Jedyny członek zarządu a umowa o pracę w spółce

Możliwość zawierania umowy o pracę z jedynym członkiem zarządu – problemy

Problem jakim jest sytuacja, w której w przypadku umów o pracę zawieranych z osobą będącą jedynym członkiem zarządu trudno raczej mówić o istnieniu stosunku podporządkowania, został także dostrzeżony przez orzecznictwo sądowe. Orzecznictwo to wskazuje, że gdyby przyjąć w takim stanie faktycznym możliwość zawierania umowy o pracę z jedynym członkiem zarządu, to byłoby to w istocie wprowadzenie podporządkowania pracownika „samemu sobie”, co pojęciowo pozostaje wykluczone.

Szczególnie istotny jest tutaj wyrok Sądu Najwyższego z dnia 17.12.1996 roku, II UKN 37/96, uchwała Sądu Najwyższego z dnia 8.03.1995 roku, I PZP 7/95). Tutaj szczególnie rozpoznawano stan faktyczny, w którym jedyny członek zarządu pozostawał jednocześnie jedynym wspólnikiem takiej spółki z o o.o., w której miał być zatrudniony. Podkreślano, że w nawiązanym w takich warunkach stosunku prawnym brakuje elementu podporządkowania, stanowiącego konstytutywną (niezbędną) cechę stosunku pracy.

Jak wskazał Sąd Najwyższy w przywołanym wyroku, dotyczy to zarówno sytuacji, w której umowa jest zawierana przez spółkę reprezentowaną przez wspólnika jako członka jednoosobowego zarządu takiej spółki, jak również przy pomocy pełnomocników. Umowy te zostały bowiem faktycznie zawarte z samym sobą i można im przypisać chęć obejścia ustawy (art. 58 kc), a także złożenie oświadczenia woli dla pozoru (art. 83 kc). Uznaje się również, że umowa taka jest nieważna i nie może być konwalidowana „potwierdzeniem” (ze strony pełnomocnika Spółki) (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 5.02.1997 roku, II UKN 86/96).

Dwóch członków zarządu, ale umowa o pracę podpisywana tylko z jedną z tych osób

Natomiast z orzecznictwa zdaje się płynąć wniosek, że w przypadku zawarcia umowy o pracę w konfiguracji, w której spółka z o.o. ma dwóch członków zarządu, zaś umowa o pracę jest podpisywana tylko z jedną z tych osób będącą jednocześnie prezesem zarządu – umowa taka jest ważna.

SN uznaje zawarcie takiej umowy za skuteczną prawnie jeśli przy zawieraniu tej umowy zachowane będą elementy konstrukcyjne stosunku pracy, o których mowa w art. 22 K.p.

SN w wyroku z dnia 12 maja 2011 r., sygn. akt II UK 20/11, stwierdził, że w takim przypadku podległość wobec pracodawcy (spółki z o.o.) wyraża się w respektowaniu uchwał wspólników i wypełnianiu obowiązków płynących z Kodeksu spółek handlowych. Można uznać, że praca wykonywana przez członka zarządu (jednego z dwóch wspólników) jest świadczona wówczas na rzecz i ryzyko odrębnego podmiotu prawa – spółki z o.o. Członek zarządu poddany jest ekonomicznej zależności od swojego pracodawcy (spółki), a jego wynagrodzenie nie jest pokrywane wyłącznie z jego kapitału (co dotyczy sytuacji, gdy udziały w spółce są rozłożone po połowie bądź w zbliżony sposób).

Zatem w każdym przypadku, w którym Prezes Zarządu Twojej spółki mówi o zawarciu ze spółką umowy o pracę – trzeba przeanalizować regulacje prawne w danej sytuacji faktycznej.