niewątpliwą nadzwyczajność swojej sytuacji.
Co jeśli sytuacja podatnika może się polepszyć?
W wielu rozstrzygnięciach organy podatkowe, przywołują argument, że sytuacja podatnika może w niedługim czasie, albo też w dalszej przyszłości może się polepszyć.
Może tak być np. w przypadku osób młodych, szczególnie studiujących perspektywiczne kierunki. Organy w takich sytuacjach antycypują, że po ukończeniu studiów taka osoba będzie pracować w zawodzie, tym samym jej sytuacja finansowa znacznie się polepszy. Będzie ona zatem mogła regulować zaległości podatkowe z przeszłości. Jest to w wielu przypadkach podstawa do odmowy zastosowania ulg w zapłacie zobowiązań podatkowych.
Z kolei sądy administracyjne w wielu przypadkach zajmują stanowisko korzystne dla podatników, wskazując, że art. 67a Ordynacji podatkowej nie uprawnia organów do antycypowania przyszłości. Organy winny wziąć pod uwagę stan faktyczny istniejący w chwili podejmowania decyzji, a nie orzekać w oparciu o domniemania na temat ewentualnej przyszłości, której nie sposób przewidzieć.
Tytułem przykładu warto przywołać kilka orzeczeń:
„W sprawach stosowania ulg podatkowych przedmiotem oceny organów podatkowych musi być stan faktyczny, w tym głównie sytuacja finansowa, rodzinna i życiowa podatnika istniejąca w dacie rozstrzygnięcia sprawy.” (Wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gliwicach z dnia 25 kwietnia 2023 r., sygn. I SA/Gl 1117/22);
„Efektywna możliwość realizacji zobowiązań to możliwość istniejąca w dacie orzekania o uldze.” (Wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 15 marca 2023 r., sygn. III FSK 1788/21);
„Udzielając ulgi w spłacie w postaci rozłożenia na raty zapłaty zaległości podatkowej bądź umorzenia zaległości podatkowej, organy podatkowe powinny zawsze analizować bieżące zdolności płatnicze wnioskodawcy, z kompleksowym uwzględnieniem wszelkich dochodów i wydatków.” (Wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Bydgoszczy z dnia 1 grudnia 2022 r., sygn. I SA/Bd 340/22);
„Trafna była ocena Sądu pierwszej instancji w zakresie stwierdzenia, że przesłankę ważnego interesu podatnika, czy też interesu publicznego organ jest zobowiązany badać na dzień złożenia wniosku podatnika, a nie uzależniać rozstrzygnięcia od zdarzeń przyszłych i niepewnych dotyczących danego podatnika i jego relacji z byłą żoną, co do podziału wspólnego majątku.” (Wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 9 lutego 2022 r., sygn. III FSK 272/21);
„Organ powinien ocenić aktualną sytuację podatnika, a nie przyszłą.” (Wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Szczecinie z dnia 5 października 2023 r., sygn. I SA/Sz 132/23),
Podsumowując…
Decyzja o przyznaniu wnioskodawcy ulgi w zapłacie podatku zależy od woli organu podatkowego. Przepis art. 67a Ordynacji podatkowej posługuje się pojęciami „ważny interes podatnika” i „interes publiczny”, co pozwala na swobodną ich interpretację przez organy podatkowe. Warto jednak pamiętać o orzeczeniach sądów administracyjnych, które uznają, że nie tylko wyjątkowe, losowe wydarzenia stanowią podstawę przyznania ulgi w zapłacie podatku oraz że sytuacja podatnika występującego z wnioskiem powinna być oceniana na dzień wydania decyzji w tej sprawie.
Podstawa prawna:
Art. 67a, art. 51 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 Ordynacja podatkowa (t.j. Dz. U. z 2023 r. poz. 2383)
Stan prawny na dzień 22 marca 2024 r.
Natalia Korczak – Kancelaria Radcy Prawnego Małgorzata Gach
